قرار گرفتن ۲۷ سایت تاریخی کشور و ۱۸ انبار نفتی در پهنه فرونشستی زمین

به گزارش راهبرد معاصر؛ دکتر علی بیت‌اللهی امروز در وبینار عوامل مؤثر بر فرونشست زمین در ایران که در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد، فرونشست زمین را پایین رفتگی تدریجی و یا ناگهانی سطح زمین در گستره‌ای وسیع و یا محدود در اثر عوامل طبیعی و یا غیر طبیعی دانست و گفت: افت سطح ایستابی، بالا آمدگی آب دریاها، ذوب یخچال‌ها در زیر لایه‌های رسوبی و استخراج معادن نفت و گاز از عوامل اصلی فرونشست زمین به شمار می‌روند.

وی تاکید کرد: عمده‌ترین دلیل فرونشست زمین برداشت بی رویه آب‌های زیر زمینی است.

بیت‌اللهی با اشاره به وضعیت پدیده فرونشست در ایران، گفت: ۵ استان خراسان رضوی، کرمان، فارس، تهران و اصفهان با پدیده فرونشست زمین در حد بحرانی مواجه هستند؛ چرا که ۴۲ درصد از جمعیت کشور نیز در این استان‌ها متمرکز شده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه نرخ فرونشست در ۱۴ استان کشور بیش از ۱۴ سانتی‌متر در سال است، خاطر نشان کرد: داده‌ها حاکی از آن است که بیشینه مقدار نرخ فرونشست در استان کرمان ۳۰ سانتی‌متر در سال، استان البرز ۲۸ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال، مرکزی ۲۶ سانتی‌متر در سال، قم ۲۵ سانتی‌متر، خراسان رضوی ۲۲ سانتی‌متر، همدان ۲۱.۵ سانتی‌متر و گلستان ۱۹ سانتی‌متر در سال است.

بیت‌اللهی، مساحت تقریبی پهنه‌های فرونشستی کشور را حدود ۱۸۵ هزار کیلومتر مربع ذکر کرد و یادآور شد: این میزان معادل ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران است که وسعت زون فرونشستی در استان خراسان به مراتب بالاتر است.

مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اضافه کرد: استان تهران دارای بیشترین تراکم پهنه‌های فرونشست است و به دنبال آن استان‌های خراسان رضوی، اردبیل و گلستان قرار دارند.

وی تاکید کرد: روستا‌های استان‌های خراسان رضوی، تهران، گلستان و فارس به طور نسبی در معرض قرارگیری بیشتری نسبت به خطر فرونشست زمین قرار دارند. استان اصفهان نیز از نظر تعداد شهر‌های در معرض خطر فرونشست زمین، بیشترین تعداد را دارا است و استان‌های خراسان رضوی، فارس و تهران به ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند.

وی تاکید کرد: بر اساس داده‌های موجود از مجموع حدود ۸۸ هزار و ۶۵۰ هکتار بافت فرسوده شهری، نزدیک به ۴۷ درصد آن در معرض خطر فرونشست زمین واقع هستند.

بیت اللهی افزود: از حدود ۵۸ هزار هکتار بافت غیر رسمی شهری حدود ۲۹ هزار هکتار آن در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارد و بر اساس داده‌های رقومی موجود از مساحت ۳۱ هزار هکتاری بافت‌های تاریخی شهری نزدیک به ۵۲ درصد آن در پهنه‌های فرونشستی واقع شده است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، خاطر نشان کرد: از تعداد ۶۳ سایت ثبت شده جهانی، ۲۷ سایت در معرض خطر فرونشست زمین قرار گرفته است. تخت جمشید در فارس، نقش جهان و مسجد جامع در اصفهان، چند باغ ایرانی، سلطانیه زنجان، تعدادی قنوات و چند محدوده از شهر تاریخی یزد از جمله آنها است.

وی تاکید کرد: بر اساس داده‌های موجود و در دسترس، طول خطوط اصلی نفت واقع در پهنه‌های فرونشستی زمین بیش از هزار کیلومتر تخمین زده می‌شود و ۱۶ تاسیسات نفتی و ۱۸ انبار نفتی فعال در پهنه‌های فرونشستی زمین پراکنش دارند.

 دکتر امیر شمشکی، معاون مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناختی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور نیز در این نشست تاکید کرد: در همه استان‌های کشور به جز استان گیلان رخداد فرونشست زمین دیده شده است.

وی افزود: در استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، قزوین، گلستان، البرز، تهران، مرکزی و سیستان و بلوچستان وضعیت فرونشست زمین بسیاری بحرانی است.

شمشکی، عامل اصلی فرونشست زمین در ایران را برداشت بی رویه از منابع آب زیر زمینی عنوان کرد. / ایسنا