قدرت نمایی نیروهای دریایی ایران؛تاییدی بر ناکارآمدی استراتژی فشار حداکثری آمریکا

به گزارش راهبرد معاصر؛ در 15 آوریل – زمانی که 11 قایق تندرو نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ناوهای جنگی آمریکا در خلیج فارس را مورد محاصره قرار داد، درگیری ها و تنش بین ایران و ایالات متحده آمریکا افزایش یافته است. در واکنش به این رویداد، پرزیدنت دونالد ترامپ در 22 آوریل در توئیتی نوشت: وی به نیروی دریایی آمریکا دستور داده است اگر دوباره کشتی های آمریکا توسط قایق های ایران مورد آزار و اذیت قرار بگیرند به سمت آن ها « شلیک و آن ها را نابود کنند». تهدید توئیتری ترامپ اگر چه می تواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد، اما اگر به عنوان عامل بازدارنده عمل کند می تواند در مهار تشدید درگیری ها کمک کننده باشد.

رفتارهای قایق های سپاه پاسداران علیه ناوهای جنگی آمریکا مسئله جدیدی نیست. در سال 2015م نیروی دریایی آمریکا ، 25 مورد از این رفتارها را گزارش داده است که بیشتر آن ها را به عنوان « رفتار ناامن و غیرحرفه ای» توصیف کرده است. در سال 2016م این مقدار کمی بیشتر ، 30 مورد گزارش شده است. اما این اقدام در زمانی صورت می گرفت که ایران و ایالات متحده آمریکا در حال مذاکره و اجرای توافق نامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام بودند. رفتار  نیروی دریایی سپاه پاسداران تا حد زیادی در پاییز 2017م متوقف شد اگر چه مداخلات و جنگ سایبری و الکترونیکی بین طرفین همچنان ادامه یافت. جان میلر فرمانده سابق ناوگان پنجم آمریکا این تغییر رفتار قایق تندرو سپاه پاسداران را به نگرانی مقامات ایران نسبت به واکنش تهاجمی رئیس جمهور ترامپ نسبت داده است. این در حالی است که به این مسئله که چرا ایران پس از یک سال قدرت یابی ترامپ به فعالیت های خودش ادامه داد هیچ توضیحی نمی دهد. اما میلر در مقابل این استدلال گفت: « شاید ایرانی ها باید مدت زمانی طول می کشید تا به این تشخیص برسند که فشار آوردن به ترامپ ایده خوبی نیست.»

البته در مورد قضاوت این که آیا فعالیت 15 آوریل نیروی دریایی ایران بازگشتی به الگوی قدیمی یا حرکت یک طرفه برای آزمودن واکنش آمریکا طراحی شده است خیلی زود است. اگر یک نقطه ای برای تعریف رفتار ایران در مقابل این که آیا سیاست رادیکال و تهاجمی ترامپ جواب داده است بیاییم همان آزار و اذیت نیروی دریایی آمریکا توسط قایق های تندرو ایران بود. اگر ایران به دستورکار قدیمی رفتار غیر حرفه ای خود برگردد در واقع این حکم تاییدی بر ناکارآمدی و بیهودگی کارزار فشار حداکثری می باشد.

در می 2018م مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا یک فهرستی از خواسته های دوازده گانه برای سازش و آشتی با ایران ارائه کرد اما در طی این دو سال، جمهوری اسلامی ایران بر خلاف تمامی این مطالبات عمل کرده است. در این مسیر:

• ایران به توسعه و گسترش برنامه هسته ای خود ادامه داد و حتی ابهام نظامی این برنامه هم پس از خروج آمریکا از برجام افزایش یافته است. همچنین آن ها با درخواست آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بازرسی بین المللی تاسیسات هسته ای ایران مخالفت کرده اند.
• تداوم توسعه موشک های بالستیک
• حفظ نیروهای خود در سوریه
• حمایت نظامی از گروه شیعی حوثی ( انصارالله)
• کمک به شبه نظامیان نیابتی خود در عراق
• نگه داشتن شهروندان دوتابعیتی ایران – آمریکا در زندان
• تهدید کردن مسیر های حمل و نقل نفت کش ها

اکنون باید متوقف سازی مزاحمت برای نیروی دریایی آمریکا را به فهرست خواست های جدید اضافه کرد. رفتار ایران تقریبا از هر نظر دردسرساز شده و بخش اعظم این رویکرد واکنشی به کارزار «فشار حداکثری» آمریکا برمی گردد.

توئیت ترامپ بیشتر یک هشداری به ایران برای جلوگیری از رفتارهای غیر حرفه ای بیشتر علیه نیروهای دریایی آمریکا توسط سپاه پاسداران می باشد. اگر چه واکنش توئیتری ترامپ یک « مسیر و جهتی» را به نیروهای آمریکا می دهد اما هیچ دستورالعملی را برای آن ها صادر نمی کند زیرا که نیروی دریایی آمریکا در برخورد با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از قبل قوانین مشخص و واضحی دارند.

برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که نیروی دریایی آمریکا نیاز دارد با یک اقدام عملی، لفاظی های ترامپ را تقویت کند. مایکل آیزنشتاد مدیر برنامه مطالعات نظامی و امنیتی موسسه واشنگتن اقدام سپاه پاسداران در نزدیکی به کشتی های آمریکا را « نگران کننده » توصیف کرده است. وی به نیروی دریایی آمریکا پیشنهاد می دهد برای واکنش نسبت به قایق های سپاه پاسداران که به شدت به کشتی های ما نزدیک می شوند از ابزارهای غیرمهلک مانند « سیستم های درهم تنیدگی» - آنچه که وی آن را شبکه ماهیگیری پرشکوه – توصیف می کند برای از کار انداختن پروانه های قایق های سپاه پاسداران استفاده شود.

جنبه منفی زبان تهدید آمیز ترامپ این است که اگر ایران به رفتار غیرحرفه ای خود ادامه دهد و از خط قرمز عبور کند، تنها  برای اعتبارسازی به لفاظی هایش دستور حمله محدود به ایران را بدهد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به توئیت ترامپ اطلاعیه را صادر کرد و تصریح نمود: « در صورت تهدید امنیت کشتی های ایران، نیروهای تروریست آمریکا در خلیج فارس نابود خواهند شد.»

در حال حاضر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به احتمال زیاد برای گرفتن انتقام ترور [شهید] سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس احساس مسئولیت و وظیفه می کند، اما این امر تنها برای بازگرداندن عزت و افتخار نیست بلکه به این دلیل است که ایجاد بازدارندگی ضرورت دارد. در واقع تلاش برای احیای بازدارندگی عامل کمکی به رفتار نیروی دریایی سپاه پاسداران بوده است. اما این اقدام هم کم دامنه و آشکار است مطمئنا ایران در حال برنامه ریزی برای یک اقدام تخریبی شدید و پرهزینه ای است که بلافاصله قابل انتساب به آن ها نباشد.

گروه بحران بین المللی در گزارشی توصیه می کند که برای شکل دهی به تنش زدایی، آمریکا و ایران فراتر از سیستم فعلی پیام بین کشتی ها در نزدیکی یکدیگر،  باید یک کانال ارتباط نظامی به میانجی گری طرف سوم مانند عمان موافقت کنند. بر اساس این گزارش، سازماندهی و ایجاد یک خط ارتباطی مستقیم بین طرفین الزام ضروری می باشد. در طی این سالها ایران با پیشنهاد دولت آمریکا و بازیگران غیردولتی برای ایجاد مکانیزم های مشابه مانند « توافق نامه رویدادهای دریایی» واشنگتن با مسکو و پکن مخالفت کرده است. اما در طی دوران ریاست جمهوری باراک اوباما این خط ارتباطی لازم نبود زیرا که آن ها یک کانال ارتباطی مستقیم بین ظریف و جان کری وکارمندان مربوطه وجود داشت. با پایان دیپلماسی بین ایران و آمریکا، نیروهای دریایی طرفین به یک خط ارتباطی مستقیم نیاز دارند و توئیتر هیچ وقت ابزار مناسبی برای تنش زدایی نیست.