دیلمان؛ مدرن‌ترین ناوشکن ایرانی در خزر

به گزارش راهبرد معاصر؛ با پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال آن آغاز جنگ تحمیلی و اعمال تحریم‌های گسترده نظامی، صنعت دفاعی کشور بر آن شد تا با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و اتکا به توان متخصصان کشور، در جهت ساخت و تامین تجهیزات مورد نیاز نیروهای مسلح اقدام کند.

بر همین اساس آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت کشورمان در سال 1362، فرمان تشکیل جهاد خود کفایی در نیروهای مسلح را صادر کردند تا با این اقدام، گام مهمی در جهت خودکفایی و ساخت تجهیزات مورد نیاز نیروهای مسلح برداشته شود.

در سال‌های اخیر با توجه به افزایش حدود 90 درصدی مبادلات تجاری کشور از طریق دریا و با توجه به افزایش تهدیدات دریایی علیه کشور و حضور نیروهای دریایی کشورهای فرامنطقه‌ای در منطقه خلیج فراس و تنگه هرمز که به نوعی گلوگاه صدور انرژی دنیاست و از طرف دیگر، وقوع پدیده دزدهای دریایی به خصوص در منطقه خلیج عدن و باب المندب، لذا نیاز تقویت نیروی دریایی و حضور جدی‌تر ایران در آب‌های بین‌المللی و دوردست برای صیانت از منافع جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش احساس می‌شد.

بنابراین ساخت شناورهایی که قادر به حضور در آب‌های بین‌المللی و اقیانوس‌ها باشند در قالب «پروژه موج» در دستور کار نیروی دریایی ارتش قرار گرفت.

دیلمان جدیدترین و به‌نوعی پیشرفته‌ترین محصول پروژه موج به حساب می‌آید که نسبت به نمونه‌های قبلی از مزایای قابل‌توجهی برخوردار است برای ساخت آن 950 هزار نفرساعت به‌مدت 4 سال فعالیت کردند، اما پیش از بررسی ناوشکن دیلمان به روند تولد ناوشکن‌های پروژه موج می‌پردازیم.

ناوشکن دیلمان به‌عنوان پنجمین فروند از شناورهای کلاس موج روز دوشنبه، ۶ آذر 1402 طی مراسمی با حضور سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش و دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش به ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش الحاق شد.

دیلمان از کلاس ناوشکن جماران که توسط نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی و تحت نظارت این نیرو، در مجموعه صنایع دریایی ساخته شده است.

ناوشکن «دیلمان» از طراحی داخلی و خارجی متفاوتی نسبت به هم‌رده‌های خود برخوردار است به‌طوریکه تفاوت این شناور با سایر شناورهای این کلاس، فرم بدنه آن بوده که رادار گریز است.

این ناوشکن دارای 94 متر طول، 11.1 متر عرض و آبخور به ‌ارتفاع 3.25 متر است، از سویی ناوشکن دیلمان بین 1300 تا 1500 تن وزن و 26 نات سرعت دارد.

یکی از مزیت‌های دیلمان نسبت به نمونه قبلی خود در حوزه سامانه رانش این ناوشکن است. در این ناوشکن سیستم رانش چهارخطی شده است و به این ترتیب دیلمان از 4 شفت و 4 پروانه بهره می‌برد در حالی که ناوشکن‌های قبلی سری موج از دو شفت و دو پروانه بهره می‌بردند.

علاوه بر این دیلمان از سامانه بوتراستر با توان 86KW  و دور متغیر تا 1480 دور بهره می‌برد و یک میلیون و 400 هزار قطعه در این ناوشکن استفاده شده است.

این مزایا از این جهت اهمیت دارد که دریای خزر یک دریای بسته است که بخش عمیق‌تر آن که جریان آب قوی‌تری دارد در سمت ایران قرار دارد، به همین جهت ناو می‌بایست به سامانه‌های پیشران قوی‌تر و با قابلیت مانور بهتری مجهز باشد تا بتواند در این شرایط به‌خوبی دریانوردی کند. این سامانه به پهلوگیری ناو در بندر و همچنین چرخش‌های ناو در سرعت بالا کمک می‌کند. یکی از دلایل بروز حادثه برای ناوشکن دماوند نبودِ همین سامانه در آن ناوشکن بود.

در بخش سلاح و تسلیحات، از تجهیزات و تسلیحات و سامانه جنگال بروزتر با برد بیشتر استفاده کرده‌ایم و قدرت تخریب و سرعت تسلیحات دیلمان افزایش یافته است به‌گونه‌ای که ناوشکن دیلمان به یک توپ 76م‌م فجر27 در سینه ناو، 6 قبضه توپ 20م‌م اورلیکن در جلو،‌ عقب و طرفین ناو، 8 فروند موشک‌های ضدکشتی قادر و قدیر با بردهای 200 و 300 کیلومتر و 6 اژدر مارک 46 مجهز شده است.

علاوه بر این ناوشکن دیلمان به یک سامانه دفاع نقطه‌ای «کمند» برای مقابله با موشک‌های کروز نیز مجهز شده است که توان شلیک 4 تا 7 هزار گلوله در دقیقه را دارد و می‌تواند از فاصله 2کیلومتری با اهداف درگیر شود.

یکی دیگر از سامانه‌های مهم نصب‌شده روی ناوشکن دیلمان، سامانه الینت مرصاد است. این سامانه برای جمع‌آوری و شنود سیگنالی روی ناوشکن نصب شده است و توان مناسبی در حوزه اطلاعاتی به دیلمان می‌دهد. سامانه خودحفاظتی چف جوشن برای مقابله با موشک‌های هدایت راداری نیز از دیگر سامانه‌های نصب‌شده روی این ناو است.

یکی از ویژگی‌های بارز ناوشکن دیلمان دکل یکپارچه آن است. نصب دکل یکپارچه این امکان را در اختیار دیلمان قرار می‌دهد تا بتواند از رادارهای پیشرفته آرایه فازی 4وجهی و سایر سامانه‌های پیشرفته راداری و الکترونیکی بهره ببرد.

رادار آرایه فازی «چشم عقاب» که برای این ناوشکن طراحی شده از 4 وجه با شعاع پوشش 90 درجه و مجموعه 360 درجه برخوردار است. این رادار که در باند فرکانسی ایکس کار می‌کند برد 200کیلومتری دارد و با مجموع 4 هزار آرایه، هر وجه 1000 آرایه، توانایی کشف 100 هدف و درگیری با 13 هدف را دارد.

رادار چشم عقاب توانایی بروزرسانی اهداف در مدت زمان کمتر از یک ثانیه را دارد و به همین جهت امکان تغییر سریع فرکانس و تحلیل سیگنال‌های اخلالگر را دارد. این توانایی در حوزه ضد جنگ الکترونیک قابلیت مناسبی در اختیار چشم عقاب قرار می‌دهد.

از سوی دیگر این رادار نسبت به نمونه‌های قبلی نیاز کمتری به تعمیر و نگهداری دارد و سطح مقطع راداری سازه آن بسیار کمتر از رادارهای قبلی شناورهای نیروی دریایی است، ضمن اینکه رادار چشم عقاب قادر است اهداف متفاوتی مانند شناور،‌ هواپیما، بالگرد،‌ پهپاد و موشک کروز را شناسایی و رهگیری کند.

علاوه بر این دیلمان با برخورداری از این مزیت قابلیت نصب سامانه‌ای پیشرفته‌تر پدافند هوایی را دارا خواهد بود چنان که برای این ناو پیش‌بینی نصب سامانه عمودپرتاب کوتاه‌برد «نواب» و سامانه برد متوسط «صیاد» نیز صورت گرفته است. این موشک‌ها برای انهدام اهداف هوایی روی این شناور نصب شده و دقت و سرعت این موشک‌ها ارتقاء پیدا کرده است.

پد بالگرد ناوشکن دیلمان نیز با افزایش سطح روبه‌روست به‌طوری که می‌تواند بالگردهای سری SH را روی خود حمل کند. تا قبل از این شناورهای کلاس موج تنها توانایی حمل بالگردهای AB212 را داشتند که به این ترتیب توانایی حمل بالگردهای ضدزیردریایی را نیز کسب کرده‌اند.

دریادار قلی‌زاده از اعضای گروه طراحی و ساخت ناوشکن دیلمان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفته بود: ما در گروه طراحی ناوشکن دیلمان با توجه به اعزام ناوشکن دنا به ماموریت ۳۶۰ و سایر ماموریت‌های نیروی دریایی در آب‌های آزاد و دریاهای طولانی، حجم مخازن سوخت در ناوشکن دیلمان را افزایش دادیم تا ماندگاری در دریا افزایش پیدا کند.

هنگامی که کشورهای جهان از کشورهای غربی یا شرقی ناوشکن خریداری می‌کنند تمامی اطلاعات این شناورها در اختیار کشور سازنده قرار دارد و می‌توانند در دریا مشکلاتی برای این شناورها همچون اخلال در فرکانس‌های رادیویی و جنگالی ایجاد کنند. در حالی‌که تکنولوژی‌های به‌کار رفته در شناورهای ما تماماً بومی و در اختیار خودمان است. به همین دلیل، آسیب پذیری ناوشکن‌های ما نسبت به ناوشکن‌های در اختیار سایر کشورها کمتر است.

این برخورد و ساخت چنین تجهیزات پیشرفته‌ای آن هم در سال‌هایی که تمامی کشور‌ها خواهان تضعیف و نابودی نظام جمهوری اسلامی ایران بودند، نشان دهنده ارتقای توانایی‌های متخصصان داخلی و اعتماد به قشر جوان موجود در این حوزه است؛ پاسداری و حراست از مرز‌های آبی مهم‌ترین اصل مورد توجه هر کشوری تلقی می‌شود، توانمندی ایران در ساخت تجهیزات نظامی همچون ناوشکن جماران دستیابی به هدف را به مراتب سهل‌تر می‌کند و سبب می‌شود تا ایران بیش از گذشته در این عرصه صنایع دریایی در جهان بدرخشد./ فارس