چرا راهبرد واشنگتن علیه تهران ناکارآمد است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ سیاست ایالات متحده آمریکا در قبال ایران به بن بست رسیده است. دولت ترامپ در قبال رقیب تاریخی خود از فقدان استراتژی معنادار رنج می برد. ایالات متحده آمریکا در چارچوب رقابت با قدرت های بزرگ درصدد حل مسئله ایران می باشد. در صورت انتخاب مجدد پرزیدنت دونالد ترامپ ممکن است همین رویه ادامه داشته باشد.

در حالی که به نفع ایران است که برای کاهش تحریم ها و انزوای بین المللی با ایالات متحده آمریکا همکاری کند؛ اما به نظر می رسد تهران منتظر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر 2020 می باشد. اگر چه سیاست خارجی جوبایدن نامزد احتمالی ریاست جمهوری دموکرات کاملا مشخص نیست اما حداقل احتمال بازگشت مجدد آمریکا به برجام وجود دارد.

پس از خروج آمریکا از برجام در می 2018م ، دولت ترامپ با هدف متوقف سازی رفتار ایران و ترغیب این کشور برای بازگشت به مذاکرات در مورد توافق « جدید» و « بهتر»، کمپین « فشار حداکثری» را علیه ایران اعمال نمود. با این حال دولت ترامپ همچنان به اهداف اعلامی خود دست نیافته است. راهبردهای سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه و به طور خاص در مورد ایران چالش برانگیز هست. راهبرد ایالات متحده آمریکا در قبال ایران به جای اجبار، باید بر محور دیپلماسی مبتنی باشد.

در واقع مهم نیست که برجام از چه نواقصی برخوردار می باشد اما کمپین « فشار حداکثری» بیشترین ضرر را به منافع آمریکا خواهد زد. صرف نظر این که در ژانویه 2020 چه کسی دفتر بیضی شکل را تصاحب می کند، سیاست خارجی آمریکا باید برای احیای روابط بین المللی که به دلیل یکجانبه گرایی آمریکا در مقابل ایران خدشه دار شده، به تلاش های دپیلماتیک مبادرت ورزد.

پرزیدنت دونالد ترامپ به صورت مکرر تصریح داشت که خواهان گفتگو با ایران می باشد. وی اظهار داشت: « اگر آن ها خواهان ملاقات با من باشند، من ملاقات خواهم کرد». با این وجود مقامات مسئول اجرای سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران به جای تلاش برای دستیابی به اهداف بیشتر روی فشار علیه این کشور تمرکز کرده اند. برایان هوک نماینده ویژه ایران در وزارت امور خارجه در اکتبر 2019م اظهار داشت: «ما برای افزایش هزینه های ایران برای تغییر رفتار معنادار این کشور، به فشار اقتصادی و قدرت دیپلماسی آمریکا متکی هستیم»

در حالی که آمریکا با اعمال تحریم ها فشار اقتصادی را علیه ایران افزایش داده، اما رفتار این کشور نسبت به گذشته تغییر نکرده است. پس از اعمال تحریم بر صادرات نفت، ایران در ژوئن هواپیمای بدون سرنشین نیروی دریایی آمریکا را سرنگون نمود. علاوه بر این نفت کش « Stena Impero» با پرچم انگلیس و یک نفت کش با پرچم کشور پاناما توسط ایران توقیف شد. همچنین حملات شبه نظامیان شیعه همسو با ایران مانند کتائب حزب الله در سرتاسر عراق تشدید یافت.

مایک پمپئو و برایان هوک در واکنش به تحریکات تنش زا ایران اظهار داشتند که کمپین فشار حداکثری همچنان به کار خود ادامه خواهد داد. اما این رویدادها حکایت از این دارد که فشار حداکثری آمریکا علیه ایران به مرحله شکست نزدیک تر می شود. ایران پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم ها با یک مجموعه ای اقدامات تلافی جویانه واکنش نشان داد. تازه ترین تحرکات تنش زای ایران اعزام نفت کش به ونزوئلا بود که ایالات متحده آمریکا جز تهدید به اعمال تحریم های بیشتر هیچ واکنشی از خود نشان نداد.

پس از ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در ژانویه توسط آمریکا، دولت ترامپ برای دفاع از این اقدام استدلال کردند که این امر ضروری بود تا از تداوم رفتار ایران و فعالیت های گروه نیابتی همسو با این کشور در منطقه جلوگیری کنیم. دولت ترامپ اظهار داشت که ترور {شهید} قاسم سلیمانی به عنوان اقدام بازدارنده برای ممانعت از تداوم رفتارهای ایران در منطقه است. این در حالی است که ایالات متحده آمریکا نیروهای خود را از منطقه خارج کرد. این سوال به وجود می آید که آیا دولت ترامپ هنوز ایران را تهدید تلقی می کند یا خیر؟ بازدارندگی نیاز به حضور قدرتمند دارد، اما عقب نشینی و خروج نیروهای آمریکا از منطقه بر ضد آن چیزی  است که دولت در قبال ایران بر آن تاکید می کند. 

دونالد ترامپ در صورت پیروزی مجدد باید در زمینه اتخاذ استراتژی مناسب در مقابل ایران مشاوره بهتری دریافت کند. هر چه از زمان تحریم ها بیشتر بگذرد اثربخشی آن کمتر و دستیابی به اهداف سیاسی مشکل تر می شود. تاریخ به ما نشان داده که فشار اقتصادی به تنهایی نمی تواند رژیم را به تغییر رفتار مجبور کند. علاوه بر این ایران همچنین از سابقه موفق آمیزی برای دور زدن تحریم ها برخوردار می باشد. در شرایط فعلی که ایران با بحران کروناویروس روبرو است؛ ایالات متحده آمریکا همچنان به فشار حداکثری خود ادامه می دهد. ولی در واکنش به این مسئله، ایران با تداوم فعالیت های خود، هیچ گونه علائم تسلیم مشاهده نشده است.

بنابراین ایالات متحده آمریکا در تعیین و اتخاذ استراتژی باید اهداف و روش دستیابی به آن به وضوح مشخص شود. رسیدگی به مسئله ایران به عنوان محور مسئولیت خاورمیانه می تواند به یک پاسخ بهتر و سازنده تر همراه شود. هر گفتگو در آینده در مورد ایران باید شامل متحدان عرب آمریکا شود زیرا اولا منطقه ی آن هاست و ثانیا کشورهای حاشیه خلیج فارس نه تنهابه دلیل منافع مشترک بلکه به دلیل تمرکز ایالات متحده آمریکا در عرصه رقابت با قدرت های بزرگ باید مشارکت کنند.

در حالی که پرزیدنت دونالد ترامپ به صورت مکرر بر خاتمه بخشی جنگ های بی پایان تاکید می کند و از خروج نیروهای آمریکا از منطقه و بازگشت به کشور سخن می گوید، اما درگیری این کشور با ایران تنها باعث پیچیده تر شدن این برنامه می شود. رئیس جمهور آمریکا اگر واقعا خواهان دستیابی به توافق جدید با تهران است، به مشاوره بهتر و دیپلماسی بیشتری نیازمند است. درغیر این صورت، دولت بالقوه جو بایدن باید به دنبال خنثی کردن ضررهای دیپلماتیک و احیای ساختار و نظم در خاورمیانه باشد.