پیام رزمایش‌های اخیر نیروهای مسلح چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ طی دو ماه اخیر به دلیل افزایش احتمال درگیری نظامی ایران و آمریکا، رزمایش‌های گوناگونی از سوی سپاه و ارتش در جهت حفظ آمادگی و نمایش توان نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی برگزار شد.  رزمایش‌های اخیر نیروهای مسلح علاوه بر اینکه پاسخی مناسب به تهدیدات اخیر علیه ایران بود، پاسخی عملی به اظهارات و ادعاهای برخی از مقامات اروپایی در خصوص محدود کردن توان موشکی ایران نیز به حساب می آید.

در ادامه سلسله رزمایش‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، رزمایش پیامبر اعظم(ص) 16 در روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته در منطقه عمومی جنوب غرب کشور برگزار شد. سردار سرتیپ «محمد پاکپور» فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درباره اهداف رزمایش پیامبر اعظم(ص) 16 اظهار داشت: «این رزمایش با هدف ارزیابی عینی و میدانی آخرین دستاوردها، توانمندی‌ها و بررسی پتانسیل نوین عملیاتی و محک میزان قدرت عملیاتی بخشی از آخرین تجهیزات رزمی و دفاعی نیروی زمینی سپاه در تیپ‌ها و واحد‌های مختلف پهپادی، هوانیروز، زرهی، تکاوری، نیروی مخصوص و توپخانه برگزارشد» فرمانده کل سپاه نیز در حاشیه این رزمایش تاکید داشت: «این رزمایش نشان داد همچنان نفس اقتدار، دفاع، ایستادگی و تهاجم علیه دشمن کاملا زنده است‌؛ نیروی زمینی سپاه نشان داد سرزنده، بالنده و رو به جلو پیش می‌رود».

سال 2020 تلخ‌ترین سال نظامی آمریکا

در سال‌های دهه 70 و 80 مقامات آمریکایی به صورت مکرر تکرار می کردند «همه گزینه‌ها روی میز است» و هدف آنها نیز به رخ کشیدن قدرت نظامی آمریکا و تحمیل اراه خود بر محاسبات مسئولان جمهوری اسلامی بود. اما آنچه مشخص است در سالهای اخیر طرح این گزاره توسط مقامات آمریکا به شدت کاهش یافته و با اصلا مطرح نمی کنند. بنا بر تحلیل کارشناسان نظامی سال گذشته میلادی یکی از تلخ ترین سالهای آمریکا در مواجه با ایران بود. در این سال پهپاد گلوبال هاوک امریکایی به دلیل تجاوز به آب‌های سرزمینی ایران مورد اصابت موشک ضد هوایی ایرانی «سوم خرداد» قرار گرفت و پایگاه نظامی عین الاسد که به عنوان بزرگ ترین پایگاه نظامی آمریکا در عراق شناخته می شود مورد حمله موشکی سپاه پاسداران قرار گرفت که به لحاظ حیثیتی اهمیت ویژه ای برای نظامیان امریکا داشت.  حمله موشکی سپاه به پایگاه نظامی عین الاسد در حالی صورت گرفت که  به اذعان رسانه‌های آمریکایی از جنگ دوم جهانی به بعد حتی در دوران اوج جنگ سرد، چنین اقدامی و در چنین سطحی علیه پایگاه‌های نظامی امریکایی صورت نگرفته بود.

به واقع رودرویی نظامی صورت گرفته میان ایران و آمریکا در سال 2020 را باید نمایش قدرت بازدارندگی ایران و تغییر معادلان نظامی میان دو کشور دانست.  همین امر نیز موجب شد در ماه‌های پایانی دولت ترامپ همزمان با تشدید تحرکات نظامی این کشور در خلیج فارس، عملیات روانی – رسانه‌ای آمریکایی ها و رسانه‌ها معاند نیز علیه جمهوری اسلامی تشدید شود. فضاسازی های صورت گرفته در خصوص  اعزام ناو هواپیمابر و زیردریایی اتمی به خلیج فارس و پرواز ب ۵۲‌های امریکایی در مجاورت آب‌های جنوبی ایران را نیز می توان در این چارچوب تحلیل کرد. البته تحرکات نظامی آمریکا در خلیج فارس نتیجه ای جز سردرگمی آنها نداشت و مصداق آن را می توان در بردن و برگرداندن ناو هواپیما بر نیمیتز به منطقه خلیج فارس دانست. در مقابل جمهوری اسلامی پیام قاطع خود در زمینه آمادگی کامل برای پاسخگویی به هرگونه تهدیدی نظامی را با برگزاری رزمایش‌های مختلف از سوی سپاه و ارتش به طرف آمریکایی و البته متحدان منطقه ای آنها رساند.

قدرت «درون‌زا»

به اذعان کارشناسان نظامی داخلی و خارجی توان نظامی و تجهیزاتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی به برکت فرماندهی کل قوا توانسته توازن قدرت در منطقه را به نفع ایران تغیر دهد. واقعیتی که البته در لابلای گزارش‌های رسانه‌ و نشریات آمریکایی نیز می‌توان مشاهده کرد. در یک نمونه نشریه آمریکایی نیویورک‌پست در بخشی از گزارش اخیر خود نسبت به توان نظامی جمهوری اسلامی آورده است :«ایران به دنیا نشان داد که دوران ابرقدرتی و سلطه امریکا به پایان رسیده و علنا نفتکش‌ها و کشتی‌های خود را به هر جای جهان که نیاز باشد جلوی چشم امریکایی‌ها خواهد فرستاد، بدون اینکه کسی برای آن‌ها مزاحمتی ایجاد کند. ایران به امپراتوری دریایی انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها پایان داد و اکنون این ایران است که سرنوشت امنیت دریاها را در منطقه تعیین می‌کند. ایران نشان داد دورانی که امریکا ناوها یا هواپیماهایش را اعزام و حکومت‌ها را تغییر می‌داد و سرنوشت ملت‌ها را تعیین می‌کرد، تمام شده و اکنون کشور قدرتمندی مثل ایران مقابل او ایستاده است و...»

آنچه اقتدار و  قدرت نظامی ایران را از بسیاری از کشورها متمایز می کند و دارای اهمیت است، «درون زا» بودن توان نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی است. البته نیروهای مسلح ایران در رسیدن به شرایط کنونی با دوچالش عمده مواجهه بودند؛ اول تحریم‌های گسترده بین المللی است که در طول 42 سال هیچ گاه از میزان آن کاسته نشده بلکه تشدید نیز  می‌شود و دوم کارشکنی‌های برخی از جریانات سیاسی داخلی است که هر ازگاهی با زیر سوال بردن ضرورت تقویت بنیه نظامی، با طرح ادعاهایی همچون «ایران به موشک نیاز ندارد» و متهم سازی جمهوری اسلامی به «جنگ طلبی» و.. عملا در زمین و پازل دشمن عمل کردند. 

ضرورت تقویت باور به «اقتدار ملی»

اگرچه راهبرد  بازدارندگی به نوعی قدیمی و  مربوط به روابط دو ابرقدرت در زمان جنگ سرد است، اما امروزه اشکال و ابزارهای این بازدارندگی تنوع بسیاری یافته و حتی منحصر به مقوله نظامی نیز نمانده است. این روزها خیلی ها از بازدارندگی نرم افزاری که می‌تواند قدرت اقتصادی یا حتی تکنولوژیک و علمی را شامل شود هم سخن می گویند اما به اذعان اکثر کارشناسان همچنان  ابزارهایی که برای تحقق این راهبرد استفاده می‌شود معطوف  به برتری نیروهای نظامی متعارف و توان نظامی و تسلیحاتی است. قرار گرفتن ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات مختلف از سوی آمریکا و اسرائیل موجب شده تا بحث  بازدارندگی در مقابل این تهدید ها همواره  در سیاست گذاری ایران جایگاه ویژه ای داشته باشد.

آنچه که در روزها و هفته‌های اخیر در جریان رزمایش‌های موشکی، پهپادی ودریایی ارتش وسپاه اتفاق افتاد، در عین تمرین و ظرفیت‌سازی برای آمادگی برای مقابله با هر گونه تهدید احتمالی، پیام روشنی برای مدیریت محاسبات آینده مقامات دولت جدید امریکا و البته اروپایی‌ها و متحدان منطقه‌ای آنها در مواجهه با ایران است. قدرت موشکی جمهوری اسلامی که در رزمایش اخیر و حتی حمله به پایگاه آمریکایی عین‌‌الاسد در سال گذشته خود را نشان داد، حامل ظرفیت گفتمانی و معنایی بالایی جهت تقویت «اقتدار ملی» است. در چنین بستری فارغ از تاثیرات برون‌مرزی نمایش اقتدار نظامی و موشکی کشورمان، باید تلاش شود با تبدیل کردن این موفقیت به یک الگو، از ظرفیت‌های داخلی آن در راستای تقویت باور به «اقتدار ملی» بهره برد که تبیین صحیح این راهبرد قطعا به تضعیف و خنثی‌سازی راهبردهای تبلیغاتی اقتدارستیزان منتهی خواهد شد.

رزمایش پیامبر اعظم(ص) ۱۵

گفتنی است حدود یک ماه قبل نیز رزمایش پیامبر اعظم(ص)  ۱۵ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شلیک انبوه موشک‌های بالستیک زمین به زمین و اجرای عملیات توسط پهپادهای تهاجمی بمب افکن در منطقه عمومی کویر مرکزی ایران برگزار شده بود. این رزمایش را می توان یکی از بزرگ ترین و شاید مهم ترین رزمایش های یک دهه اخیر دانست، چرا که نمایش عملیاتی پهپادهای مسلح و انتحاری در کنار مشاهده شلیک حجم زیادی از موشک های بالستیک به صورت همزمان، بار دیگر قدرت موشک های دوربرد کشورمان را به اثبات رساند.

در این رزمایش علاوه بر اینکه پهپادهای انتحاری و نقطه‌زن سپاه با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، سایت‌های پدافندی و سپر دفاع موشکی دشمن فرضی را با دقت بالا منهدم کردند، اتفاق راهبردی دیگر که در آن رقم خورد ، انهدام اهدافی واقع در شمال اقیانوس هند در فاصله ۱۸۰۰ کیلومتری توسط یگان موشکی سپاه بود. این امر موجب خواهد شد در صورت تنش ناوهای آمریکایی مجبور شوند فاصله خود را از مرزهای ایران بیشتر کنند که این امر قابلیت‌های آنان خصوصا برای عملیات هوایی و موشکی علیه اهداف مهم در عمق خاک ایران را به صورت چشمگیری کاهش خواهد داد. در همین زمینه سردار حاجی زاده اظهار داشت «با موشک های بالستیک دوربرد ضدناو ایران، دشمن تا شعاع 2 هزار کیلومتری خلع سلاح و مرزهای بازدارندگی ایران در مواجهه با دشمن متخاصم به صدها کیلومتر آن طرف تر از مرز های ایران منتقل خواهد شد ». خلاصه آن که ایران با این اقدام به ایالات متحده این پیغام را ارسال کرد که دستش برای واکنش جدی علیه نیروهای آمریکایی و به خصوص ناوگان دریایی آن  کاملا باز بوده و در صورت بروز تنش میان جمهوری اسلامی با همسایگان متخاصم یا رژیم صهیونیستی ، بهتر است آمریکا خود را وارد درگیری نکند.

رزمایش بزرگ پهبادی ارتش

در ماه اخیر و در میان اوج فضای پرتنش لفظی و تهدیدآمیز میان ایران و آمریکا و در حالی که ایالات متحده با تحرکات نظامی خود در خلیج فارس سعی داشت  نظام محاسباتی جمهوری اسلامی و افکار عمومی داخلی ما را به هم بریزد و وادار به خطایی کند، ارتش جمهوری اسلامی ایران در یک رزمایش به موقع، ناوگان انبوه و راهبردی خود از انواع پهپادهای بومی را به پرواز درآورد تا ضمن آزمایش و تست این پرنده های هدایت پذیر از راه دور در شرایط مختلف شبه عملیاتی، عزم جزم تهران در دفاع همه جانبه در مقابل هر تهدید و تجاوزی را به نمایش بگذارد.

تمرین بزرگ رزم پهپادی ارتش که در منطقه عمومی سمنان و با شرکت صد‌ها فروند پهپاد برگزار شد، طبق اعلام مقامات ارتش  در این رزمایش تعدادی از انواع پهپاد‌های بومی ارتش ماموریت‌های مختلف رزمی، مراقبت و شناسایی، جنگالی و انتحاری در برد‌های پروازی مختلف از برد کوتاه تا برد دور حضور داشتند. در کنار برگزاری این رزمایش یک نمایشگاه از دستاوردهای پهپادی نیز برپا شد. رییس ستاد کل نیروهای مسلح در حاشیه برگزاری این رزمایش با تأکید بر این که در لبه فناوری جهانی در حال پیشرفت روز افزون قرار داریم تاکید کرد: مسئله پهپاد در ارتش جمهوری اسلامی ایران، در مسیر بلوغ ارزشمندی قرار گرفته است که در این تمرین بزرگ پهپادی بخش‌هایی از این پیشرفت‌ها مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.