ترامپ به گسترش ناتو پایان می‌دهد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در کمتر از یک ماه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مجموعه‌ای از اقدامات سیاسی انجام داده و دستورات اجرایی امضا کرده که نگرانی‌های متحدان و دشمنانش را برانگیخته است.

به دلیل نگرانی از سیاست آتی ترامپ در قبال اروپا، نشست اضطراری رهبران اروپایی در پاریس با حضور مارک روته، دبیرکل ناتو برگزار شد تا درباره آینده سیاست خارجی این قاره و مقابله با چالش های نوظهور، به ویژه جنگ اوکراین و آینده ناتو که به نظر می آید در خطر است، گفت وگو شود.

اواخر جنگ سرد و در جریان مذاکرات اتحاد مجدد آلمان سال 1990 میلادی، آمریکایی ها و کشورهای غربی به میخائیل گورباچف، رهبر سابق شوروی تضمین دادند ناتو به شرق و مرزهای روسیه گسترش نخواهد یافت

پیشینه تاریخی

ناتو در آغاز جنگ سرد با هدف دفاع متقابل به وسیله 12 کشور تأسیس شد، هدفش مهار و جلوگیری از گسترش کمونیسم و مقابله با اتحاد جماهیر شوروی بود.

بعداً یونان و ترکیه سال 1952 میلادی و آلمان غربی سال 1955 میلادی به این ائتلاف پیوستند. در مقابل، اتحاد جماهیر شوروی پیمان ورشو را تأسیس کرد که با فروپاشی آن در اوایل دهه 1990 میلادی از هم پاشید.

اواخر جنگ سرد و در جریان مذاکرات اتحاد مجدد آلمان سال 1990 میلادی، آمریکایی ها و کشورهای غربی به میخائیل گورباچف، رهبر سابق شوروی تضمین دادند ناتو به شرق و مرزهای روسیه گسترش نخواهد یافت. اما این ضمانت‌ها در قرارداد رسمی امضا شده به وسیله آمریکایی‌ها گنجانده نشد، بلکه ضمانتی نانوشته بود. گرچه در بسیاری از اسناد رسمی گنجانده شده است، اما غربی ها وجود چنین تضمین هایی را انکار می کنند.

با مداخله ناتو در کوزوو سال 1999 میلادی، خارج از چارچوب قوانین بین المللی و بدون قطعنامه شورای امنیت، آمریکایی ها دریافتند این ائتلاف می تواند به اهداف مداخله جویانه نظامی به نفع خود در جهان دست یابد و از بازگشت هژمونی روسیه در شرق اروپا جلوگیری کند؛ بنابراین تصمیم گرفتند ائتلاف را به کشورهای سابق پیمان ورشو و کشورهای بالتیک گسترش دهند.

گسترش ناتو سال 1999 میلادی آغاز شد و با اتخاذ سیاست «محافظت از پیدایش روسیه» به وسیله دولت جورج دبلیو بوش، گسترش ناتو با یک سری انقلاب های رنگی در اروپای شرقی، قفقاز و آسیای مرکزی (2003-2005) همزمان شد.

روس ها آشکارا اعلام کردند، پیوستن گرجستان و اوکراین به این ائتلاف خط قرمز روسیه است و باعث جنگ خواهد شد. در واقع تمایل ساکاشویلی، رئیس جمهور وقت گرجستان برای الحاق مناطق خودمختار به ورود نظامی نیروهای روسیه به گرجستان، اعلام استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی و شکست ارتش گرجستان در سال 2008 میلادی منجر شد.

تأثیر جنگ اوکراین

از سال 2014 میلادی و پس از انقلاب دوم اوکراین که روس‌ها آن را «کودتا» می‌نامند، صحبت از پیوستن اوکراین به ناتو مطرح شده است. نوامبر 2021 میلادی آمریکا و اوکراین منشور مشارکت راهبردی امضا کردند که از حق اوکراین برای پیوستن به ناتو حمایت می‌کرد. روسیه آن را خط قرمز خود تلقی و اعلام کرد، این منشور عامل افزایش تنش است و از آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها برای مذاکره با هدف اعلام بی‌طرفی نسبت به اوکراین دعوت کرد.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا این موضوع را رد کرد و روند خودداری غرب از صحبت درباره احتمال بی طرفی کی یف به جنگ اوکراین در فوریه 2022 میلادی منجر شد. ایجاد شورای ناتو-اوکراین برای گسترش همکاری و تعهد به عضویت آتی اوکراین، عامل دیگری در درک تهدیدات روسیه بود که به جنگ اوکراین دامن زد و آن را به تهدید امنیت ملی روسیه تبدیل کرد.

ناتو به طور فعال در جنگ اوکراین شرکت دارد، کمک های نظامی مختلف به اوکراین ارائه می کند و در آموزش، جاسوسی و جنگ اطلاعاتی، ارائه تسلیحات پیشرفته مانند تانک، سامانه های دفاع هوایی، پهپاد، توپخانه و پرتاب موشک علیه روسیه مشارکت داشته است.

علاوه بر این، ناتو از جنگ اوکراین برای گسترش نفوذ اروپا در مرز روسیه ازجمله فنلاند و سوئد سوءاستفاده و نیروهای بیشتری را در کشورهای عضو هم مرز با روسیه و اوکراین مانند لهستان، رومانی و کشورهای بالتیک مستقر کرد.

ترامپ در رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری بارها گفت، بحران اوکراین را در نخستین روز ریاست جمهوری اش حل خواهد کرد و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین را «تاجری خوب» خواند که هر زمان به واشنگتن می آید، پولی که می خواهد، به دست می آورد. در واقع، به تازگی تماسی میان رئیس جمهور آمریکا و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برقرار شد و هر دو برای پایان دادن به جنگ توافق کردند.

ناتو به طور فعال در جنگ اوکراین شرکت دارد، کمک های نظامی مختلف به اوکراین ارائه می کند و در آموزش، جاسوسی و جنگ اطلاعاتی، ارائه تسلیحات پیشرفته مانند تانک، سامانه های دفاع هوایی، پهپاد، توپخانه و پرتاب موشک علیه روسیه مشارکت داشته است

به تازگی وزیر دفاع آمریکا در سفر به اروپا اعلام کرد، تصمیم آمریکا اتخاذ شده و آن، «عضو نشدن اوکراین در ناتو، بازنگشتن خاک اوکراین به مرزهای قبل از 2014 میلادی و حضور نیافتن نیروهای آمریکایی به عنوان بخشی از نیروهای حافظ صلح در اوکراین» است.

پس از تصویب قانونی در دسامبر 2023 میلادی به وسیله کنگره آمریکا که مانع از خروج رؤسای ‌جمهور آمریکا از ناتو بدون تصویب سنا یا صدور قانونی از کنگره می‌شود، توانایی رئیس‌جمهور کنونی آمریکا برای خروج از ناتو به همان راحتی که در دوره نخست تهدید کرده بود، با چالش مواجه شد، بنابراین وی در تلاش است تا ناتو را به شیوه های زیر تضعیف کند:

• فشار بر کشورهای عضو برای افزایش بودجه شان به پنج درصد تولید ملی: این موضوع به دلیل بحران های اقتصادی ای که از زمان شیوع کرونا، جنگ اوکراین، افزایش قیمت انرژی، تورم و رکود اقتصادی وجود داشته، غیرممکن است.
  
  
• کاهش حمایت از اوکراین در حالی که اروپا سهم عمده ای از کمک های نظامی و غیرنظامی آینده را به اوکراین ارائه کرده است: در آینده موضوع بازسازی اوکراین مطرح می‌شود و چه کسی می تواند این کار را انجام دهد، در حالی که روس‌ها خواستار آزادی سرمایه‌های بلوکه شده خود هستند و اروپایی‌ها آن را برای کمک به اوکراین خرج ‌کرده اند.
  
  
• سد کردن راه پیوستن اوکراین به ناتو: دولت جو بایدن، رئیس جمهور سابق آمریکا در این زمینه ناسازگاری نداشت و اعلام کرده بود، حق اوکراین برای پیوستن به این ائتلاف غیرقابل مذاکره است.

در روند مذاکرات برای پایان دادن به جنگ اوکراین، روس‌ها تکرار اشتباه گورباچف ​​را نمی‌پذیرند، زیرا به قول‌های شفاهی آمریکایی‌ها اعتماد دارند، بلکه خواستار تعهدات کتبی درباره بی‌طرفی اوکراین و نپیوستن به ائتلافی در آینده و گسترش نیافتن ناتو در مرزهای خود هستند.