احتمال مشارکت عربستان در پروژه‌های نفت و گاز ایران

به گزارش راهبرد معاصر، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرده است، حدود ۵۰ میلیارد دلار پروژه نفت و گاز در دست اجرا دارد و پروژه‌های بیشتری نیز به آن اضافه خواهد شد.

به نوشته این گزارش، عجیب نیست که بسیاری از این پروژه‌ها توسط چین و روسیه تامین مالی شده باشند.

هر چند تعجب‌آورتر این است که با توجه به ازسرگیری روابط ایران و عربستان در ۱۰ مارس، انتظار می‌رود که میلیاردها دلار از سوی عربستان برای این پروژه‌ها تامین شود، به‌علاوه این همکاری به جز صنعت نفت و گاز، قرار است در چندین حوزه با منافع دوجانبه نیز گسترش یابد.

بررسی‌های اویل پرایس نشان می‌دهد، حدود ۲۰ میلیارد دلار از این مبلغ برای تکمیل توسعه میدان گازی پارس جنوبی، یکی از بزرگ‌ترین میادین گازی جهان صرف خواهد شد.

میدان گازی پارس جنوبی با وسعت ۳۷۰۰ کیلومتر مربع، حدود ۱۴.۲ تریلیون مترمکعب ذخیره گازی و ۱۸ میلیارد بشکه ذخیره میعانات گازی در خود جای داده است، این میدان در حال حاضر حدود ۴۰ درصد ذخایر گازی ۳۳.۸ تریلیون مترمکعبی (بیشتر در جنوب استان فارس، بوشهر و هرمزگان) ایران و حدود ۸۰ درصد تولید گاز این کشور را به خود اختصاص داده است.

حدود ۲.۴ میلیارد دلار از این مبلغ صرف به پایان رساندن فاز ۱۱ پارس جنوبی می‌شود که اغلب به تاخیر افتاده و بسیار بحث‌برانگیز است؛ این فاز برای مدت طولانی مرکز خصومت‌های نیابتی میان غرب و شرق بوده است؛ ۱.۶ میلیارد دلار دیگر برای تکمیل سایر فازها و حفاری در ۳۵ چاه جدید در سراسر این میدان هزینه خواهد شد. ۱۵ میلیارد دلار دیگر نیز برای راه‌اندازی ایستگاه‌های کمپرسور گاز در نقاط مختلف در سراسر فازهای میدان پارس جنوبی هزینه خواهد شد.

یک میلیارد دلار باقیمانده نیز صرف بخش نخست توسعه ظرفیت‌های گاز طبیعی مایع (LNG) ایران می‌شود؛ زیرا مدت‌هاست که ایران تبدیل شدن به یک صادرکننده پیشرو ال‌ان‌جی در جهان را هدف اصلی خود قرار داده است.

قطر در این زمینه توانسته است از ۶ هزار کیلومتر مکعب سهم خود از میدان پارس جنوبی که آن را «گنبد شمالی» می‌نامد، بهره‌برداری کند.

ایران قرار است در راستای تقویت بخش نوپای ال‌ان‌جی و افزایش تولید گاز طبیعی تا حداقل ۱.۵ میلیارد متر مکعب در تا سال ۲۰۲۹، ۳.۲ میلیارد دلار دیگر در توسعه چندین میدان گازی از جمله کیش، بلال و فرزاد ب هزینه کند.

یک منبع آگاه در مجتمع امنیت انرژی اتحادیه اروپا هفته گذشته مدعی شد که روسیه نقش اساسی در تمام پروژه‌های گازی ایران خواهد داشت.

وی تاکید کرد، پیش از اینکه آمریکا در ماه می ۲۰۱۸ از برجام خارج شود، روسیه چندین یادداشت‌تفاهم مهم برای توسعه ۷ میدان بزرگ نفت و گاز در ایران امضا کرده بود. این تفاهم‌نامه‌ها شامل «گازپروم نِفت» برای میادین نفتی «چنگوله» و «چشمه خوش»، «زاروبژنِفت» برای میادین «آبان» و «پایدار غرب»، «تات نِفت» برای میدان «دهلران» و «لوک اویل» برای میادین نفتی «آب تیمور» و «منصوری» بود.

از همه مهم‌تر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در جولای ۲۰۲۲ با همتای ایرانی خود در تهران ملاقات کرد تا یک تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری را که چند روز قبل میان شرکت ملی نفت ایران و گازپروم امضا شده بود، تکمیل و قطعی کند.

در میان این تفاهم‌نامه‌ها، گازپروم متعهد شده بود تا به طور کامل به شرکت ملی نفت ایران برای توسعه ۱۰ میلیارد دلاری میادین گازی کیش و پارس شمالی با هدف تولید بیش از ۱۰ میلیون مترمکعب گاز در روز کمک کند.

در این یادداشت تفاهم، در مورد جزئیات پروژه ۱۵ میلیارد دلاری افزایش فشار در میدان گازی عظیم پارس جنوبی در مرز دریایی ایران و قطر نیز توضیح داده شده بود. گازپروم همچنین متعهد شده بود در تکمیل پروژه‌های مختلف ال‌ان‌جی و احداث خطوط لوله صادرات گاز نیز کمک کند.

به نوشته این گزارش، بخش قابل‌توجهی از ۵۰ میلیارد دلاری که قرار است در دور بعدی برنامه توسعه صنعت نفت و گاز ایران هزینه شود، صرف افزایش تولید نفت این کشور از حدود ۳ میلیون بشکه در روز فعلی به حدود ۵.۷ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۹ خواهد شد.

بیشترین تمرکز بر میدان بزرگ نفتی آزادگان خواهد بود که به میدان‌های شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود و در مجموع ذخایر آن حدود ۴۲ میلیارد بشکه نفت تخمین زده می شود که حدود ۷ میلیارد بشکه آن قابل استحصال است.

تلاش‌های مشابهی برای افزایش تولید در باقی میادین نفت ایران در منطقه بسیار نفت‌خیز غرب کارون ادامه خواهد یافت. افزایش تولید از ۳۳۵ هزار بشکه در روز فعلی (در این منطقه) به حداقل ۵۰۰ هزار بشکه در روز و پس از آن به یک میلیون بشکه در روز، بخشی از تعهد چین در «توافقنامه همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین» است.

در ادامه این گزارش آمده است، یک تفاهم‌نامه هفته گذشته امضا شد و شرکت «دشت آزادگان اروند» با سرمایه‌گذاری اولیه ۷ میلیارد دلاری توسط ۲ شرکت اکتشاف و تولید ایرانی و ۸ بانک برای اجرای پروژه آزادگان انتخاب شدند که چین پشتوانه آن خواهد بود.

شرکت ملی نفت چین (CNPC) همچنان اپراتور اصلی خارجی میدان آزادگان شمالی است و فعالیت خود در این میدان را در نوامبر ۲۰۱۶ با ظرفیت تولید ۷۵ هزار بشکه در روز آغاز کرد.

این شرکت از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴، توسعه‌دهنده اصلی میدان آزادگان جنوبی بود تا اینکه به دلیل تاخیر در پیشرفت کار، از این پروژه کنار گذاشته شد.

از آن پس، شرکت‌های چینی کنار شرکت‌های ایرانی، روی چندین پروژه فقط به صورت قراردادی در آزادگان جنوبی کار می‌کنند.

قرار است عربستان در ابتدا با سرمایه‌گذاری در بخش پتروشیمی، نقش خود را در صنعت نفت و گاز ایران ایفا کند. در اواخر سال ۲۰۱۷ و اوایل سال ۲۰۱۸، وزارت نفت عراق با شرکت صنایع پایه عربستان (SABIC) در مورد احتمال مشارکت در پروژه عظیم پتروشیمی نبراس گفت‌وگو کرده بود اما این گفت‌وگوها به حاشیه رفت زیرا آرامکو بررسی خرید بخش اعظم سهام سابیک را آغاز کرد.

منبع آگاه در مجتمع امنیت انرژی اتحادیه اروپا هفته گذشته گفت: «چین، عربستان و ایران تصور می‌کنند که چنین پروژه‌هایی (در بخش پتروشیمی) توجه آمریکا را چندان به خود جلب نخواهند کرد و امکان گسترش تدریجی همکاری‌های دو کشور (عربستان سعودی و ایران) را فراهم می‌کند.»

هنوز مشخص نیست چه هدفی به صورت عمومی اعلام می‌شود اما به گفته این منبع آگاه در خفا واشنگتن عمیقا نگران است که عربستان به میزان زیادی مانند ایران با چین و روسیه هم‌پیمان شود./ فارس