تقابل آمریکا و سازمان ملل بر سر بازگشت یا ادامه لغو تحریم های ایران

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت ترامپ در حال تلاش برای بازگرداندن تحریم های بین المللی سازمان ملل از طریق فعال سازی مکانیزم ماشه می باشد – اقدامی که خود سازمان ملل می گوید معتبر نیست. قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که تایید کننده برجام می باشد به کشورهای مشارکت کننده برجام اجازه می دهد تا با توسل به «عدم پای بندی قابل توجه» ایران به برجام و با توسل به اصل مکانیزم ماشه تمامی تحریم های بین المللی را علیه ایران بازگرداند. تحریم های به اصطلاح اسنپ بک 30 روز پس از اطلاع رسانی لازم الاجرا می باشد، مگر این که شورای امنیت قطعنامه ای را برای تداوم لغو تحریم ها تصویب کند.

مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در 20 آگوست با ارسال نامه ای به شورای امنیت خواستار بازگرداندن تمامی تحریم های سازمان ملل علیه ایران شد که از سال 2015 پس از امضای توافق هسته ای موسوم به برجام لغو شده بودند. در منطق دولت آمریکا، قطعنامه 2231 شورای امنیت به واشنگتن این قدرت را می دهد تا با اطلاع به عدم پای بندی ایران به برجام، به صورت یکجانبه تمامی تحریم های سازمان ملل را بازگرداند.

الیوت آبرامز نماینده آمریکا در امور ایران در روز چهارشنبه در مصاحبه با خبرنگاران گفت: «من فکر می کنم که قطعنامه 2231 شورای امنیت کاملا واضح است که هر کشور مشارکت کننده در برجام می تواند عدم پای بندی ایران را به اطلاع شورای امنیت برساند و تحریم ها 30 روز بعد باز می گردند، مگر این که قطعنامه ای برای لغو تحریم ها تصویب شود». به گفته آبرامز، تحریم ها شنبه شب با تمام قدرت برمی گردند. با این حال، منتقدان بر این عقیده هستند که «ایالات متحده آمریکا دیگر عضو برجام نیست و بنابراین نمی تواند تحریم های سازمان ملل را علیه ایران بازگرداند».

در ماه مه 2018، دونالد ترامپ واشنگتن را از توافق چندجانبه خارج كرد، كه باعث شده بود تهران در ازای لغو تحریم های بین المللی علیه اقتصاد خود برنامه هسته ای خود را محدود سازد. قطعنامه 2231 می گوید که تحریم های لغو شده توسط توافق هسته ای «ظرف 30 روز پس از دریافت اطلاعیه توسط یک کشور مشارکت کننده برجام» لغو خواهد شد. خروج آمریکا از توافق هسته ای قابل تفسیر نیست. واشنگتن طی دو سال گذشته بر خلاف تعهدات برجامی به تشدید تحریم ها علیه ایران اقدام کرد.

اما مقامات آمریکایی استدلال می کنند که قطعنامه 2231، که در سال 2015 تصویب شد، ایالات متحده را در میان اصلی ترین مشارکت کنندگان توافق ذکر می کند. بنابراین حتی اگر واشنگتن مشارکت کننده فعلی نباشد، اما همچنان می تواند تمامی تحریم ها را علیه ایران بازگرداند. باربارا اسلاوین مدیر ابتکار آینده ایران گفت: «این مضحک، غیرمنطقی و غیرقانونی است که ایالات متحده با وجود خروج از برجام و نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل می تواند ادعا کند که به عنوان یک کشور مشارکت کننده است». وی افزود: «شما نمی توانید همزمان داخل و خارج شوید و این همان چیزی است که دولت ترامپ در تلاش است ادعا کند». حتی جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ و یکی از شیادترین سیاستمداران آمریکا در مورد ایران، تفسیر دولت آمریکا از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل را به سخره گرفته است.

مشارکت محدود

در اواخر ماه آگوست، اکثریت قریب به اتفاق 15 عضو شورای امنیت، اعلامیه فعال سازی مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریم های بین المللی علیه ایران را رد کردند. كلی كرافت، نماینده واشنگتن در سازمان ملل، در واکنش اعضای شورا از جمله متحدان اروپایی آمریكا را به حمایت از «تروریست ها» متهم كرد. وی افزود: «بگذارید من کاملا واضح و صریح بگویم دولت ترامپ از حضور در مشارکت های محدود در این مورد ترسی ندارد. من فقط متاسفم که سایر اعضای شورا راه و مسیر خود را گم کرده اند و اکنون در کنار تروریست ها ایستاده اند».

واشنگتن در شراکت محدود یا «تنهایی» در فعال سازی مکانیزم ماشه برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل همچنان مصرانه باقی مانده است. مایك پمپئو، وزیر امور خارجه آمریكا روز چهارشنبه در كنفرانس مطبوعاتی مشترك در كنار دومینیك راب وزیر خارجه انگلیس تأكید كرد كه واشنگتن «مسئولیت» خود را در اجرای قطعنامه های «معتبر» شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران انجام خواهد داد.

مقامات ایالات متحده آمریکا می گویند تلاش واشنگتن برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل به جای اعمال مجازات های یکجانبه بیشتر در تجارت با ایران همانند ده سال گذشته، اساسا با هدف تمدید تحریم های تسلیحاتی علیه ایران است که در ماه اکتبر منقضی خواهد شد. در اواسط ماه آگوست، قطعنامه شورای امنیت تحت حمایت واشنگتن مبنی بر تمدید نامحدود ممنوعیت تجارت تسلیحات متعارف با ایران فقط دو رای مثبت (آمریکا و جمهوری دومینکن) دریافت کرد که روسیه و چین رای منفی و بقیه اعضای شورای امنیت رای ممتنع دادند. این در حالی است که بر اساس توافق هسته ای 2015م، تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران بعد از 5 سال منقضی خواهد شد.

پیامدها

روز پنجشنبه، رویترز گزارش داد که ترامپ در حال ارزیابی دستورالعمل منع تجارت تسلیحاتی با ایران از طریق تحریم های ثانویه ایالات متحده است، جدا از قطعنامه های سازمان ملل که واشنگتن ادعا می کند این آخر هفته باز می گردند. پس چرا دولت آمریکا به جای تداوم تحریم های یکجانبه، از سازمان ملل عبور و خواهان انزوای بین امللی خود در مقابل ایران می باشد؟ باربارا اسلاوین کارشناس ارشد شورای آتلانتیک تصریح کرد که دونالد ترامپ خواهان این می باشد تا قبل از انتخابات ماه نوامبر، به برجام آسیب بیشتری بزند، زیرا جو بایدن رقیب وی قول داده که در صورت پیروزی، آمریکا مجددا به برجام بازخواهد گشت. اسلاوین افزود: «اگر چین یا روسیه سیستم بزرگ تسلیحاتی جدیدی را به ایران بفروشد، ایالات متحده می تواند شرکتی را که این کار را انجام داده تحریم کند». وی افزود: «همه منتظر 3 نوامبر هستند. همه منتظرند ببینند آیا ترامپ دوباره انتخاب می شود یا نه. همه خواهان پیروزی بایدن و شکست ترامپ هستند».

سینا طوسی تحلیلگر ارشد در شورای ملی ایرانیان آمریكا اظهار داشت كه تفسیر واشنگتن مبنی بر بازگرداندن تحریم های سازمان ملل خطر و تهدید دیگری را به دنبال دارد. فشار آمریکا برای اجرای اقدامات سخت گیرانه علیه تهران می تواند منجر به تنش های بیشتر و احتمالا رویارویی در آینده شود. تصور کنید که اگر ایالات متحده طی چند هفته آینده با استناد به تحریم های سازمان ملل شروع به استعلام برخی از کشتی های ایرانی در خلیج فارس کند که هیچ کس دیگر موافق اجرا نباشد، پس این چرخه تنش افزایش می یابد که ایران ممکن است واکنش شدیدی نشان دهد. این بهانه ای برای پمپئو و ترامپ می دهد تا تنش ها را تشدید و درگیری های غافلگیرانه ای در اکتبر ایجاد کند که بسیار ترسناک خواهد بود». وی افزود: «تلاش دولت ترامپ برای دستکاری شورای امنیت سابقه خطرناکی ایجاد می کند که سازمان ملل را تضعیف می بخشد. بخش مهم دیگر تضعیف کامل سازمان ملل و روند شورای امنیت می باشد که مهم ترین نهاد چندجانبه در سیاست بین الملل است که در حل و فصل منازعات و میانجی گیری نقش مهم و تعیین کننده ایفا می کند».