برای ارتقای شفافیت در کشور چه باید کرد؟-راهبرد معاصر
نسل جدید سامانه‌های پهپادی و موشکی پدافند هوایی ارتش رونمایی می‌شود سفیر جدید ایران به زودی به باکو می‌رود ثبت نام سهام عدالت جاماندگان | جاماندگان به کجا مراجعه کنند زن ۸۳ ساله به دست پسرش کشته شد پمپئو به ترامپ چراغ سبز نشان داد کدام پنیرها برای کاهش وزن مفید است؟ وضعیت بازار مسکن در سال جدید / زمان خرید خانه است؟ خبر خوش برای نکونام در آستانه شروع دوباره لیگ برتر واریز سود جاماندگان و متوفیان در مرحله سوم بولتون: ترامپ مصمم به خروج از ناتو است جزئیات جدید از فوت دکتر پرستو بخشی در نورآباد شب‌های قدر هیئت کجا برویم؟ + آدرس و جزئیات آغاز افت تولید گاز پارس جنوبی از 1404 دستگیری عاملان جنایت هولناک در بوستان نهج البلاغه کوثری: دشمن اگر با ساخت مساجد مخالفت نکند باید تعجب کنیم توضیحات سختگوی وزارت بهداشت درباره علت مرگ دکتر بخشی ماجرای فرار دختر ۲۰ ساله در تهران توضیحات سخنگوی شهرداری تهران درباره ساخت مسجد قیطریه اعلام موضع پوتین درباره ارسال جنگنده‌های اف-16 از سوی غرب به اوکراین شمار شهدای غزه به 32 هزار و 623 نفر رسید چرا بعضی‌ها در خواب می‌میرند؟ قیمت نفت بیش از یک دلار بالا رفت اردوغان با بایدن دیدار می‌کند واکنش ایران به ماجراجویی خطرناک اسرائیل در استان حلب سوریه آیت‌الله خاتمی: مسئولان باید موانع تولید را از سر راه بردارند بنیانگذار صرافی ارز دیجیتال به ۲۵ سال زندان محکوم شد رژه دریایی ۳ هزار شناور مردمی جبهه مقاومت در روز قدس تمدید ۵ساله قرارداد صادرات گاز ایران به عراق مصرف کدام ویتامین‌ها برای مردان ضروری است؟ بایدن: عربستان برای اولین بار آماده است اسرائیل را کاملاً به رسمیت بشناسد تاکید چین بر اهمیت رزمایش‌ها با ایران و روسیه برای امنیت منطقه لاوروف: آمریکا برای جلوگیری از آبروریزی بیشتر قطعنامه آتش بس غزه را وتو نکرد خبرگزاری رسمی سوریه از حمله اسرائیل به مناطقی در حلب خبر داد واکنش ایران به اقدام انسان‌دوستانه نیروی دریایی پاکستان در نجات ۸ ماهیگیر ایرانی تحویل کارت سوخت در ۱ هفته تا آخر اردیبهشت هواشناسی امروز 10 فروردین 1403/پیش‌بینی آسمان صاف تهران طی ۲ روز آینده آیت الله رئیسی: ایستادگی غزه تفوق گفتمان مقاومت را اثبات کرد اسماعیل هنیه با سرلشکر باقری دیدار کرد علت گرفتگی و سفتی دست‌ها در هنگام صبح‌ چیست؟ انصارالله: تا کنون به ۸۶ کشتی مرتبط با اسرائیل حمله کرده‌ایم جزئیات روند سرمایه گذاری خارجی در یک دهه اخیر آمریکا: به روسیه در رابطه با احتمال وقوع حمله تروریستی هشدار داده بودیم مادرانی که در بارداری استامینوفن مصرف کنند کودکانشان دچار این مشکل می شوند مدعی تجاوز جنسی به صهیونیست‌ها در هفت اکتبر کلاهبردار از آب درآمد قیمت خودرو‌های ایران خودرو و سایپا امروز ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت دلار و یورو و نرخ ارز امروز ۱۰ فروردین ۱۴۰۳+ جدول ضعف و بیحالی در ماه رمضان را با خوردن این مواد غذایی در سحری برطرف کنید نفخ معده را جدی بگیرید نشانه این بیماری هاست! عصاره این میوه ترش و شیرین را بخورید سریعتر می دوید با خوردن روزانه این نوع سرکه به راحتی ٨ کیلو وزن کم کنید شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان+ جزئیات افزایش حقوق بازنشستگان منطق ساخت مساجد در پارک‌های بزرگ چیست؟ دیدار نوروزی امیر آشتیانی و قالیباف آیت الله رئیسی: انفعال برخی کشورهای اسلامی در قبال ملت فلسطین موجب تأسف است آنچه که باید از کنکور ۱۴۰۳ بدانیم/ مهمترین تغییر آزمون امسال کدام استان‌ها بیشترین و شدیدترین تصادفات نوروزی را داشتند؟ صدور 230 هزار فقره چک الکترونیکی در شبکه بانکی قالیباف: نتیجه عملیات طوفان الاقصی تحت هیچ شرایطی قابل تغییر نیست واعظ آشتیانی: نمایندگان جدید توصیه‌های رهبر انقلاب را نصب‌العین قرار دهند رهبر انقلاب : غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است آخرین وضعیت توافقات و قراردادهای بین‌المللی دولت بررسی شد وزیر دفاع: امسال هم تولید تجهیزات و تسلیحات جدید را با قدرت ادامه می‌دهیم لایحه عفاف و حجاب به دلیل برخی از ایرادات دوباره به مجلس برگشت داده شد اعلام تمهیدات ترافیکی شب‌های قدر در تهران برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید جریمه تخلفات حادثه‌ساز ۵برابر شد/ اعمال از هفته آینده تغییرات کابینه در سال ۱۴۰۲/ چه کسانی از دولت جدا شدند؟ دوندگی‌های وزارت علوم در تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید آیا حمام کردن و یا شنا در استخر، روزه را باطل می‌کند؟ واکنش وزیر آموزش و پرورش به لو رفتن سوالات امتحانات نهایی تعداد کشته‌های تصادفات نوروزی به ۵۱۰ نفر رسید حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است

برای ارتقای شفافیت در کشور چه باید کرد؟

امروزه مؤثرترین سازوکار نظارت، دخیل کردن مردم در فرایندهای نظارتی است. حتی در قوانین کشورهای پیشرفته موضوعی تحت عنوان حمایت از افشاگری وجود دارد که مانع از آن می‌شود که دولت‌ها بتوانند برای افراد افشاگر مزاحمتی پیش بیاورند.
هادی طلوعی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
تاریخ انتشار: ۰۹:۴۲ - ۰۹ آبان ۱۳۹۷ - 2018 October 31
کد خبر: ۶۴۷
به گزارش "راهبرد معاصر"؛ «جز در موارد نظامی، امنیتی و اموری که با دشمن مقابله داریم، باید شفاف بود و هیچ رازی را از مردم پنهان نکرد». این عبارت بخشی از تأکیدات رهبر انقلاب در جلسه درس خارج است که اخیرا بر آن تاکید کردند. این نکته در شرحی از خطبه‌های نهج‌البلاغه بیان شده است که امیرالمؤمنین بر ضرورت شفافیت رهبران جامعه در برابر مردم ذکر کرد.


حضرت امیر(ع) شفافیت را تنها در موارد نظامی استثناء می‌کند و ضرورت آن را در تمامی عرصه‌های مملکت‌داری گوشزد می‌نماید. بر همین اساس رهبر انقلاب نیز بندهای 19 و 23 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، بازرگانی و ارزی و شفاف‌سازی نظام توزیع اختصاص داده است. به تعبیر رهبری شفافیت مفهومی غربی نیست و می‌توان نشانه‌های آن را در منابع دینی شیعه مانند نهج‌البلاغه جست.


امروزه شفافیت فرایندهای حاکمیتی یکی از شاخص‌های سلامت نظام سیاسی محسوب می‌شود. چرا که موجب کاهش فساد و تسهیل مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش می‌گردد. افزایش شفافیت در بخش تصمیم‌گیری و اجرایی و مشارکت حداکثری عموم مردم در آن از مؤلفه‌های رضایتمندی و کسب مشروعیت در شیوه حکومت‌داری جدید است. شفافیت همواره در مقابل پدیده‌هایی چون فساد قرار می‌گیرد و نظارت همگانی و تخصصی بر امور اجرایی از کلیدی‌ترین ابزارهای مبارزه با فساد در سطوح حکمرانی به شمار می‌رود. سازمان بین‌المللی شفافیت در تعریف این مفهوم می‌گوید: «شفافیت اصلی است که بر اساس آن افراد بتوانند از تصمیمات اداری و معاملات تجاری از شیوه‌های تصمیم‌گیری آن‌ها مطلع گردند؛ بنابراین تکلیف مدیران دولتی این است که رفتار آن‌ها قابل رؤیت، پیش‌بینی و قابل ادراک باشد.»



شفافیت در امور اقتصادی باعث می‌شود که فساد مالی در بخش‌های مختلف اداری به حداقل برسد و در نتیجه موجب توسعه اقتصادی کشور، جلب اعتماد عمومی به سیاست‌های دولتی و مهم‌تر از همه مشارکت سرمایه‌گذاران در اقتصاد خواهد شد. اما فقدان شفافیت قطعاً به عنوان یک مانع اصلی رشد تجارت داخلی و بین‌المللی به حساب می‌آید. برنامه توسعه ملل متحد فساد را مساوی با افزایش در انحصار قدرت و صلاحدید شخصی و کاهش در پاسخگویی، اعتماد و شفافیت می‌داند.



جایگاه ایران در عرصه شفاف سازی

ایران از لحاظ توسعه سیاسی روند رضایت‌بخشی را پس از انقلاب شکوهمند اسلامی طی کرده است. توسعه سیاسی با شاخص‌هایی نظیر مشارکت سیاسی، نهادمندی ساختاری و ارتباطات مورد شناسایی قرار می‌گیرد. در مراحل توسعه بحران‌های مختلفی ازجمله بحران هویت، مشروعیت، مشارکت، نفوذ و بحران توزیع پدیدار می‌گردند. این بحران‌ها، کارآمدی و بالندگی یک نظام سیاسی را با چالش مواجه می‌کنند. ساختار سیاسی حاکم در هر کشور، اگر بتواند واکنشی متناسب و به‌موقع به بحران به وجود آمده بدهد، می‌تواند با ثبات بیشتری به تحکیم زیرساخت‌های توسعه و پیشرفت در همه زمینه‌ها بپردازد.


از نظر بحران هویت، ایران کشوی مسلمان با پایه‌های ارزشی اسلامی و تمدنی باستانی است که عقلانیت مدرن را نیز در پیش رو دارد و به تناسب نیازهایش از آن بهره می‌گیرد. همچنین نظام سیاسی ایران مبنایی مشارکتی دارد که با یک انقلاب مردمی و برداشت‌های دموکراتیک از دین اسلام به پیروزی رسید. به گونه‌ای که هرساله شاهد مشارکت حداکثری مردم در فرایندهای سیاسی مانند انتخابات و راهپیمایی‌های ملی هستیم. اما جمهوری اسلامی در زمینه توزیع امکانات و منابع اقتصادی با مسائلی دست به گریبان است. دو مؤلفه اساسی، بحران توزیع را تشکیل می‌دهند: 1-افزایش تقاضاهای مادی مردم از حکومت و 2- مسئولیت حکومت‌ها نسبت به سطح زندگی مردم. «انقلاب انتظارات فزاینده» نامی است که به دو پدیده فوق اطلاق شده است. از این لحاظ و در بعد معیشتی اقتصاد ایران با چالش‌هایی مواجه شده است.


در سال‌های اخیر مسائلی مانند فساد و تبعیض‌های اقتصادی موجب آسیب به وجهه نظام جمهوری اسلامی شده است. به گونه‌ای که سطح تأثیرگذاری این مسائل از عرصه اقتصادی به دامنه سیاسی و اجتماعی کشیده شده و موجب فعال شدن بحران‌های دیگری گردیده است. لازم به ذکر است، اگر کارآمدی یک نظام سیاسی به لحاظ تأمین امکانات و افزایش کیفیت زندگی مردمان کاهش یابد، نظام با شرایط سختی روبرو می‌شود و پایه‌های نظری و ایدئولوژیک آن نزدافکارعمومی سست می‌گردد. به زبانی ساده معضل اصلی ایران در مقطع فعلی اقتصاد و مقابله با فساد در سطوح کلان سیستمی یا خرد است.


جمهوری اسلامی ایران از نظر نظامی، فناوری، بهداشت و درمان، امنیت و سیاست مشارکتی کارنامه قابل قبولی پس از انقلاب ارائه داده است، اما مشکلات اقتصادی، فساد و عدم شفافیت پاشنه آشیل آن به شمار می‌روند. برای بررسی عینی‌تر این موضوع می‌توان به اعتراضات و ناآرامی‌های بخش‌هایی از کشور که در دی‌ماه 1396 صورت گرفت، اشاره کرد. در این مورد خواسته‌ها و شعارهای عمدتاً اقتصادی از ناحیه اقشار آسیب‌پذیر مطرح شد و چندان مایه‌های سیاسی در این تحرکات به چشم نمی‌خورد؛ اما بر اثر تبلیغات رسانه‌ای و حمایت اپوزیسیون خارجی نظام از آن، اعتراضات به سرعت رنگ سیاسی گرفت و حتی شعارهای ساختارشکن در آن مطرح شد.


امروزه نگرانی اصلی گروه‌هایی از جمعیت ایران به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد که اولین نمود آن مقابله با فساد و سالم‌سازی فضای کسب‌وکار است. یکی از لوازم این امر شفافیت در همه مسائل کشوری می‌باشد. در سال گذشته سازمان شفافیت بین‌الملل طی آماری اعلام نمود که رتبه ایران در رده ۱۳۰ از میان فهرست ۱۸۰ کشور دنیا بر اساس شفافیت است. هرچند ایران از سال 2012 به ترتیب هر سال رشد یک پله‌ای را در بهبود این شاخص کسب کرده بود، اما این جایگاه شایسته نظام مردمی ایران نیست.


چه باید کرد؟

برای رشد شفافیت در ایران راه‌حل‌هایی پیشنهاد می‌گردد که عبارت‌اند از:

1- بازنگری فرآیندهای کسب‌وکار و به نوعی به‌کارگیری ابزارهای کنترل و نظارت در ساختارهای دولتی و غیردولتی که به شناخت نقاط مشکوک به فساد می‌انجامد


2- مسئولان باید رویکرد آموزشی و فرهنگ‌سازی برای مبارزه با فساد را در جامعه نهادینه کنند. گنجاندن سرفصل‌های آموزشی با موضوع مبارزه با فساد در سطح مدارس و دانشگاه ها مثال خوبی در این زمینه است.


3- بهره‌گیری از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و مؤسسات فرهنگی که می‌تواند به کنترل فساد و جلوگیری از گسترش آن کمک کند


4- حاکمیت قانون در تمامی بخش‌های اقتصادی از دیگر نیازهای شفاف‌سازی است و سازمان‌های دولتی را مانند یک اتاق شیشه‌ای می‌گرداند که مردم امکان نظارت فراگیر بر آن را کسب می‌کنند. امروزه مؤثرترین سازوکار نظارت، دخیل کردن مردم در فرایندهای نظارتی است. حتی در قوانین کشورهای پیشرفته موضوعی تحت عنوان حمایت از افشاگری وجود دارد که مانع از آن می‌شود که دولت‌ها بتوانند افراد افشاگری را که فساد موجود در سیستم حکومتی اعم از ارتشاء، اختلاس یا هر سوءاستفاده دیگر را به نحوی افشا کرده‌اند، برای آن‌ها مزاحمتی پیش بیاورند.


نکته بسیار جالب اینکه پس از رسیدگی قضایی و اثبات فساد و محکوم شدن افراد فاسد، دولت باید درصدی از جریمه‌ای را که از مفسدین می‌گیرد، به فرد افشاگر بپردازد. به این افراد پلیس سوت‌زن (whistler) گفته می‌شود. این قانون ساده شاید از صدها سازمان عریض و طویل نظارتی برای سالم‌سازی محیط اداری و اقتصاد، سودمندتر باشد. چنین تجارب مثبتی در کنار طراحی الگویی ملی از مبارزه با فساد راهگشای گسترش شفافیت در اقتصاد ایران خواهد بود.

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده