همگرایی احتمالی اروپا با بایدن بر سر چالش های خاورمیانه و شمال آفریقا

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت های اروپایی بر این امید هستند تا با پیروزی جو بایدن، مجددا در جهت دستیابی به منافع مشترک، روابط فراآتلانتیک تقویت شود. اما پرسش اصلی پژوهش این است که آیا پیروزی جوبایدن می تواند سیاست آمریکا را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تغییر دهد؟

ایران

نویسنده: الی گران مایه

اگر تا زمان تحلیف جوبایدن در کاخ سفید، توافق هسته ای ایران حفظ شود، برجام می تواند به حوزه جدید همکاری فراآتلانتیک تبدیل شود. جو بایدن به صراحت بیان کرده که در صورت پای بندی ایران به تعهدات برجامی، به توافق هسته ای بازمی گردد و زمینه های گسترده تر دیپلماسی با تهران را تعقیب خواهد کرد. سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان پس از گذراندن سال های ترامپ در تلاش هستند برای حفظ برجام و فشار بر کنترل خسارت در خاورمیانه از رویکرد جو بایدن حمایت کنند. اما اروپایی ها در این تلاش با موانع بزرگی روبرو می شوند، زیرا می دانند كه سیاست در واشنگتن و تهران به شدت هر گونه پیشرفت را پیچیده می سازد.

حزب جمهوری خواه به همراه متحدان آمریكا در خاورمیانه مانند اسرائیل و عربستان سعودی احتمالاً با ورود مجدد آمریكا به برجام مخالفت می كنند. همچنین مشخص نیست که آیا بایدن مایل به لغو تحریم هایی است که هیچ ارتباطی با مسائل هسته ای ندارند و در زمان دولت ترامپ به منظور جلوگیری از بازگشت به توافق به اجرا در آمده اند. رهبران ایران بیان کردند که انتظار دارند این تحریم ها برداشته شود و خسارت اقتصادی وارد شده توسط دونالد ترامپ جبران شود. در حالی که دولت بایدن و سه کشور اروپایی نمی توانند به ایران غرامت بپردازند و آن ها نیاز دارند تا برای بازگشت ایران به تعهدات برجامی مشوق اقتصادی به تهران ارائه کنند. اروپا می تواند در ترسیم یک مسیر دیپلماتیک بین واشنگتن و تهران نقش مهم و تعیین کننده ای را ایفا کند. سه کشور اروپا و اتحادیه اروپا باید بیشترین تمرکز خود را بر پیشبرد مذاکرات با ایران، روسیه و چین  قرار دهند تا پارامترهای لازم برای بازگشت احتمالی آمریکا به برجام را پیدا و مسیرهای واقعی لغو تحریم ها فراهم شود. با توجه به این که اتحادیه اروپا ریاست کمیسیون مشترک برجام را برعهده دارد می توانند در غلبه بر چالش های فنی نقش مهمی را ایفا کنند. با توجه به این که این امر فرصت های جدید دیپلماسی را پیچیده می کند، اروپایی ها باید تهران را تحت فشار قرار دهند تا از تشدید تنش مشابه دوران دولت ترامپ خودداری کنند.

دولت های شورای همکاری خلیج فارس

نویسنده: سینزیا بیانسو

تیم جوبایدن از همکاری و رویکرد دیپلماتیک برای تنش زدایی بین ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس حمایت و پشتیبانی کرده است. پیروزی جو بایدن می تواند برای پیگیری گفتگوی امنیت منطقه ای از جمله ایجاد مذاکرات بین عربستان و ایران به خصوص در بحران عراق و یمن نقش مهمی را ایفا کند. کشورهای اروپایی باید سریعا درصدد ایجاد یک تفاهم مشترک با دولت بایدن برای پیشبرد این روند باشند. اروپا و آمریکا باید به کشورهای عربی منطقه که به طور سنتی مخالف دیپلماسی با ایران هستند در حوزه امنیتی اطمینان ایجاد کنند. بنابراین اروپایی ها باید تلاش کنند تا در تقویت امنیت از جمله ادامه استقرار ماموریت دریایی «EMASoH» در تنگه هرمز نقش فعالی داشته باشند.  امید است که این کشورها با توجه به عدم موفقیت در کارزار فشار حداکثری ترامپ در زمینه رفتارهای منطقه ای ایران، تمایل بیشتری برای برقراری تعامل دیپلماتیک داشته باشند. هم امارات و هم عربستان سعودی برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش های منطقه ای، مجددا کانال های امنیتی خود را با ایران برقرار کرده اند. در این مسیر ریاض احتمالا به دلیل موضع ضد سعودی جوبایدن در مسئله یمن و خاشقچی، انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان دهد. درگیری یمن می تواند فرصت ویژه ای را برای پیشبرد این روند فراهم کند. دو کشور عربستان و امارات در حال پیگیری راه حل دیپلماتیک برای باتلاق یمن هستند. جو بایدن به صراحت اعلام کرده که حمایت و پشتیبانی آمریکا از جنگ در یمن را متوقف خواهد کرد. بنابراین اروپایی ها باید با همکاری آمریکا از فرایند دیپلماتیک حمایت کند تا زمینه صلح را فراهم سازند و درها را برای گفتگوی  منطقه ای گسترده تر باز کنند.

مسئله اسرائیل و فلسطین

نویسنده: هیو لواات

وقتی در مورد مسئله اسرائیل و فلسطین بحث می شود، اکثر دولت های اروپایی از سیاست حزب دموکرات استقبال می کنند. امید بر این است تا با پیروزی جوبایدن دست از سیاست های منفی ترامپ برداریم و به اقداماتی مانند احیای کمک های آمریکا به فلسطینی ها، بازگشایی ماموریت فلسطین در واشنگتن و بازگشت به مواضع سنتی اقدام کنیم. با این وجود غیرمحتمل است که جو بایدن از تصمیم ترامپ برای شناسایی حاکمیت اسرائیل بر قدس و بلندی های جولان بازگردد. بایدن همچنین ممکن است توسط کنگره آمریکا که در این پرونده نقش تعیین کننده ای دارد محدود شود. با این وجود تغییر در موسیقی خلق شده از واشنگتن تفاوت بزرگی را برای رهبری فلسطین به وجود می آورد و آنها را تشویق می کند تا همکاری خود را با اسرائیل ادامه دهند و به طور بالقوه آمادگی خود را برای ورود مجدد به مذاکرات تحت حمایت آمریکا اعلام کنند. اما اگر یک بازنگری عمیق تر صورت نگیرد، این مسئله به ناموفق بودن استراتژی می افزاید. اروپایی ها باید به جای تلاش برای تحصیل موفقیت سیاسی در چارچوب گذشته، از تعامل مجدد دیپلماتیک با هدف ایجاد تحول در مناقشه طولانی مدت، بر برابری قانونی، رهایی سیاسی و پایان حکومت نظامی حمایت و پشتیبانی کنند. اتحادیه اروپا به جای یک تشویق مشتاقانه برای تلاش های آمریکایی، باید از ایالات متحده خواستار دستیابی به قطعنامه ای عادلانه و پایدار شود که بتواند برابری و امنیت را برای طرفین تضمین کند.

سوریه، شامات و مقابله با داعش

نویسنده: جولین بارنز-دیسی

سوریه و منطقه شامات به رغم حضور نظامیان آمریکا، در کمپین انتخاباتی ریاست جمهوری به طرز چشم گیری غایب بود. تیم بایدن در مورد این مسائل اظهارات کمی داشته اند جز این که او از سوریه خارج نخواهد شد. تفاوت بنیادین پیروزی بایدن یکی از این پیام ها خواهد بود، زیرا از دولت جدید انتظار می رود بر خلاف دولت ترامپ که از اهداف مختلف حرف می زد یک رویکرد واحد اتخاذ کند. اما به نظر می رسد جو بایدن تا حد زیادی رویکرد مشابهی را حفظ می کند: حفظ حضور محدود نظامی در شمال شرقی سوریه (حمایت و پشتیبانی بیشتر از کردها که توسط ترامپ تا حد زیادی رها شده بودند)، حمایت و پشتیبانی از روند سیاسی سازمان ملل و حفظ تحریم ها بر سر سوریه. اروپایی ها به صورت گسترده با این روش موافقت می کنند، اما با این وجود باید در زمینه تداوم اسد در قدرت، فروپاشی عمیق اقتصادی و اجتماعی این کشور سیاست موثرتری اتخاذ کنند. اروپایی ها باید در این زمینه ابتکار عمل را به دست بگیرند. بایدن غیرمحتمل است که پیشگام هر گونه فشار دیپلماتیکی شود که زمینه ایجاد بحران با روسیه را فراهم می سازد. دولت بایدن برای جلوگیری از تجدید حیات داعش زمینه حضور نظامی مجدد آمریکا را در منطقه فراهم می سازد. این اقدام زمینه حضور مستمر آمریکا در سوریه و عراق را فراهم می کند، اما همچنین این حوزه ای است که اروپا باید مسئولیت بیشتری را برعهده بگیرد. این رویکرد آمریکا می تواند علی رغم ارتباط با تهران یک رویکرد کمتر خصمانه نسبت به بغداد باشد و بیشتر درصدد پشتیبانی سیاسی و اقتصادی برای کمک به ثبات این کشور باشد. فشار حداکثری آمریکا علیه ایران و متحدانش در عراق و لبنان ممکن است کاهش یابد، زیرا دولت از تاثیرات و پیامدهای بی ثبات کننده آن بر این کشورها آگاه است و این چرخشی است که اروپایی ها باید از آن حمایت کنند.

ترکیه

نویسنده: آسلی آیدین تاسباس

تحت ریاست جمهوری بایدن، مناسبات واشنگتن و آنکارا بدون شک همراه با تنش خواهد بود. آنکارا دو نگرانی اصلی در مورد روابط آینده با دولت جدید دارد. اولین مورد ترس از این است که بایدن گفتمان دموکراسی و ارتقا حقوق بشر را در روابط دوجانبه برقرار کند. ثانیاً، آنکارا نگران است که بایدن سعی در مهار ترکیه در لیبی، شرق مدیترانه و سوریه داشته باشد. مسئله اصلی در روابط دو کشور می تواند خرید اس 400 ترکیه از روسیه باشد و این که آیا بایدن تحریم های کاتسا را علیه ترکیه اعمال خواهد کرد. در حالی که کنگره در این زمینه موضع قاطعی اتخاذ می کند اما دولت بایدن احتمالا نگرانی های دولت ترامپ را دارد، این که اعمال تحریم ها زمینه تضعیف ترکیه – مهم ترین متحد ناتو - را فراهم سازد. آنکارا بر این امید است که با استفاده از سامانه دفاعی اس 400 و برقراری روابط گسترده تر با روسیه به عنوان اهرم فشار، با دستی پر وارد مذاکره با آمریکا شود. اما انتظارات بر این است که روابط ترکیه و آمریکا بدتر شود. همه این ملاحظات اروپا را با دو گزینه روبرو می کند: الف) موازنه بخشی در روابط آمریکا و ترکیه و ب) پیروی مطلق از واشنگتن از جمله همراهی با تحریم ها علیه آنکارا. در این مسیر در سیاست اروپا در مورد آنکارا اختلافاتی وجود دارد؛ کشورهایی مانند فرانسه خواهان مهار ترکیه هستند، ولی آلمان جاه طلبی های ترکیه را به عنوان یک واقعیت می پذیرد و خواهان گسترده تر شدن روابط است.

لیبی

نویسنده: تارک مگریسی

انتخابات آمریکا همیشه انتظار امید نخبگان لیبی را برانگیخته و ان ها بر این عقیده هستند که می توانند دولت جدید آمریکا را متقاعد کنند تا از دولت قانونی لیبی حمایت کنند. لیبی همچنان مسئله ای با اولویت پایین برای امریکا است و با توجه به این گفته می شود که بایدن مخالف مداخله ائتلاف به رهبری آمریکا در لیبی بود و بنابراین وی ثبات در این کشور را در اولویت قرار دهد. شاید تنها استثنا برای حضور قاطعانه امریکا، تهدید امنیتی قابل درک از سوی گروه های تروریستی به خصوص ظهور مجدد داعش باشد. با این اوصاف، جوان سازی احتمالی وزارت امور خارجه و اعتقاد بیشتر به چندجانبه گرایی می تواند حمایت بیشتری از مسیر سیاسی و راه حل های مصالحه جویانه در بحران لیبی باشد. اگر اروپایی ها بتواند در بحران لیبی سیاست منسجمی اتخاذ کنند می توانند از کمک فزاینده آمریکا بهره مند شود؛ به خصوص اگر واشنگتن احساس کند که نقش روسیه در بحران لیبی در حال افزایش است، زیرا احتمالا مسکو دشمن شماره یک ایالات متحده آمریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن باشد. در نهایت بیشترین تاثیر ریاست جمهوری بایدن بر دولت های مداخله گر در بحران لیبی می باشد. تیم بایدن تصریح کرد که آن ها مخالف یک جانبه گریی مصر، ترکیه و امارات هستند. در این راستا در ماه های آینده ممکن است قبل از استقرار جو بایدن در کاخ سفید، انتظار بر این باشد تا بازیگران مداخله گر در صحنه میدانی لیبی به راه حل و نتیجه برسند.