یادداشت اختصاصی حنیف غفاری، کارشناس مسائل بین‌الملل؛
هدفگذاری پنهان غرب در مذاکرات رفع تحریم‌ها
مقام‌های غربی قصد دارند روند بازگشت به برجام را در هفته‌های آتی به متغیری وابسته به «شرایط جاری بین‌المللی و منطقه‌ای» تبدیل کنند، نه تابعی از قطعنامه‌ای حقوقی. نکته قابل‌توجه اینکه دیپلمات‌های روسی نیز در روزهای اخیر متوجه هدفگذاری پنهان، اما ملموس غرب در زمینه تغییر مبنای حقوقی بازگشت به توافق هسته‌ای یعنی قطعنامه 2231 شورای امنیت شده‌اند.
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در روزهای اخیر جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رابرت مالی، مسئول ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا سیگنال های مستقیم یا غیرمستقیم دیگری را در هر دو عرصه دیپلماسی آشکار و پنهان در زمینه چینش دوباره میز مذاکرات رفع تحریم ها به تهران مخابره کرده اند. در کنار این موضوع، مقام های غربی سوء تفسیر آشکاری از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را در دستور کار خود قرار داده اند.
سؤال اصلی اینجاست دلیل نگرانی آمریکا نسبت به مبنا قرار گرفتن قطعنامه 2231 در پروسه بازگشت به توافق هسته ای چیست؟
بازیگران آمریکایی و اروپایی درصدد هستند بازگشت به برجام را نه بر مبنای قطعنامه ای که خود آن را در سال 2015 میلادی امضا کرده اند، بلکه بر مبنای نوعی توافق سیاسی و غیر حقوقی پیش ببرند. این موضوع از ابتدا نیز خط قرمز جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات وین بوده است.
در روزهای آتی امکان دارد اتحادیه اروپا تحریم هایی علیه جمهوری اسلامی ایران به ادعای واهی حمایت تسلیحاتی و پهپادی از روسیه وضع کنند. فراتر از آن، مقام های غربی در سه سال اخیر چندین بار آزمایش های موشکی متعارف جمهوری اسلامی ایران را ناقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد دانسته و درباره آن بیانیه های مشترکی صادر کرده اند.
سؤال اصلی اینجاست دلیل نگرانی آمریکا نسبت به مبنا قرار گرفتن قطعنامه 2231 در پروسه بازگشت به توافق هسته ای چیست؟ در این میان دو گزاره مهم وجود دارد؛ نخست، رفع برخی محدودیت های هسته ای وضع شده در برجام پس از سال 2025 میلادی و دیگری، ناتوانی قطعنامه 2231 شورای امنیت در محدودسازی توان موشکی ایران.
جمهوری اسلامی ایران در سال 2020 و با استناد به همین قطعنامه اعلام کرد، دوره تحریم صادرات تسلیحات ایران پایان یافته است و حتی تروییکای اروپایی در همان سال اعتراف کردند ایران بابت صدور تسلیحات محدودیتی ندارد. علاوه بر این، در سه سال آینده بخش های دیگری از این محدودیت ها طبق قطعنامه 2231 برداشته خواهد شد.
واقعیت این است مقام های غربی در چنین شرایطی قصد دارند روند بازگشت به توافق هسته ای را در هفته های آتی به متغیری وابسته به «شرایط جاری بین المللی و منطقه ای» تبدیل کنند، نه تابعی از قطعنامه ای حقوقی. فراموش نشود، یکی از اصلی ترین دلایل خارج نشدن رسمی ایران از توافق هسته ای (پس از خروج یکجانبه آمریکا)، حفظ مزایای مربوط به قطعنامه 2231 شورای امنیت ازجمله رفع تحریم تسلیحاتی کشورمان و نیز تزاحم نداشتن این قطعنامه با فعالیت های موشکی کشورمان (در راستای تقویت قدرت بازدارندگی ما در برابر دشمنان ) بوده است.
نکته قابل توجه اینکه دیپلمات های روسی نیز در روزهای اخیر متوجه هدفگذاری پنهان، اما ملموس غرب در زمینه تغییر مبنای حقوقی بازگشت به توافق هسته ای یعنی قطعنامه 2231 شورای امنیت شده اند.
سرگئی ریابکف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در اظهاراتی خطاب به مقام های غربی تأکید کرد: هر اندازه سعی در فاصله گیری از قطعنامه 2231 شورای امنیت یا تحریف بخش هایی از آن داشته باشید، قطعاً روند بازگشت به توافق هسته ای دشوارتر خواهد شد، دقیقاً مانند آنچه در دو سال اخیر و از ابتدای حضور جو بایدن در رأس معادلات اجرایی آمریکا شاهد بودیم.
در هر حال زمان برای اتخاذ تصمیمی عاقلانه در حوزه سیاست خارجی کاخ سفید بسیار محدود است.