اما و اگرهای یارانه پنهان؛ اولویت‌های اصلی دولت در مدیریت اقتصاد کشور چه باید باشد؟-راهبرد معاصر
مرحله دوم انتخابات مجلس ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود آرای نمایندگان از مجلس بعدی شفاف اعلام می‌شود دیدار وزیر دفاع سوریه با سرلشکر باقری احراز تخلف انتخاباتی در لنجان/ تأیید کلی انتخابات خبرگان برنامه تامین ۵۰۰۰ اتوبوس در سال ۱۴۰۳ صمصامی: با دست فرمان فعلی بانک مرکزی تورم مهار نمی‌شود آخرین قیمت طلا، سکه، دلار و ارز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ خرید خودرو متوقف شد+ جدول قیمت ها تورم بخش صنعت در دی ماه اعلام شد مشتری جدید پرسپولیس از راه رسید گل خاص استقلال محصول مشترک دو چپ‌پا مخبر: نقاط حادثه‌خیز درون و برون‌شهری، سال آینده برطرف شوند آماده‌باش مدیریت بحران به فرودگاه‌های ۵ استان وضعیت بورس امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ ثبت رکورد متوسط قیمت مسکن ۱۷۰ میلیونی در منطقه یک ستاره‌های پرسپولیس و استقلال از ایران رفتند منتخبان مجلس دوازدهم با آیت الله رئیسی دیدار می‌کنند احتمال وقوع سیلاب‌های نوروزی نرخ تورم سالانه و نقطه به نقطه مسکن تهران کاهش یافت آخرین قیمت پژو، تیبا، دنا، سمند، شاهین و کوییک + جدول پسر بازیکن سابق استقلال گزینه جانشینی بیرانوند امکان معامله خودرو در سایت های اینترنتی فراهم شد وضعیت راه های کشور امروز 28 اسفند 1402/ جاده چالوس یکطرفه شد پرواز چارتری در ایام نوروز ممنوع است کنایه سنگین ستاره پرسپولیس به لیست جدید تیم ملی ابلاغیه کمیته انضباطی به استقلال و پرسپولیس واکنش جدید عزت‌اللهی به مذاکره با استقلال و پرسپولیس منوچهر منطقی از معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صنعت رفت قیمت جهانی طلا امروز 28 اسفند 1402 قیمت جهانی نفت امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ آیت الله رئیسی در جمع روحانیون: همه شاخص‌های تورم با اقدامات دولت کاهشی شده‌ است وزیر کار: حق عائله‌مندی به حقوق کارگران اضافه می‌شود+ جزئیات و مبلغ بیانیه کمیته ویژه منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ اعلام برنامه مسابقات هفته‌های ۲۲ تا ۲۴+ زمان بازی‌های استقلال و پرسپولیس صحت انتخابات در ۸۱ حوزه انتخابیه دیگر تایید شد ترکیب احتمالی استقلال مقابل هوادار زمان برگزاری دیدار پرسپولیس در جام حذفی مشخص شد ۵ منتخب مجلس هزینه‌های انتخاباتی خود را اعلام کردند واکنش صدیقی به موضوع زمین خواری در حوزه علمیه ازگل آخرین قیمت سمند، شاهین، تیبا، دنا، رانا و کوییک + جدول سکوهای فیلتر شده با ابزارهای فنی در اختیار مردم قرار می‌گیرند دور دوم انتخابات مجلس در ۸ حوزه الکترونیکی برگزار می‌شود آیت الله رئیسی: برداشتن گام‌های بلند در زمینه هوش مصنوعی مورد تأکید دولت است پاسخ جالب شهاب زاهدی به ماجرای جدایی از پرسپولیس رئیس جمهور: دولت تمام توان خود را برای آرامش خانواده‌ها به کار گرفته است واکنش‌ها به انتخابات ریاست جمهوری در روسیه نتانیاهو بار دیگر از حمله به رفح گفت حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد فارین افرز: آمریکا نمی‌تواند طالبان را منزوی کند کتائب حزب‌الله: بغداد به آمریکایی‌ها مصونیت دهد، درهای جهنم گشوده خواهد شد اعتراف فرمانده سنتکام درمورد پهپادهای یمنی ترامپ بایدن را به مناظره تلویزیونی فراخواند دیدار وزیر دفاع طالبان با امیر قطر ایران خواستار اخراج رژیم صهیونیستی از کمیسیون مقام زن شد اولیانوف خواستار پایبندی آژانس به دستور کار فنی در قبال ایران شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است محمد امین‌نژاد سفیر ایران در فرانسه شد حزب الله: آمریکا در کنار یک محموله کمک به غزه، 100 هواپیمای حامل موشک می‌فرستد جمهوری آذربایجان: گفت‌وگو با تهران درباره ازسرگیری فعالیت سفارتمان در جریان است جنگ غزه در 153مین روز؛ شمار شهدا به 30800 نفر رسید وزیر خارجه چین: از عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل حمایت می‌کنیم سوئد امروز رسما عضو ناتو می‌شود نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد اژ‌ه‌ای: کشور‌های اسلامی مراودات و دادوستد‌های خود با صهیونیست‌ها را کاملاً قطع کنند آلودگی هوا دست از سر تهرانی‌ها برنمی دارد هشدار پلیس تهران در خصوص چهارشنبه پایانی سال علت قطعی آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی اعلام شد اعلام زمان نتایج آزمون دکتری «Ph.D» سال ۱۴۰۳ آتش سوزی عمدی در لواسانات؛ شرور عربده‌کش دستگیر شد آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته ۱۴۰۳ آغاز شد جزییات ساخت خانه توسط چینی ها اعلام شد رئیس پلیس پایتخت: راهپیمایی تهران در امنیت کامل برگزار شد تربیت معلم در انحصار دانشگاه فرهنگیان یا مشارکت سایر دانشگاه‌ها؟ آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت نامزدهای سیمرغ و داوران چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا درگذشت مجری با سابقه تلویزیون اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است

اما و اگرهای یارانه پنهان؛ اولویت‌های اصلی دولت در مدیریت اقتصاد کشور چه باید باشد؟

یارانه دادن در ذات حکومت هاست، حکومت ها دایه های تولید هستند و حذف آنها تولید را به نوعی یتیم میکند، البته منکر برخی کژکارکردها نیستیم ولی به نظر میرسد تصحیح مالیه حکمرانی و سازوکار نهادی بودجه، تصحیح نظام سهم بری عوامل تولید و هدایت رانت صحیح از اولویت های مالی دولت باید باشند.
میلاد ترابی فرد کارشناس ارشد مسائل اقتصادی
تاریخ انتشار: ۱۰:۱۴ - ۲۳ مهر ۱۳۹۸ - 2019 October 15
کد خبر: ۲۴۳۶۸

به گزارش راهبرد معاصر؛ مدتیست که در کشور بحث یارانه پنهان داغ شده است، پیشتر از این ارقام 900 هزار میلیارد تومان و 1300 هزار میلیارد تومان مطرح شده بود، ولی گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس این رقم را 566 هزار میلیارد تومان میداند، با این وجود به نظر میرسد در میانه تمامی این مباحث یک مسئله نادیده گرفته میشود و آن هم مسئله تولید و رونق تولید است، به نظر میرسد بحث یارانه پنهان موضوع اصیلی در زمینه تولید و اقتصاد در کشور نیست.

 

انواع یارانه

طبق گزارش‌های ارائه شده در مجموع یارانه‌ای که هر ساله به صورت پنهان و آشکار در کشور پرداخت می‌شود شامل سه بخش اصلی یارانه‌های بودجه‌ای، فرابودجه‌ای و پنهان است.یارانه‌های بودجه‌ای که سالانه بیش از 100 هزار میلیارد تومان ارزش دارد، شامل تمامی پرداخت‌های بودجه عمومی کشور است که ماهیت یارانه‌ای دارند و از محل منابع بودجه تأمین مالی می‌شوند. دراین بخش یارانه آموزشی اقشار محروم و سازمان فنی و حرفه‌ای، یارانه سود مسکن فرهنگیان و وزارت آموزش و پرورش و یارانه دارو، شیر خشک و وزارت بهداشت عمده‌ترین بخش‌هایی هستند که یارانه می‌گیرند.

 

یارانه‌های فرابودجه‌ای نیز یارانه‌هایی است که در سقف قانون بودجه دیده نشده، اما دولت از منابع موجود در بخش عمومی (صندوق‌های فعال در بخش عمومی، نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌های دولتی) اقدام به اعطای این نوع از یارانه می‌کند. یارانه سود تسهیلات پرداختی از محل صندوق توسعه ملی و یارانه سود تسهیلات اعطایی از محل صندوق نوآوری و شکوفایی دراین بخش جای می‌گیرد که سالانه حدود 140 هزار میلیارد تومان را به خود اختصاص می‌دهد.

 

اما اصلی‌ترین بخش یارانه‌هایی که در کشور پرداخت می‌شود، یارانه‌های پنهانی است که به صورت عمده در بخش انرژی نهفته است و بیش 980 هزار میلیارد تومان ارزش دارد. درواقع این یارانه عدم‌النفع دولت به دلیل فروش کالاهای تولیدی در داخل کشور با قیمت پایین‌تر از قیمت قابل فروش در خارج از کشور است. یارانه بنزین و یارانه کالاهای اساسی مهم‌ترین بخش‌های یارانه پنهان است که دولت در قالب اصلاح ساختار بودجه برای ساماندهی آن برنامه‌ریزی کرده است.[1]

 

خاستگاه دولتی یارانه پنهان

زمانی که در رابطه با یارانه های پنهان صحبت میکنیم، بحث سر اختلاف 50 تومانی قیمت تمام شده و فروش به مصرف کننده برای برق یا مابه التفاوت قیمت بنزین در داخل و قیمت فوب(مبدا صادرات) آن در خلیج فارس است، منشا این اختلاف قیمت استفاده دولت از سازوکار مالکانه خود بر منابع طبیعی کشور است، یعنی عنایت به اینکه منابع طبیعی کشور بر اساس قانون اساسی جز مایملک دولت محسوب شده، دولت برای رفاه حال عامه جامعه یا ارائه بسته های تقویت برای تولید از حق خود استفاده کرده و این اقلام را ارزانتر به دست مردم میرساند.

 

این بحث چرا اولویت دار نیست

اما آنچه در این میان باعث شده بحث یارانه های پنهان در کشور داغ شود این است که رقم این یارانه بیش از دو برابر بودجه مصوب دولت است، این یعنی هر چه میزان این یارانه به واسطه کاهش نقش دخالت دولت در ارائه این منابع به عموم کمتر شود دولت خواهد توانست بیشتر خرج کند، این بیشتر خرج کردن البته بار معنای خاصی در اقتصاد کشور ما در طی این چندساله دارد؛ بودجه دولت طی شش سال گذشته دو و نیم برابر شده و این افزایش نه در قبال فعالیت توسعه ای دولت و ارائه نقش فعالانه آن که در قبال تورم و باد کردن بیش از اندازه بودجه جاری کشور است؛ به عبارت ساده تر دولت هر چه در بیاورد دائم فقط خرج دستگاه خودش میکند تا چرخ خودش بچرخد و البته این سمبلی از یک پدیده اقتصاد سیاسی بزرگ است؛ معیشت در کشور ایران بدین صورت است که دهک های بالای درآمدی شامل معافیت های مالیاتی و رانت های اقتصادی میشوند، پایین ترین دهک درآمدی شامل کمک ها و اعانه های دولتی زندگی میگذرانند و طبقه متوسط باید کارمند مجموعه دستگاه دولتی باشند. یارانه پنهان در واقع نوک کوه یخ مباحث اقتصاد ایران است که در اتفاق بزرگتری ریشه دارد، در یک تحلیل بدبینانه که رویکرد این نوشتار نیز هست از این بیشتر پرداختن به یارانه پنهان در واقع چاقتر کردن اقتصاد سیاسی فاجعه بار فعلی است.

 

مسئله دیگری که عدم اولویت بودن این مسئله را نشان میدهد این است که اساسا ارتباط ملموسی میان حذف یارانه های پنهان و بحث رونق تولید که اولویت حقیقی کشور است وجود ندارد، صرفا بحثهایی که در این ارتباط وجود دارد از جمله قاچاق سوخت صرفا راهکارهای نهادی همچون احیای کارت سوخت و مواردی از این دست دارد، لازم نیست برای یک دکمه کتی دوخته شود.

 

اولویت اصلی اول: تصحیح مالیه حکمرانی و سازوکار نهادی

منتقدین البته در برابر این بحث دست بر روی ریشه اصلی میگذارند؛ ریشه اصلی در قضیه اخیر خطاهای عدیده دولت در زمینه مالیه حکمرانی است، در واقع دولت به جای اینکه ریشه اصلی را درمان کند به دنبال منابعی است که این غول حریص را هر چه بیشتر بخوراند، به نظر میرسد راه درست این باشد که ساختار فشل بودجه اصلاح شود، از جمله آنکه به رقم 1200 هزار میلیاردی بودجه شرکتهای دولتی در بودجه سنواتی کشور حسابرسی جدی شود، از رشد روزافزون بودجه جاری جلوگیری شده و به بودجه عمرانی افزوده شود و مواردی از این دست. همچنین بر خلاف آنچه در اذهان مشهور است سازوکارهای هزینه بر دولتی نه حذف شود و نه اینکه دولت از اقتصاد کنار گذاشته شود، بلکه باید همین وضع موجود به وسیله اصلاح سازوکارهای نهادی تصحیح و تکمیل شود، در واقع بحث بنزین قیمت آن نیست، استفاده نابرابر آن توسط طبقات مختلف مردم است، موارد متعدد دیگری هم میتوان به این لیست افزود.

 

اولویت اصلی دوم: تصحیح نظام سهم بری عوامل تولید و هدایت رانت صحیح

بخشی از یارانه پنهان البته صرف تولید میشود، به این مثال دقت کنید؛ در شهری که گندم زیاد کشت شود قطعا مردم آن شهر از گندم ارزانتری نسبت به شهرهای دیگر بهره میبرند، بحث یارانه پنهان نیز دقیقا همین است، دولت در ایران زیرساختهای مزیت ساز تولید از جمله مقررات مالیاتی و امکانات فنی و قوانین موضوعه و آموزش های اولیه را تهیه ندیده است، تنها موردی که برای تولیدکننده باقی میماند همین استفاده از رانت مالکانه دولت در مواد اولیه ای است که در کشور به وفور یاد میشود است؛ مواردی مانند انرژی ارزان و مانند آن.

 

انرژی ارزان آخرین سنگر تولیدکننده در ایران است؛ در واقع تولیدکننده علاوه بر اینکه خیلی از زیرساختها را ندارد با مجموعه ای از عوامل روبرو است که از رانت دولت بر علیه او استفاده میکنند، مشهورترین این رانتها یکی نظام حقوق و دستمزد دولت و دیگری رژیم رانت مالی بانکها است، یارانه پنهان واقعی همین نظام حقوق و دستمزد دولت است، جایی که مجموعه حقوق+مزایا کیک اقتصاد را به سمت بخش خاصی از بدنه دولت میبرد(منظور از بخش خاص وزارتخانه هایی است که دستشان در جیب خودشان است؛ نفت، نیرو و صمت) و عملا کار در بخش تولید حقیقی را فاقد جذابیت میکند، رانت دوم اما ابعاد پیچیده تری به خود بافته است، سازوکارهایی غیرواقعی مانند سفته بازی در بورس، خلق پول در بازار یک شبه‌ی بین بانکی و سهم بری بالای این نظام از ارائه اعتبارات که عملا تولید هر محصولی در سایه این نرخ سود غیرممکن است.

 

در واقع مسئله اولویت دار اصلی این نیست که چگونه به وسیله‌ی حذف یارانه پنهان سبد درآمدی دولت را بسط و گسترش بدهیم، بحث اصلی در مورد بازشناسی نقش دولت است و دعوت از دولت به گسترش نقش فعالانه در اقتصاد به وسیله اصلاحات نهادی.

 

[1] روزنامه ایران

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده
آخرین اخبار