ترامپ در خلیج فارس/ رقابت بر سر فناوری پسا نفت

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در بحبوحه سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه خلیج فارس ریاض میزبان انجمن سرمایه‌گذاری عربستان-آمریکاست که چهره‌های برجسته فناوری و سرمایه‌گذاری آمریکا را گرد هم می‌آورد. برای کشورهای حوزه خلیج فارس، هوش مصنوعی صرفاً واژه ای متداول نیست، بلکه ستون فقرات آینده آنها پس از نفت است.

حجم سرمایه‌گذاری‌ها بازتاب‌دهنده این فوریت است؛ امارات چارچوب سرمایه‌گذاری ۱.۴ تریلیون دلاری را با هدف گسترش حضور اقتصادی دهه آینده خود در آمریکا معرفی کرده، عربستان ۴۰ میلیارد دلار به توسعه هوش مصنوعی در قالب «سند چشم‌انداز ۲۰۳۰» اختصاص داده و قطر ۲.۴ میلیارد دلار مشوق مالی برای هوش مصنوعی اعلام کرده است.

ترامپ تنها چند روز پس از تأیید بسته تسلیحاتی ۳.۵ میلیارد دلاری برای عربستان که شامل یک هزار موشک هوا به هوای AIM-120C-8 می‌شود، به منطقه سفر کرد

برای تقویت دیپلماسی دیجیتال و ارتقای این قراردادها، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس احتمالاً دولت ترامپ را به لغو دو مانع نظارتی عمده ترغیب خواهند کرد؛ قانون انتشار هوش مصنوعی ۲۰۲۲ میلادی که صادرات نیمه‌هادی‌های پیشرفته به حوزه خلیج فارس را محدود می‌کند و نیز پروتکل‌های غربالگری سرمایه‌گذاری امنیت ملی.

چالش اصلی در گسترش همکاری سرمایه‌گذاری فناوری میان واشنگتن و شورای همکاری خلیج فارس، نفوذ فزاینده چین است. برای آمریکا، کاهش محدودیت‌های صادرات تراشه، مستلزم سیاستی همزمان برای کاهش خطر درگیری با شرکت‌ها و زنجیره‌های تأمین مرتبط با چین است. علاوه بر این، با تسلیح‌ فزاینده صادرات عناصر نادر خاکی به وسیله چین در مواجهه اقتصادی با آمریکا، واشنگتن با فشار فزاینده‌ای برای تأمین منابع جایگزین مواد معدنی حیاتی برای صنایع دفاعی، انرژی و تولید فناوری‌های پیشرفته روبروست. در این زمینه، گسترش سرمایه‌گذاری در بخش معدنی عربستان دیگر تنها فرصت اقتصادی برای واشنگتن نیست، بلکه ضرورت امنیت ملی به شمار می رود.

بُعد دفاعی همچنان مؤلفه مهمی در روابط آمریکا-خلیج فارس باقی مانده است. ترامپ تنها چند روز پس از تأیید بسته تسلیحاتی ۳.۵ میلیارد دلاری برای عربستان که شامل یک هزار موشک هوا به هوای AIM-120C-8 می‌شود، به منطقه سفر کرد. وی همچنین معامله عظیم ۱۰۰ میلیارد دلاری را پیشنهاد می کند که گفته می‌شود شامل هواپیماهای ترابری C-130، سامانه‌های رادار پیشرفته و سکوهای موشکی است. مدیران اجرایی شرکت‌های لاکهید مارتین، بوئینگ و RTX رئیس‌جمهور آمریکا را در سفر به منطقه همراهی می کنند.

عربستان تنها کشوری نیست که از علاقه ترامپ به معاملات تسلیحاتی بهره می‌برد؛ دولت جدید آمریکا به تازگی قراردادی ۲ میلیارد دلاری با قطر امضا کرده که شامل موشک‌های هلفایر، رادارهای پیشرفته، تجهیزات نظارتی و مهم‌تر از همه، هشت پهپاد MQ-9B ریپر است. این معاملات فراتر از جنبه‌های تجاری، اهداف راهبردی ای دنبال می‌کنند، ازجمله بازدارندگی ایران، تعبیه فناوری آمریکایی در ارتش‌های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و کُند کردن نفوذ روسیه و چین در ساختارهای امنیتی منطقه.

رهبران خلیج فارس از ترامپ خواهند خواست تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را پنج ماه پس از سقوط اسد لغو کند یا معافیت‌هایی را برای آن در نظر بگیرد

نشست ۱۴ می ریاض که رهبران عربستان، امارات، قطر، کویت، بحرین و عمان را گرد هم می‌آورد، بر حل موضوعات کلیدی منطقه و رسمی‌سازی مشارکت آمریکا در تحول اقتصادی خلیج فارس متمرکز خواهد بود. با مطرح شدن بازسازی سوریه، تداوم جنگ غزه و مذاکرات غیرمستقیم هسته ای با ایران، این نشست فرصتی مناسب برای آمریکا فراهم می‌کند تا دیدگاه خود را نه تنها در زمینه امنیت، بلکه در چشم انداز اقتصادی و زیرساخت‌های فناوری منطقه بیان کند.

رهبران خلیج فارس از ترامپ خواهند خواست تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را پنج ماه پس از سقوط اسد لغو کند یا معافیت‌هایی را برای آن در نظر بگیرد. آنها استدلال می‌کنند، این تحریم‌ها اکنون مانع ثبات منطقه‌ای شده است. ترامپ امکان دارد احتمال توافق هسته‌ای جدید با تهران را - نه از روی حسن نیت- با هدف کاهش اهرم اقتصادی چین بررسی کند. با اختصاص ۹۰ درصد صادرات نفت ایران به چین، ورود مجدد نفت ایران به بازارهای جهانی با میانجیگری آمریکا می‌تواند متغیرهای انرژی منطقه را دگرگون کند.

علاوه بر این، موضوع تجارت به عنوان نقطه اختلاف مطرح خواهد شد، زیرا انتظار می‌رود ترامپ متحدان خلیج فارس را به پایین نگه داشتن قیمت نفت برای کاهش تورم آمریکا ترغیب کند. در مقابل، کشورهای خلیج فارس احتمالاً به ترامپ هشدار خواهند داد جنگ‌های تعرفه‌ای و اختلالات تجاری می‌تواند تقاضای جهانی را سرکوب و بازارهای انرژی را بی‌ثبات کند.