تعامل با آفریقا، سیاست ناتمام شهید آیت الله رئیسی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ آفریقا قاره‌ای مملو از ظرفیت‌ها و فرصت‌ها برای مراوده و تعامل دیپلماتیک و فرهنگی و نیز دارای ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری است. سخنگوی وزارت امور خارجه درباره تعامل دولت سیزدهم با آفریقا گفت: اگر خاطرتان باشد، در دولت شهید آیت الله رئیسی، وی سفری به آفریقا داشت. آن سفر مهم و نقطه عطفی در روند تلاش جمهوری اسلامی ایران برای گسترش روابط با کشورهای آفریقایی بود.

وی افزود: این روند در دولت چهاردهم به صورت جدی دنبال خواهد شد. به تازگی نشستی میان سفیران کشورهای آفریقایی مقیم تهران با معاون اول رئیس جمهور برگزار و درباره ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی کشورهای آفریقایی تبادل نظر شد.

شواهد نشان می دهد امروز ایران فقط چهار رایزن تجاری و بازرگانی در آفریقا با 54 کشور دارد

دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نگاه بسیار مثبت و ویژه‌ای به ظرفیت‌های اقتصادی کشورهای آفریقایی دارد. در سطح سیاسی نیز روابط رو به رو رشد و مثبتی با همه کشورهای آفریقایی وجود دارد. بنای جمهوری اسلامی بر این است روند یادشده ادامه یابد تا بتوان در راستای پیشبرد منافع متقابل ایران و کشورهای آفریقایی نشست‌هایی با این کشورها برگزار و بتوان ظرفیت‌ها را بهتر شناسایی کرد.

حسن حسن خانی، کارشناس مسائل اقتصادی درباره نوع نگاه دولت های مختلف در سال های اخیر نسبت به حضور در آفریقا به «راهبرد معاصر» گفت: در زمان دولت نهم برنامه های خوبی ناظر بر گسترش سطح ارتباطات با کشورهای آفریقایی در دستور کار قرار گرفت، اما به درستی پیگیری نشد. در دولت های یازدهم و دوازدهم متأسفانه رئیس جمهور وقت حتی توجهی به همکاری با قاره آفریقا نکرد.

وی افزود: متأسفانه دولت های یازدهم و دوازدهم تعلل جدی در همکاری با کشورهای حوزه آفریقا داشت؛ موضوعی که جبرانش بسیار سخت است. با وجود اینکه شهید آیت الله رئیسی در دولت سیزدهم همکاری های خوبی با آفریقا برقرار کرد، اما به دلایل مختلف ازجمله شهادت وی روند همکاری ها ناتمام ماند.

کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: مسئولان هنوز به ضرورت اهمیت همکاری با آفریقا پی نبرده اند. شواهد نشان می دهد امروز ایران فقط چهار رایزن تجاری و بازرگانی در آفریقا با 54 کشور دارد. یعنی کل قاره آفریقا از نظر حوزه دیپلماسی و نهادهای حکمرانی مغفول مانده و حداقل های لازم برای رایزنی های اقتصادی و تجاری در این قاره تعریف نشده است.

حسن خانی گفت: امیدواریم معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه و وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان مسئول مستقیم پیمان های پولی و چند جانبه بسترهای لازم را برای گسترش تجارت با آفریقا در راستای حفظ منافع ملی در دستور کار قرار دهند تا اقتصاد ایران از عواید همکاری های اقتصادی و تجاری با آفریقا بهره مند شود.

وی تصریح کرد: در زمینه بهره برداری های اقتصادی، کشورهای توسعه یافته به دنبال بازارهای هدف در کشورهایی مانند قاره آفریقا هستند که به لحاظ اقتصادی توسعه نیافته باشند، زیرا این کشورها به میزان توسعه نیافتگی، ظرفیت و فرصت جذب سرمایه دارند. از این منظر قاره بکر آفریقا با جاذبه های فراوان می تواند بازار هدف بسیار خوبی برای کشورهای توسعه یافته باشد.

حسن خانی گفت: با توجه به اینکه بسیاری از کشورهای دنیا برنامه های توسعه محور خود را دنبال می کنند، تا حدودی نسبت به دهه های گذشته در مسیر شتابان توسعه یافتگی قرار گرفته اند و بر سر این موضوع رقابت دارند؛ بازارهای بکری مانند آفریقا می تواند بهترین فرصت برای تبادلات اقتصادی و بهره برداری از منابع طبیعی باشد.

کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: بر سر حضور در آفریقا به دلایلی رقابت وجود دارد؛ ازجمله اینکه قاره سیاه بازار مصرف بسیار بزرگی دارد، به ویژه نیجریه و مصر که پرجمعیت ترین کشور مسلمان دنیاست. علاوه بر این، آفریقا منابع معدنی سرشار دارد.

بازارهای بکری مانند آفریقا می تواند بهترین فرصت برای تبادلات اقتصادی و بهره برداری از منابع طبیعی باشد

حسن خانی درباره ظرفیت های مواد معدنی قاره آفریقا و نزاع بر سر دستیابی به این مواد گرانبها گفت: دنیای امروز جنگ بر سر منابع معدنی است. به عنوان نمونه، نخستین اقدام متقابل چین در برابر تعرفه گذاری های دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا قطع صادرات محصولات معدنی حساس به این کشور بود. علاوه بر این، بخش مهمی از توافق آمریکا با اوکراین ناظر بر بهره برداری معدنی آمریکا از این کشور است؛ لذا جنگ معدن و دستیابی به مواد حساس معدنی دنیا بالا گرفته است که ایران نباید از این موضوع غفلت کند.

کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: قاره آفریقا از هر منظر دارای اولویت به شمار می رود، زیرا عمدتاً آنجا عناصر کمیاب و معدنی بسیار ارزشمندی یافت می شود و بازار مصرف بسیار بزرگی دارد. سال های اخیر فعالیت سه کشور روسیه، چین و ترکیه در آفریقا بسیار پررنگ شده است. به  همان میزان که آفریقایی ها رد پای فرانسه و کشورهای اروپایی را به دلیل مداخلات استعمارگرانه کاهش می دهند، با همان نسبت کشورهایی مانند چین، ترکیه و روسیه مترصد استفاده از حوزه بکر آفریقا شده اند و فرصت یابی می کنند.