عراقچی: قدرت موشکی برگ برنده ما در مذاکرات است

به گزارش راهبرد معاصر، نشست «کتاب و دیپلماسی» با حضور سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

عراقچی در مقدمه این نشست گفت: یاد و خاطره وزیر شهید امیر عبدالهیان را گرامی می‌داریم و امیدواریم که علو درجات شامل حال ایشان بشود.

او که برای کتاب «قدرت مذاکره» به نمایشگاه کتاب آمده بود، گفت: امیدواریم این کتاب به دانشجویان روابط بین‌الملل و همکاران جوان من در وزارت امور خارجه کمک بکند. این کتاب ماحصل سال‌ها تجربه من در عرصه دیپلماسی است.‌

وزیر امور خارجه با اشاره به مفهوم قدرت مذاکره گفت: قدرت مذاکره دارای سه بعد است؛ بعد اول، قدرتی است که برای مذاکره نیاز است و مذاکره کنندگان به اتکای مولفه‌های قدرت در کشور پای میز مذاکره می‌نشینند و صحبت می‌کنند.‌ بعد دوم به قدرت خود مذاکره‌کننده برمی‌گردد و وابسته به هوش ذاتی اوست. بعد سوم قدرت مذاکره نیز به معنای قدرتی است که مذاکره برای کشور تولید می‌کند. خود مذاکره کردن یک توانایی است که برخی کشورها بیشتر دارند و برخی دیگر کمتر.

وی ضمن تشریح بعد اول در قدرت مذاکره گفت: مذاکره کننده وقتی پشت میز می‌نشیند به توانمندی‌های کشورش دلگرم است که قدرت درونی است. هر کشور یک قدرتی دارد؛ یکی قدرت فرهنگی دارد، یکی نظامی و دیگری علمی و کشورهایی هستند که ترکیبی از این قدرت‌ها را دارند. مذاکره کننده باید کاملا از این توانمندی‌ها و مولفه‌های قدرت مطلع باشد تا به اتکای آنها مذاکره کند. اگر او از این قدرت‌ها مطلع نباشد یا آنها را دست کم گرفته باشد، نمی‌تواند از پشت میز مذاکره پیروز بیرون بیاید. دقت داشته باشید که میدان مذاکره خود میدان نبرد است؛ نبرد پشت صحنه که روی میز تبدیل به یک مبارزه سخت و پیچیده می‌شود.‌ همه مردم، چهره دیپلمات ها در هنگام حضور خبرنگاران می‌بینند؛ در آن شرایط همه چیز خوب است و همه خندان‌اند اما بعد از خروج خبرنگاران تازه مبارزه آغاز می‌شود و دیگر خنده مطرح نیست و اراده‌هایی است که هر کس عرضه و با اتکا به مولفه‌های قدرت کشورش صحبت می‌کند.

او در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: باید اشاره کنم که مذاکره زمانی صورت می‌گیرد که بقیه راه‌ها یا ناشدنی باشد یا هزینه بسیار زیادی داشته باشد. علاوه بر این، مذاکره مبتنی بر بده بستان است باید چیزی بدهید تا چیزی بگیرید؛ ‌اگر کسی فکر می‌کند که در مذاکره فقط باید امتیاز داد، تصور اشتباهی است. به عبارت دیگر، اگر کشوری احساس کند که می‌تواند همه امتیازات را بگیرد اصلا وارد مذاکره نمی‌شود.‌

به عنوان مثال در همین مذاکرات هسته‌ای، اگر مذاکره کنندگان طرف مقابل قادر بودند تاسیسات هسته‌ای ما را با راهکار نظامی از بین ببرند اصلا پای میز مذاکره نمی‌آمدند. بنابراین همین عدم توانایی یک مولفه قدرت برای مذاکره‌کننده ایرانی است. در حقیقت توانمندی‌های ما و موشک‌های ما هستند که به مذاکره کننده قوت می‌دهند که پشت میز بنشیند. از سوی دیگر، اگر آمریکایی‌ها احساس میکردند که با ادامه تحریم‌ها می‌توانند ایران را به زانو بکشند، حتما پای میز مذاکره نمی‌آمدند. همین طور دانش هسته‌ای دانشمندان ما مولفه قدرت است. اگر آنها نمی‌توانستند دانش هسته ای ما را رو به جلو ببرند آنها اصلا حاضر به مذاکره نمی‌شدند.

وزیر امور خارجه با اشاره به فصل پایانی کتاب خود گفت: در فصل آخر کتاب، سبک ایرانی مذاکره را بیان کردم و یافته‌های خودم را که مختص مذاکره ایرانی است آورده‌ام.‌ خیلی از غربی‌ها سبک مذاکره ایرانی‌ها را با سبک معامله در بازار مقایسه می‌کنند که ویژگی اصلی آن چانه زنی مستمر و خستگی ناپذیر است.‌ خاطرم هست 7-8 ساله بودم که در ایام نوروز به مشهد می‌رفتیم؛ در آنجا علاوه بر زیارت، خرید هم می‌رفتیم. مادر مرحوم من خیلی زیاد چانه میزد. یکبار از او پرسیدم اگر فروشنده حداقل قیمت را بگوید، چه می‌گویید؟ پاسخ داد: می‌گویم 2 تایش را با همین رقم بده!

عراقچی در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات غیر مستقیم علیرغم سختی‌های آن گفت: این سوال روز جامعه است؛ مذاکره غیرمستقیم اصلا چیز عجیب و غریبی نیست و در روابط بین‌الملل مسبوق به سابقه است. سابقه میانجیگری از همینجا می‌آید و بسیاری از کشورهایی که با هم مشکلات عمیق داشتند، از طریق یک میانجی مشکل خود را حل کردند. در حال حاضر، روسیه و اکران به واسطه آمریکا مذاکره غیرمستقیم می‌کنند. چند سال پیش اسرائیل و لبنان به واسطه آمریکا مذاکره کردند و حتی به توافق هم رسیدند

وی ادامه داد: البته مذاکرات غیرمستقیم مشکلات خاص خود را دارد. هم طول میکشد، هم باید مواضع خود را ابتدا به فرد دیگری بفهمانید و مطمئن بشوید که فهمیده است و .... علاوه بر این، سوءتفاهم‌ها در این روش از مذاکره زیاد است. انتخاب کشور واسط نیز سخت است و حتما او هم به دنبال اهداف خودش است. برای مثال ما به حسن نیت عمان اعتماد داریم، اما آنها هم دوست دارند در جهان به کشوری که طرفدار صلح است، شناخته شوند. با این حال، تاکید میکنم که احتمال رسیدن به توافق در مذاکرات غیرمستقیم وجود دارد؛ کمی زمانبر است اما شدنی است.

رییس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت رسانه در مذاکرات اشاره کرد و گفت: فراموش نکنید مذاکره یک چیز است و روایتی که از آن منتقل می‌شود یک چیز دیگری است. به عبارت دیگر اینکه چه کسی به اهدافش رسیده یک چیز است و اینکه کدام طرف توانسته روایت پیروزی را منتشر کند، یک چیز است. هر دو طرف تلاش می‌کنند تا ستانده‌های خود را زیاد و داده‌های خود را کم نشان بدهند. به همین دلیل بعد از هر مذاکره یک جنگ روایت‌ها نیز شکل می‌گیرد و چه بسا که اگر کسی این جنگ روایت‌ها را ببازد، مذاکره را هم ببازد.

وی ادامه داد: البته امیدوارم در این مذاکرات طی هماهنگی بیشتر با رسانه‌ها بتوانیم مقابل این روایت هوشمند بایستیم. صحبت از میدان و دیپلماسی زیاد مطرح می‌شود اما من معتقدم در میدان دیپلماسی یک ضلع دیگر هم وجود دارد و آنهم رسانه است. البته منظورم این نیست که رسانه‌ها را با هم هماهنگ کرد چرا که آنان از کسی دستور نمی‌گیرند، بلکه منظور این است که آنها را در جریان بگذاریم.

عراقچی به مذاکرات اخیر اشاره کرد و گفت: آنچه که طرف های آمریکایی در رسانه‌ها میگویند با آن چیزی که پشت میز می‌گویند یکسان نیست. به هر حال یک جنگ رسانه‌ای هست که هر کس تلاش می‌کند آن را برنده شود. اکنون ما از آمریکا و واشنگتن مواضع ضد و نقیض زیاد می‌شنویم. حتی بعضی وقت‌ها در عرض یک روز دو سه جور روایت شنیده می‌شود. این اتفاق یا ناشی از عدم تمرکز در واشنگتن است یا اینکه یک سبک مذاکراتی است، اما سبک ما این طور نیست و سبک ما ایستادگی بر سر اصول و مبانی خودمان است. اصول بنیادی ما حفاظت از حقوق مردم به شمول غنی سازی است و هیچ کس نمی‌تواند این حق را بگیرد. ممکن است اعتماد سازی و شفاف سازی کنیم اما از حق‌مان ذره‌ای عبور نمی‌کنیم. هیچ تاسیسات غنی سازی ما جمع نخواهد شد. این موضع اصولی ماست و هم در رسانه‌ها گفته‌ایم و هم در پشت میز مذاکره. هدف ما از مذاکره غیر از تثبیت قدرت هسته‌ای ایران که از نظر ما تثبیت شده است، رفع تحریم‌هاست؛ ما مذاکره می‌کنیم که تحریم‌ها برداشته شود.

وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره حضور اقتصادی آمریکا در ایران گفت: منعی برای حضور اقتصادی شرکت‌های آمریکایی در ایران نداریم و این منع را خود آمریکایی‌ها گذاشته‌اند. این که آمریکایی‌ها در صنعت نفت یا خودرو ما سرمایه گذاری کنند منعی ندارد و آنها خودشان منع گذاشتند. برای مثال خودشان در برجام گفتند که تحریم‌های اولیه که مربوط به حضور سرمایه‌گذاران آمریکایی است برداشته نمی‌شود و فقط ترحیم‌های ثانویه را برمی‌داریم./تسنیم