توجه به جوانان، راهکار عبور از بحران پیری جمعیت

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در حالی که در کشورهای غربی برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش جمعیت و تشویق خانواده‌ها برای فرزند‌آوری طراحی و اجرا می‌شود، اما در همین کشورهای غربی نسخه کاهش جمعیت و کنترل موالید برای کشورهای اسلامی و جهان سوم می‌پیچند.

متأسفانه با وجود اینکه ایران در ۳۰ سال گذشته بالاترین میزان سرعت کاهش نرخ موالید را در دنیا به خود اختصاص داده، جمعیت کشورمان با سرعت فزاینده‌ای در حال پیری است و حتی تأمین نیروی انسانی و مولد در دهه‌های آینده با چالش جدی مواجه خواهد بود، اقدام خاصی به جز تصویب «قانون جوانی جمعیت» برای اصلاح رویه جمعیتی کشور انجام نشده است و با وجود تذکرات صریح و پی در پی مقام معظم رهبری در زمینه جمعیت، اقدامات درخور توجهی که تأثیرات محسوسی برای اصلاح شاخص‌های جمعیتی کشورمان داشته باشد، شاهد نبوده‌ایم.

طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت سالمندان در ایران به بیش از ۲۶ میلیون نفر افزایش می‌یابد

برای چندمین بار، مقام معظم رهبری در دیدار اخیرشان با اعضای هیئت دولت با هشدار خطر پیری زودهنگام جمعیت کشور بر ضرورت پویایی و انعطاف سیاست‌ها متناسب با نیازهای کشور تأکید کردند و گفتند: وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌طور جدی موضوع جمعیت را پیگیری کند و با اقدامات لازم ازجمله نظارت بر شبکه بهداشت، جلوی موانع افزایش جمعیت را بگیرد، زیرا کشور به جمعیت جوان احتیاج دارد و در صورت دچار شدن به عاقبت تلخ پیری جمعیت، دیگر علاجی وجود ندارد.

 
طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت سالمندان در ایران به بیش از ۲۶ میلیون نفر افزایش می‌یابد. کارشناسان می‌گویند، در حالی که در ۴۰ سال گذشته درصد سالمندان دو برابر شده و از پنج به ۱۰ درصد رسیده است؛ در آینده این رشد جمعیت سالمند در ۲۰ سال اتفاق خواهد افتاد؛ به عبارت دیگر تا ۲۰ سال آینده ۱۰ درصد جمعیت فعلی‌ سالمندان به ۲۰ درصد می‌رسد، سال ۱۴۳۰ جمعیت سالمندان به بیش از ۳۰ درصد خواهد رسید و سال ۱۴۳۰، تقریباً ۲۶ میلیون نفر از جمعیت کشورمان سالمند خواهند بود.

مجید ابهری، کارشناس مسائل اجتماعی با بیان نگرانی ها در زمینه روند رو به رشد سالمندی جمعیت در سال های آتی به مهم ترین عوامل تأثیر گذار در پیری جمعیت و به تبع آن سالمندی برای کشور پرداخت و به «راهبرد معاصر» گفت: موضوع سالمندی جمعیت نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورها و کشورهای توسعه یافته به چالش اساسی تبدیل شده؛ اما آنچه درباره ایران حائز اهمیت است، اینکه در سال‌های اخیر کارشناسان و صاحب نظران جمعیت بارها نسبت به بسته شدن پنجره جمعیتی هشدار داده و تأکید کرده اند، با رفع موانع پیش روی ازدواج جوانان می توان از بحران به سلامت خارج شد.

وی افزود: بخشی از تسریع روند پیری جامعه ناشی از دشواری‌های ازدواج جوانان به دلیل کاهش میزان اشتغال، پایین بودن درآمد، گرانی مسکن و در مرحله بعد دشواری‌های فرزندآوری از جنبه هزینه‌های بالای بارداری، تغذیه گران مادران و کودکان و بالا بودن شهریه مهدکودک‌ها به عنوان عوامل محیطی کاهش فرزندآوری است.

کارشناس مسائل اجتماعی عنوان کرد: مشکلات فرزندآوری در شهرها نسبت به شهرهای حاشیه‌ای و مرزی و نیز بخش‌های روستایی به مراتب بیشتر است، به همین دلیل به نظر می آید مقوله فرزندآوری در شهرها چندان جدی گرفته نشده و بی توجهی به این موضوع زمینه ساز افزایش و تسریع روند سالمندی جامعه خواهد شد.

ابهری گفت: پیری جمعیت و سختی‌های مرتبط با آن از نظر کاهش نیروی کار در بخش اشتغال و تن ندادن جوانان به دلایل مختلف به ازدواج باعث شده است جمعیت سالمندان افزایش یابد، هرچند آثار سالمندی جامعه در دهه های آینده به مراتب بیشتر تبعات منفی خود را نشان می دهد.

مشکلات فرزندآوری در شهرها نسبت به شهرهای حاشیه‌ای و مرزی و نیز بخش‌های روستایی به مراتب بیشتر است

وی افزود: پیری جمعیت علاوه بر سیر نزولی در نیروی کار مشکلات و هزینه‌های دیگری به دنبال دارد، ازجمله اینکه سالمندان نیازمند دریافت داروهای ویژه ای هستند که حاصل ظهور بیماری‌های مخصوص این دوران مانند فشار خون، دردهای ارتوپدی و استخوانی، ناراحتی‌های قلب عروق، ریه، کلیه، مغز و بینایی است. زوال عقل و آلزایمر نیز که بخشی از سالمندان را تهدید می کند دردسر آفرین وهزینه زاست، لذا این موارد در کنار سایر تبعات اقتصادی، اجتماعی حتی امنیتی زمینه ساز مشکلات دیگری برای جامعه می شود.

جامعه شناس معتقد است: با اینکه مسئولان میل قابل توجهی به افزایش جمعیت دارند و در این زمینه بسیار سخن گفته شده است، اما جوان سازی جمعیت و افزایش فرزندآوری با برگزاری جلسات، سخنرانی، نوشتن مقاله و حضور در همایش حل نمی‌شود و مشکلات حاصل از سالمندی جمعیت کاهش نمی یابد، بلکه راهکار عبور از بحران کارآفرینی، اشتغال زایی، ترویج فرهنگ ازدواج و ساده زیستی میان جوانان و ساخت مسکن ارزان و اعطای امتیازاتی مانند زندگی در خانه های رایگان طی زمان مشخصی برای خانواده‌های نوپاست.

وی تصریح کرد: به کارگیری سیاست‌های تشویقی در زمینه فرزندآوری موجب شده است بسیاری از کشورها میل بیشتری نسبت به فرزندآوری پیدا کنند، زیرا دولت ها مسئولیت تأمین و حمایت های مادی، تغذیه ای و تهیه برخی اقلام بهداشتی مورد نیاز نوزادان و کودکان را حتی تا چهار سالگی برعهده گرفته اند.

کارشناس مسائل اجتماعی گفت: متأسفانه پوشک و شیر خشک از گران ترین اقلام مورد نیاز نوزادان و کودکان به شمار می رود، وقتی تهیه اقلام مورد نیاز کودکان و نوزادان از توان زوج کارمند خارج است، نمی توان انتظار فرزندآوری و به تبع آن جوانی جمعیت داشت.

ابهری با بیان بالا بودن نرخ تورم به ویژه در بخش مسکن تأکید کرد: وقتی نرخ مسکن در تهران به میزان نرخ مسکن در شهرهای اروپایی و حتی آمریکایی رسیده است و جوانان به سمت حاشیه نشینی رانده شده اند، نمی توان انتظار عبور از بحران سالمندی داشت.

وی گفت: با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در محورهای مورد نظر با جوانی جمعیت و افزایش فرزندآوری، مسئولان باید توجه ویژه ای به استفاده از راهکارهای تشویقی در راستای جوان سازی جمعیت و فرزند آوری داشته باشند. در هر صورت با کاهش تورم و افزایش امید به آینده است که می توان نسبت به جوانی جمعیت و افزایش نیروی جوان و عبور از بحران سالمندی کشور امیدوار بود.