راهکاری کاترین اشتون برای بازگشت آمریکا به برجام
مسئول اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی مشترک با وزیر دفاع اسبق آمریکا خواستار بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای برجام شده است.
به گزارش راهبرد معاصر
فارس
«کارترین اشتون»، مسئول اسبق سیاست خارجی اتحادیه اروپا و از چهره‌های دخیل در شکل‌گیری توافق هسته‌ای برجام و «چاک هیگل»، وزیر دفاع اسبق آمریکا در یادداشتی خواستار بازگشت آمریکا به برجام شدند.
اشتون و هیگل در این یادداشت که امروز (پنجشنبه دوم بهمن/ ۲۱ ژانویه) در وب‌سایت پایگاه خبری «هیل» منتشر شده به مخالفت با استدلال‌هایی پرداخته‌اند که معتقدند وضعیت دنیا نسبت به سال ۲۰۱۵ (زمان حصول برجام) تغییر کرده و آمریکا نمی‌تواند به توافق هسته‌ای اولیه با ایران برگردد.
آنها این استدلال‌ها را «معیوب» دانسته و خطاب به دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرده‌اند جمهوری اسلامی ایران بعد از چشیدن طعم پیروزی با مقاومت در برابر اقدامات «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا تسلیم نخواهد شد و با دادن امتیازهای بیشتر در پرونده‌های موشکی و منطقه‌ای تسلیم فشارها نخواهد شد.
مخالفت با مخالفان بازگشت به برجام اولیه
اشتون و هیگل می‌نویسند: «دولت بایدن بعد از روی کار آمدن با این سئوال حیاتی روبرو خواهد بود: چگونه باید نوار تنش‌ها را قطع کرد و این منطقه ناپایدار و حساس را به ثبات رساند؟ بازگشت به توافق هسته‌ای ایران، نقطه شروعی ضروری برای این کار است.»
آنها نوشته‌اند: «اردوگاه موسوم به " اکنون امتیازات بیشتر بگیرید" در ایالات متحده می‌گوید دنیا دستخوش تغییر شده و به همین خاطر بازگشت صرف به توافق امکان‌پذیر نیست.»
هیگل و اشتون در ادامه تصریح می‌کنند: «طرفداران این دیدگاه معتقدند ایالات متحده باید از فشارحداکثری به عنوان اهرم فشاری جهت اخذ امتیازات بیشتر از ایران در زمینه‌های موشکی، رفتارهای منطقه‌ای و بندهای زوال‌پذیر [برجام] استفاده کند. این استدلال معیوب است.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «ایران بعد از چشیدن طعم پیروزی بابت مقاومت در برابر اقدامات ترامپ اکنون تسلیم فشار حداکثری بیشتر نخواهد شد. مذاکرات برای توافق جدید اکنون نیازمند اعتماد و وقت است. بزرگترین مانع برای ایالات متحده این است که هر گونه توافق جدید نیازمند تأیید کنگره است.»
اشتون و هیگل تأکید کرده‌اند هر گونه الزام برای آغاز مذاکرات جدید یا شرط‌گذاری برای بازگشت به برجام نیز با توجه به نبود گفت‌وگو میان ایران و ایالات متحده به موانع مشابهی برخورد خواهد کرد.
راهکاری برای بازگشت به برجام
نگارندگان این یادداشت راهکار پیشنهادی خود در این خصوص را اینطور تشریح کرده‌اند: «یک راه حل فوری بازگشت کامل ایالات متحده و ایران به توافق هسته‌ای و تعهد یکجانبه دو طرف به پایبندی کامل و اجرای کامل توافق متعاقب آن است.»
اشتون و هیگل تأکید کرده‌اند بازگشت دو طرف به برجام می‌تواند به صورت همزمان انجام شود و دو طرف باید از گذاشتن پیش‌شرط در این خصوص خودداری کنند.
نگارندگان یادداشت در توضیح بیشتر در این خصوص نوشته‌اند: «در این سناریو، ایالات متحده و ایران هر دو به صورت همزمان تعهد مجدد خود به وظایف ذیل توافق هسته‌ای ایران و عقب‌نشینی از اقدامات پس از خروج آمریکا که موجب تضعیف این توافق شده‌اند اعلام خواهند کرد.
برای ایالات متحده، این مستلزم رفع تمامی تحریم‌های جدیداً وضع‌شده یا تحریم‌های احیاشده به بهانه برنامه هسته‌ای و از میان برداشتن محدودیت‌های پیچیده روان‌شناختی و حقوقی برای بانک‌ها و شرکت‌ها خواهد بود.»
به نوشته این دو مقام سابق، این اقدامات می‌تواند از طریق قوه مجریه ایالات متحده آمریکا انجام شود و وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌تواند وظیفه احیای اعتماد بخش خصوصی را به عهده بگیرد.
هیگل و اشتون نوشته‌اند تمامی کشورهای دیگر باید کاملاً به توافق هسته‌ای پایبند باشند و فضای حمایتی جهت اجرای کامل آن را فراهم آورند.
آنها در بخش دیگری از یادداشت خود به مطالبه مقام‌های جمهوری اسلامی ایران از آمریکا برای پرداخت غرامت بابت خروج از برجام و تحمیل فشارهای اقتصادی به ایران اشاره کرده و نوشته‌اند: «ایران بابت اثرات خروج ترامپ خواستار پرداخت غرامت شده و ضمانت‌هایی خواسته که ایالات متحده در آینده به توافق پایبند خواهد بود. با وجود این، هیچ‌یک از این مطالبات، پیش‌شرط نیستند و می‌توان آنها را از طریق روند منصفانه و دوجانبه ورود مجدد به برجام حل و فصل کرد.»
موضع‌گیری‌های مبهم تیم بایدن درباره برجام
دولت ترامپ بعد از خروج از توافق هسته‌ای برجام تحریم‌های فراوانی علیه ایران اعمال کرده. دولت او روز جمعه در واپسین روزهای حضور در قدرت تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد.
بایدن قبل از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری در یادداشتی در سی‌ان‌ان نوشته بود: «من مسیر معتبری برای بازگشت دیپلماسی با ایران به تهران پیشنهاد خواهم کرد. اگر ایران به پایبندی موشکافانه بازگردد، آمریکا به عنوان نقطه آغازی برای مذاکرات متعاقب، به این توافق بازخواهد گشت.»
با آنکه جو بایدن گفته به توافق هسته‌ای با ایران برمی‌گردد، اظهارات او و تیمش درباره روند این بازگشت و ارتباط آن با مذاکرات متعاقبی که گفته شده هدف آن «قوی‌تر و طولانی‌تر کردن» برجام است هنوز چندان روشن نیست.
اظهاراتی که اعضای دولت بایدن در روزهای گذشته درباره برجام مطرح کرده‌اند نیز کمکی به روشن شدن این ابهام‌ها نکرده است.
یک منبع نزدیک به بایدن روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت بازگشت به توافق اولیه کف سیاست دولت بایدن در قبال ایران است نه سقف آن. منبع مورد استناد آسوشیتدپرس اضافه کرد: «[سیاست دولت بایدن در قبال ایران] به اینجا ختم نمی‌شود.»
«آنتونی بلینکن»، گزینه پیشنهادی بایدن برای تصدی سمت وزیر خارجه هم سه‌شنبه در جلسه تأیید صلاحیتش در کمیته روابط خارجی سنا سیاست‌های دولت جدید را اینطور تشریح کرد: «رئیس‌جمهور منتخب معتقد است که اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی‌گردیم، اما از این مسئله، همراه با متحدانمان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر به خصوص مسئله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد.»
بلینکن در ادامه اضافه کرد: «حالا که این گفته شد، باید بگویم که با این نقطه فاصله زیادی داریم. باید ببینیم بعد از اینکه رئیس‌جمهور منتخب سر کار می‌آید ایران چه اقداماتی انجام می‌دهد و آماده انجام چه اقداماتی است، بعداً اگر آنها می‌گویند که به پایبندی برجام برگشته‌اند باید ارزیابی کنیم ببینیم آیا به وعده‌هایشان عمل کرده‌اند یا خیر.»
او در ادامه تصریح کرد که در خصوص برجام با نماینده‌های کنگره و همچنین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی منطقه رایزنی خواهد کرد.
بلینکن گفت: «بله، ما حتما با شما (نماینده‌های کنگره) مشورت خواهیم کرد. فکر می‌کنم همان‌طور که رئیس (کمیته روابط خارجی مجلس سنا) گفت مهم است که در آغاز این فرایند و نه پایان آن، با متحدان و شریکانمان در منطقه از جمله اسرائیل و کشورهای خلیج [فارس] هم تعامل کنیم.»
مذاکرات متعاقب برجام
اشتون و هیگل در یادداشت خود پیشنهاد کرده‌اند بعد از ورود آمریکا به برجام مذاکرات دیگری در خصوص مسائل غیرهسته‌ای با ایران انجام شود.
آنها تصریح کرده‌اند: «بعد از مرحله اول می‌توان و باید مذاکرات بیشتری را آغاز کرد. این مذاکرات می‌توانند به رفتارهای منطقه‌ای ایران، بندهای زوال‌پذیر برجام، برنامه موشک‌های بالیستیک، توانایی آمریکا برای احیای یکجانبه تحریم‌های مکانیسم ماشه علیه ایران یا نگرانی‌های امنیتی مشروع ایران درباره ایالات متحده یا سایر توافق‌های تسلیحاتی در منطقه بپردازند.»
کارترین اشتون و هیگل تصریح کرده‌اند که نباید بازگشت به توافق هسته‌ای را به این مذاکرات متعاقب مشروط کرد.