واکاوی سکوت اعراب درقبال جنگ غزه

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نزدیک به دو ماه از جنگ غزه می‌‌گذارد و این درحالی است که گروه‌‌های مقاومت در منطقه ازجمله حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن بارها با راه‌اندازی حملات موشکی و پهپادی رژیم صهیونیستی را هدف حملات خود قرار داده‌اند. 

نیروهای مقاومت در سوریه و عراق نیز حملاتی علیه مواضع آمریکایی‌‌ها ترتیب داده‌‌اند. با وجود این، سایر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس به جز قطر اقدامات خود را در زمینه توقف جنگ غزه صرفاً به درخواست آتش‌‌بس محدود کرده‌‌اند. در واقع، بیشتر کشورهای عربی راهبرد سکوت را درقبال جنگ غزه اتخاذ کرده‌اند. 

در زمینه جنگ غزه و موضوع فلسطین اجماعی میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس وجود ندارد

به نظر می‌آید کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تمایلی به مداخله در این مناقشه ندارند، زیرا تنش‌‌ها هنوز به این منطقه تسری پیدا نکرده است. سران شورای همکاری خلیج فارس با گذشت بیش از 50 روز از جنگ غزه تنها با صدور بیانیه‌هایی مخالفت خود را با کوچ اجباری مردم غزه یا ابراز نگرانی از ادامه جنگ نشان داده‌اند. 

از میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس امارات و بحرین که با رژیم صهیونیستی روابط رسمی دارند، سردترین مواضع را گرفته‌اند، سایر کشورها نیز موضع میانه‌رویی داشته یا همانند قطر سعی کرده اند از مواضع فلسطینیان و حماس دفاع کند.

به طور کلی در زمینه جنگ غزه و موضوع فلسطین اجماعی میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس وجود ندارد. با آغاز غافلگیری دشمن صهیونیستی، وزارت امور خارجه امارات در پیامی مدعی شد، حملات نیروهای حماس به شهرها و شهرک‌های نزدیک مرز غزه موجب ایجاد تنش جدی شده است و ابوظبی نارضایتی عمیق خود را نسبت به گزارش‌هایی مبنی بر ربوده شدن غیرنظامیان صهیونیستی از خانه‌هایشان به عنوان گروگان، ابراز می‌کند. 

بیانیه امارات درباره حمله هفتم اکتبر برخلاف بسیاری از همسایگانش، رنگ و بوی همدردی با رژیم صهیونیستی داشت و رهبران آن پیام‌های تسلیت متعددی به همتایان صهیونیستی دادند. 13 اکتبر وزارت دفاع آمریکا نیز از استقرار یک فروند اسکادران از هواپیماهای ای 10 برای حمایت از رژیم اشغالگر قدس در پایگاه الظفره امارات خبر داد. 

وزارت امور خارجه بحرین نیز در مواضعی مشابه در واکنش به عملیات «طوفان الاقصی»، حماس را مسئول تشدید درگیری‌های خطرناک در سرزمین‌های اشغالی اعلام کرد و با محکوم کردن اسارت صهیونیست‌ها، از جامعه جهانی خواست برای جلوگیری از خشونت‌های منطقه‌ای به تحولات فلسطین وارد میدان شود.

در واقع موضع امارات و بحرین در قبال جنگ غزه تا حدودی به سود رژیم صهیونیستی بوده است. در میان دولت‌های عرب تنها این دو کشور حمله حماس را محکوم و با تل‌آویو همدردی کردند. مواضع این دو کشور برخلاف واکنش‌های رسمی قطر، کویت، عمان و عربستان سعودی بود که از محکوم ‌کردن حماس خودداری کردند.

عربستان سعودی گرچه ماه گذشته میزبان نشست وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی درباره غزه بود، اما از نقش‌آفرینی جدی نیز خودداری کرده است و سعی می‌کند منفعلانه رفتار کند. عربستان برخلاف امارات و بحرین سعی کرده است مسیری میانه ترسیم کند. پاسخ آن به حمله حماس این بود فهرستی از بدعهدی‌های گذشته تل‌آویو ذکر کند و خواستار آتش‌بس فوری شود. 

بیانیه‌ عربستان از نوع همان بیانیه‌هایی بود که همیشه پس از شعله‌ور شدن جنگ در غزه صادر می‌کند. به طور کلی عربستان سعودی اکنون ترجیح می‌دهد به صدور بیانیه‌ها اکتفا و منفعلانه رفتار کند و بیشتر به موضوعات داخلی خود ازجمله در حوزه ورزش و اقتصاد بپردازد.

عربستان سعودی گرچه ماه گذشته میزبان نشست وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی درباره غزه بود، اما از نقش‌آفرینی جدی نیز خودداری کرده است

از میان 6 کشور شورای همکاری خلیج فارس، قطر نقشی فعال در جنگ غزه ایفا می‌کند و تلاش‌های جدی برای میانجی‌گری میان طرف‌های جنگ انجام می‌دهد. وزارت امور خارجه قطر در همان روزهای نخست در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی از تحولات جاری در نوار غزه، اعلام کرد: رژیم صهیونیستی تنها مسئول تنش‌های جاری در فلسطین است، زیرا همچنان به نقض حقوق مردم فلسطین ازجمله حملات شهرک‌نشینان افراطی تحت حمایت نظامیان رژیم صهیونیستی به مسجد الاقصی ادامه می‌دهد.

در این بیانیه همچنین بر موضع قاطع قطر در قبال موضوع فلسطین، حقوق مشروع مردم برادر فلسطین و تشکیل کشور فلسطین مستقل در مرزهای 1967 به پایتختی قدس تأکید شده است. قطر به دلیل روابط نزدیکش با جنبش حماس از آغاز جنگ غزه به عنوان یکی از مؤثرترین میانجی‌‌های منطقه ظاهر شده است.

در حال حاضر قطر به‌عنوان عضو شورای همکاری خلیج فارس در تلاش است توافقی برای آزادی تمام اسیران رژیم صهیونیستی که از زمان حمله هفتم اکتبر در اسارت نیروهای حماس قرار دارند، میان طرفهای درگیر در جنگ به سرانجام برساند. در این مدت شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر نیز در راستای حل بحران غزه سفری منطقه‌‌ای به سه کشور امارات‌‌، مصر و عربستان‌‌ سعودی ترتیب داده است. 

موضع کویت و عمان درباره جنگ غزه نیز در یک راستا قرار می‌گیرد. وزارت امور خارجه کویت تاکنون بیانیه‌های متعددی علیه رژیم صهیونیستی صادر کرده است. همچنین بسیاری از نمایندگان مجلس کویت با صدور بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از حق مردم فلسطین برای مقاومت در برابر اشغالگری رژیم صهیونیستی و پاسخ به تجاوزات و جنایت‌هایش اعلام کردند. 

مواضع صریح و ضدصهیونیستی عمان نیز تاحدودی کم سابقه به نظر می‌آید. عمان در جریان مطرح شدن توافق ابراهیم میان برخی کشور‌های عربی و رژیم صهیونیستی به صراحت نسبت به پیوستن به آن ابراز بی‌میلی کرد. عمان در عین حال که می‌گوید هیچ خصومتی با رژیم صهیونیستی ندارد، نسبت به موضوع فلسطین حساس است و در عین حال بدبینی نسبت به رژیم صهیونیستی دارد. 

هیثم بن طارق، پادشاه عمان به‌تازگی با تأکید بر اصول ثابت کشورش برای تشکیل کشور فلسطین به پایتختی قدس، از جامعه جهانی خواست مسئولیت‌های خود را در قبال موضوع فلسطین برعهده بگیرند و به آن پایبند باشند.

در مجموع می‌توان گفت، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به ویژه سه کشور امارات، بحرین و عربستان سعودی به جای اینکه تل‌آویو را به قطع یا کاهش سطح روابط تهدید کنند، نگران تحت تأثیر قرار گرفتن روابط خود در آینده تحت تأثیر جنگ غزه شده‌اند. 

برخی منابع رسانه‌ای اعلام کردند، در نشست کشورهای اسلامی و عربی در ریاض سه کشور مخالف خود را با پیشنهاد تحریم تل‌آویو اعلام کرده‌اند که به نظر می‌آید این سه کشور امارات، بحرین و عربستان سعودی باشند، زیرا سه کشور مذکور بارها با پیشنهاد استفاده از ابزار انرژی برای تحریم تل‌آویو مخالفت کرده‌‎اند. 

درخواست‌‌های مکرر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای برقراری آتش‌‌بس فوری در غزه نیز از دو نگرانی عمده آنها ناشی می‌‌شود؛ نخست، آنکه کشورهای عربی نگرانند رویارویی آمریکا و محور مقاومت به بروز جنگ‌‌های نیابتی و درگیری‌‌های وسیع در منطقه منجر شود و دوم، اینکه دولت‌‌های عربی از خشم مردمان خود نسبت به کشتار غیرنظامیان در غزه به‌وسیله صهیونیست‌ها آگاه بوده و به خوبی می‌‌دانند، این خشم جمعی ممکن است همچون جرقه‌‌ای برای آغاز تظاهرات ضدحکومتی در این کشورها باشد. 

به بیان دیگر، بیشتر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تلاش می‌‌کنند در حاشیه نزاع باقی بمانند و با درخواست آتش‌‌بس نیز رضایت افکار عمومی را در داخل جلب کنند.