چالش ادامه‌دار فروش آنلاین دارو

به گزارش راهبرد معاصر. سازمان غذا و دارو، سازمان نظام پزشکی و انجمن داروسازان به شکلی صریح وارد عمل شده و مخالفت خود را با عرضه اینترنتی دارو اعلام کرده اند و از سوی دیگر فعالان عرصه دیجیتال مبتنی بر شتاب روز افزون دنیا به سمت توسعه کسب و کارهای اینترنتی و ایجاد رفاه عمومی، بر اجتناب ناپذیر حرکت به سمت دنیای دیجیتال تاکید می کنند.در همین راستا نیز چندی پیش نشست بررسی حقوقی فروش دارو از طریق سکوها و پلتفرم‌ها در اتاق بازرگانی برگزار شد و نمایندگانی از سندیکای تولیدکنندگان دارو، انجمن داروسازان، فدراسیون اقتصاد سلامت، سازمان غذاودارو، دفتر برنامه‌ریزی و پایش و مطالعات راهبردی وزارت صمت و نیز نمایندگان برخی پلتفرم‌ها به ایراد نقطه نظرات خود پرداختند.

استدلال های اهالی دارو مبنی بر اینکه که فروش آنلاین دارو، پُر خطر و فاقد پشتوانه جهانی است و دولت باید مانع آن شود را می توان در چند محور دسته بندی کرد:اول اینکه؛ دارو کالای حساسی است که ارائه آن باید تحت نظر داروساز انجام شود. نباید داروساز در فرآیند تحویل دارو، حذف و نسخه پیچی برای بیماران باید از طریق داروخانه‌های رسمی انجام شود.دوم اینکه؛ اطلاعات بیماری‌ها و داروهای مردم، یک موضوع بسیار محرمانه است و این اطلاعات نباید در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد. سوم اینکه؛ بحث عرضه دارو و بحث توزیع دارو، دو موضوعی هستند که شاید در نظر اول، یک معنا را به ذهن متبادر می کند، ولی از نظر فنی، بسیار متفاوت هستند.چهارم اینکه؛ چنین تجربه‌ای در دنیا وجود ندارد و کشوری نیست که دارو را از طریق پلتفرم‌ها در اختیار بیماران قرار دهد.

*دفاعیات فعالان دیجیتالاما نمایندگان پلتفرم‌ها و برخی کارشناسان حقوقی و نیز کارشناسانی که از وزارت صمت و معاونت علمی ریاست جمهوری در نشست حضور داشتند، موضوع را از منظری دیگر مورد توجه قرار دادند.از نظر آنها، اینکه بعد از پانزده ماه و ارائه سه بار نظر تفسیری از سوی معاونت حقوقی ریاست جمهوری، هنوز وزارت بهداشت به تکلیفی که هیئت وزیران برعهده این وزارتخانه گذاشته عمل نکرده و دستورالعمل مربوط به توزیع اینترنتی دارو از طریق سکو تهیه نشده است، نشان می‌دهد که متاسفانه هیچ اراده‌ای برای نوشتن این دستورالعمل وجود ندارد.به اعتقاد آنها، به نظر می‌رسد که برخی مخالفان و نمایندگان سازمان غذا و دارو از استراتژی فرار رو به جلو استفاده می‌کنند، چرا که پیش از هر بحثی، ابتدا باید پاسخ بدهند که چرا در تنطیم آیین‌نامه مربوطه تاخیر داشته‌اند.

از سوی دیگر به گفته نماینده یکی از پلتفرم‌ها، فرآیندهای فروش آنلاین دارو در پلتفرم به شکلی تعریف شده است که پلتفرم‌ها در واقع دارو نمی‌فروشند، بلکه نسخه بیمار را به داروخانه‌های دارای مجوز از وزارت بهداشت ارجاع می‌دهند و نسخه توسط مسئول فنی داروخانه بررسی، تهیه و برای کاربر ارسال می‌شود.در واقع پلتفرم، نقش و جایگاه داروساز و همچنین داروخانه را به رسمیت می شناسد و تامین دارو فقط از طریق داروخانه‌های حائز شرایط وزارت بهداشت و با مسئولیت مسئول فنی مقیم داروخانه انجام می‌شود.

در حاشیه این نشست تصریح شد که ماهیت خدمتی که از سوی پلتفرم‌های آنلاین در حوزه دارو ارائه می‌شود، جنبه واسطه‌گری دارد و آنها بیمارانی را که نسخه خود را از پزشکان دارای پروانه پزشکی دریافت کرده‌اند، به داروخانه‌های داری مجوز متصل و دسترسی آنها را به داروهای دارای مجوز تسهیل می‌کنند.اتفاقا به این شکل، امکان نفوذ داروی قاچاق و غیررسمی در شبکه کمتر می‌شود، چرا که تمام فرآیند فروش اینترنتی دارو از طریق پلتفرم، کاملا شفاف و قابل رصد و پیگیری است ولی در بازار ناصر خسرو، همه چیز غیرشفاف و مبهم است.

نمایندگان پلتفرم‌ها در این نشست به دغدغه داروسازان درباره احتمال افشای داده‌های سلامت کاربران از طریق پلتفرم‌ها پاسخ دادند. به گفته نمایندگان پلتفرم‌ها، داده‌ها و اطلاعات سلامت کاربران، به هیچ وجه در پلتفرم ذخیره نمی‌شود، بلکه نسخه و اطلاعات سفارش کاربران بعد از 24 ساعت به صورت خودکار از پلتفرم حذف می‌شوند. همچنین نمایندگان پتفرم‌ها در پاسخ به انتقاد از فعالیت بدون مجوز خود در حوزه فروش اینترنتی دارو بیان کردند که وقتی محلی برای اخذ مجوز تعریف نشده و آیین‌نامه و دستورالعملی در این خصوص وجود ندارد، طبیعتا به این معناست که نیازی به اخذ مجوز احساس نشده است.همچنین یکی از افراد حاضر در جلسه در پاسخ به این ادعا که تجربه‌ فروش اینترنتی دارو در دنیا وجود ندارد، از داروسازان درخواست کرد که به سایت آمازون فارماسی مراجعه کنند و پاسخ سوالات خود را درباره تجربه فروش اینترنتی دارو از طریق پلتفرم‌ها در دنیا دریافت کنید.

در ادامه نیز تصریح شد که معاونت حقوقی ریاست جمهوری مرجع تفسیر و تصمیم‌گیری درباره معنای فنی عرضه و توزیع دارو از طریق پلتفرم‌ها است و این معاونت چندین بار به سازمان غذا و دارو اعلام کرده که مصوبه هیئت وزیران، شامل عرضه‌ دارو به مصرف‌کننده نهایی می‌شود و بیهوده نباید به عقب بازگشت کنیم.

*ضرورت تمرین تا رسیدن به نقطه مطلوبدر پایان باید تصریح کرد که هرچند نگرانی‌های اساسی از سوی داروسازان در خصوص فروش آنلاین دارو مطرح می شود که جای تامل دارد ولی واقعیت این است که پلتفرم‌ها و سکوها نیز بدون دانش و آگاهی به این حوزه ورود نکرده اند و این قابلیت وجود دارد که دغدغه های منطقی را به شکل فنی برطرف سازند.شاید بهتر باشد که داروسازان وپلتفرم‌ها به دور از توجه به مباحث اقتصادی، تجربه جهانی را بیش از پیش مدنظر قرار دهند.در این میان آنچه که از همه مهمتر جلوه کرد، ضرورت همفکری و هم گرایی طرفین برای رسیدن به نقطه مطلوب بود. اینکه تمرین عملی داشته باشیم تا بتوانیم نقطه مطلوب را شناسایی کنیم به طوری که هم مردم و بیماران از تکنولوژی روز بهره ببرند و هم دغدغه‌های ملی در خصوص حفظ دستاوردهای نظام دارویی کشور مورد توجه قرار گیرد./ فارس