آیا تهدید ترامپ به بستن سفارت آمریکا در بغداد محتمل است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ اولین بار روزنامه الاخبار حزب الله لبنان به نقل از منابع آگاه خود خبر داده بود که طی جلسه 25 سپتامبر سران سیاسی عراق (شامل روسای پارلمان، دستگاه قضا، ریاست جمهور و نخست وزیر و تقریبا تمامی رهبران سیاسی به جز هادی عامری و نوری المالکی) برهم صالح به همگان گفته که پیامی از پمپئو به صورت مکتوب دریافت کرده که در آن تهدید شده در صورت تداوم حملات به کاروان‌های لجستیکی و سفارت امریکا، سفارت این کشور در بغداد بسته خواهد شد و تمامی مقرهایی که امریکا تحت نظر دارد، هدف قرار خواهد گرفت. این تهدید موج بسیار گسترده ای در فضای سیاسی و تا حدودی نظامی عراق بوجود آورد به حدی که حملات مقاومت علیه کاروان های نظامی ائتلاف و سفارت، از روزی سه حمله به تقریبا صفر رسید.

کمی بعد خبرگزاری اسکای نیوز و واشنگتن پست از قطعی بودن تصمیم دولت ترامپ به بستن سفارت خبر داد. طبق این گزارش ها قرار شده نیروهای دیپلماتیک به اربیل منتقل شوند؛ موضوعی که با برداشت غلط بسیاری از رسانه های ایرانی به "انتقال سفارت به اربیل" تعبیر شد. اما آیا به راستی ترامپ و دولتش به دنبال بستن ماموریت دیپلماتیک خود در عراق هستند؟ بازبینی تحرکات کنسولی و دیپلماتیک امریکا در عراق از سال 2018 نشان دهنده این است که ترامپ احتمالا در اجرای این پروژه جدی است.

سپتامبر 2018؛ آغاز حرکت امریکا به سوی "صفر کردن" ماموریت دیپلماتیک عراق

سپتامبر 2018، هنگامی که ردپای سرکنسول ایالات متحده در اعتراضات و ناامنی های بصره مشاهده شد، چند مورد حملات خمپاره‌ای به سوی این کنسولگری نسبتا تازه تاسیس انجام شد. همین موضوع باعث شد کنسولگری بسته شود. چند هفته بعد، وقتی ترامپ گروه های مقاومت عراقی را تهدید کرد، شیخ اکرم الکعبی، دبیرکل النجباء طی توئیتی رئیس جمهور امریکا را "احمق" توصیف کرد و خطاب به وی نوشت: «فرار سرکنسول خود از بصره را فراموش نکن».

پس از حادثه کنسولگری به مرور حملات خمپاره ای پراکنده و با فاصله زمانی چند ماهه به سفارت امریکا صورت می پذیرفت، تا آنجا که سال 2019 (جولای) افشای نامه مایک پمپئو به سنای امریکا نشان داد دولت ترامپ به سوی "بستن" یا حداقل "کم رمق کردن" فعالیت دیپلماتیک در عراق متمایل است.

در نامه‌ای که فارین پالیسی آن را منتشر کرد، عنوان شده بود که دولت امریکا قصد دارد از حجم ماموریت دیپلماتیک خود در عراق بکاهد. در همین نامه عنوان شده بود که قرار است تعداد نیروهای دیپلماتیک مستقر در عراق از حدود 400 نفر به حدود 130 تن کاهش یابد که نزدیک به 90% کاهش نیروهای دیپلماتیک مربوط به بغداد است. در همین نامه عنوان شده بود که بخشی از مامورین به اربیل و بخشی دیگر به مرکز حمایت دیپلماتیک بغداد (کنار فرودگاه بغداد) منتقل می شوند. این نامه به رغم اهمیت فراوان و توجهات زیادی که در آن برهه جلب کرد، با توجه به فضای پر تنش عراق تقریبا زود به حاشیه رانده شد.

آخرین خبر مربوط به کاهش حجم حضور دیپلماتیک امریکا در عراق مربوط به 30 دسامبر است. زمانی که ایالات متحده مقر کتائب حزب الله در مرز با سوریه را بمباران کرده بود و انتظار تلافی مقاومت را داشت. در آن تاریخ بغداد الیوم به نقل از منابع امنیتی کُرد گزارش داد که 80 دیپلمات امریکایی از بغداد به اربیل منتقل شده اند. پر واضح است که پس از ترور شهدای نصر هم نیروهای دیپلماتیک به حداقل ممکن رسیده باشند.

برخی منابع از داخل عراق خبر داده‌اند که سفارت امریکا در بغداد کمی مانده به ترور شهدای نصر تقریبا به یک دژ نظامی نسبتا متروکه تبدیل شده بود. حدود 1000 نیروی ویژه امریکایی از کویت به داخل سفارت آمده بودند. حتی بعد از ترور، وقتی دولت عادل عبدالمهدی سفیر امریکا را احضار کرد، با آن که سفیر در خاک عراق بود، کاردار در سفارت حضور یافت که به گفته منابع عراقی، دلیل عدم حضور متیو تولر در وزارت خارجه، نبودن وی در بغداد بوده است.

بر این اساس مشخص می شود که بحث بستن سفارت امریکا در عراق، حتی اگر در سطح "تهدید" صرف هم مطرح شده باشد، موضوعی است که ترامپ از قبل زمینه آن را چیده و اکنون سطح اعتبار این تهدید و باور پذیری آن از سوی مسئولین عراقی بسیار بالاست. نگران کنندگی این تهدید وقتی بیشتر می شود که بدانیم شمار نیروهای دیپلماتیک امریکایی مستقر در عراق با شمار نیروهای نظامی آن در خاک این کشور نسبت معکوس داشته است. همزمان با کاستن از حضور دیپلمات‌ها، شمار نیروهای نظامی افزایش یافته است. به همین تناسب با کم رنگ شدن عملیات دیپلماتیک امریکا در عراق، عملیات نظامی آن در این کشور قوت می‌گیرد. از همین روست که بسیاری بر این باروند دولت ترامپ اگر سفارت را ببندد، قطعا اقدام نظامی بزرگی پس از آن انجام خواهد داد.

کاهش حضور دیپلماتیک یا بستن سفارت؛ گامی راهبردی یا تاکتیکی؟

یکی از فرضیاتی که در خصوص تهدید دولت ترامپ (در صورت عملیاتی شدن) شواهد زیادی برای اثبات خود دارد، این است که بستن سفارت در عراق به هیچ عنوان برنامه‌ای راهبردی نیست. سفارت امریکا در عراق، بزرگترین سفارت جهان است؛ مساحتی بزرگتر از شهر واتیکان دارد. در این سفارت سال 2010، 16 هزار کارمند مشغول به کار بوده اند که محل اسکانشان، 5 مجتمع مسکونی داخل سفارت با گنجایش 3700 واحد آپارتمان بوده است.