به گزارش «راهبرد معاصر»؛ از زمان آغاز جنگ اوکراین در ۲۴ فوریه، غرب سه نوع تحریم را علیه مسکو اعمال کرد که عبارتند از ممنوعیت سفر و مصادره دارایی‌های الیگارشی، تحریم‌های مالی و تحریم جامع صادرات فناوری به روسیه. به باور کارشناسان، این اقدامات نه تنها نتوانست جنگ را متوقف کند، بلکه اقتصاد جهانی را بی‌ثبات و اتحادیه اروپا را متضرر کرده است.
در حالی که جنگ اوکراین هشتمین ماه خود را سپری و اتحادیه اروپا با افزایش قیمت گاز و برق دست و پنجه نرم می‌کند، درخواست‌ها برای کنار گذاشتن تحریم‌ها افزایش یافته و این پرسش مطرح می‌شود که آیا محدودیت‌های اقتصادی غرب واقعا می‌تواند به جنگ اوکراین پایان دهد یا خیر؟ ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان در ماه ژوئیه عنوان کرد سیاست تحریم‌های اروپا شکست خورده است و اتحادیه اروپا باید به جای حمایت از اوکراین، بر مذاکرات و صلح تمرکز کند.
صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا تا پایان ماه آگوست در مقایسه با سال قبل تقریباً ۷۰ درصد کاهش یافت
اتحادیه اروپا و آمریکا از همان ابتدا به صراحت اعلام کرده بودند تأثیرگذاری تحریم‌ها زمان‌بر است و به باور کارشناسان، هدف کوتاه مدت تحریم‌ها نشان دادن یکپارچگی سیاسی غرب بود. روسیه از تحریم ها سود جست و اروپا را زیر فشار کمبود سوخت و انرژی قرار داد؛ به گونه ای که تولید رسمی گاز میان اول ژانویه تا ۱۴ آگوست تقریباً ۱۳.۲ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۱ کاهش یافت.
صادرات گاز روسیه به آلمان تا پایان ماه آگوست در مقایسه با سال قبل تقریباً کاهش ۹۰ درصدی را نشان می دهد، همچنین صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا تا پایان ماه آگوست در مقایسه با سال قبل تقریباً ۷۰ درصد کاهش یافت و صادرات اکنون تنها از دو خط لوله ترک استریم به مجارستان، صربستان و ترکیه انجام می شود.
حدود ۲۸ درصد از صادرات اروپا به روسیه به طور مستقیم هدف تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارد و اکنون واردات روسیه از این اتحادیه بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است. در مجموع کوچک شدن اقتصاد روسیه کمتر از برآوردهای غرب بود.
مسکو اقدامات متقابل متعددی مانند تنوع بخشیدن به صادرات سوخت‌های فسیلی به آسیا و سایر مشتریان جدید را برای کاهش تأثیر تحریم‌ها آغاز کرده است. در مقابل، قدرت‌های اقتصادی آسیا مانند چین، هند و ترکیه نیز از پایبندی به تحریم‌های غرب خودداری و حتی از این فرصت برای گسترش همکاری تجاری و مالی خود با روسیه استفاده کرده‌اند. به تازگی عربستان سعودی نیز ۵۰۰ میلیون دلار در شرکت‌های انرژی روسیه سرمایه گذاری کرد.
کرملین به دنبال روابط مالی نزدیکتر با کشورهای مانند ایران، کره شمالی، سوریه، ونزوئلا و کوباست. البته ایجاد زنجیره‌های تأمین جدید، کانال‌های مالی و یافتن شرکای تجاری جدید زمان می‌برد و با طیفی از محدودیت‌ها و منافع رقابتی همراه است. تلاش‌های کرملین برای تنوع بخشیدن به صادرات نفت پس از تحریم نفتی اتحادیه اروپا در ۳۰ می، موفقیت‌آمیز بوده، زیرا باوجود صادرات کمتر، درآمد بیشتری کسب کرده است.
صادرات نفت خام و مشتقات مسکو به کشورهای غربی از زمان جنگ اوکراین ۲.۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است، اما در مجموع تا ژوئیه تنها ۶۰۰ هزار بشکه ریزش نشان می‌دهد. برخی کشورها مانند هند، چین و ترکیه پس از اعطای تخفیف ۳۱ تا ۳۶ دلاری به ازای هر بشکه به وسیله روسیه، واردات نفت بیشتری انجام دادند.
کرملین وابستگی نفت و گاز اروپا را به سلاح تبدیل کرده است، هرچند به باور کارشناسان، ممنوعیت اتحادیه اروپا از هرگونه سرمایه گذاری جدید در بخش انرژی روسیه و صادرات تجهیزات مرتبط با انرژی، می تواند اقتصاد آینده و بودجه دولتی روسیه را تحت تأثیر قرار دهد
در ماه ژوئن صادرات نفت روسیه به آسیا تا ۵۴ درصد افزایش یافت. در ابتدای ماه آگوست نیز نفت خام اورال خود را به جای قیمت جهانی نفت بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه، تنها ۷۶ دلار در هر بشکه فروخته است.
با وجود تحریم‌های اعلام شده اتحادیه اروپا بر واردات نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی از دسامبر، بروکسل نتوانست شرکت‌های کشتیرانی یونانی را که نفت روسیه را به مشتریان در سراسر جهان حمل می‌کنند تحریم کند. کشتی‌های یونانی در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از صادرات نفت دریایی روسیه را حمل می‌کنند.
کرملین وابستگی نفت و گاز اروپا را به سلاح تبدیل کرده است، هرچند به باور کارشناسان، ممنوعیت اتحادیه اروپا از هرگونه سرمایه گذاری جدید در بخش انرژی روسیه و صادرات تجهیزات مرتبط با انرژی، می تواند اقتصاد آینده و بودجه دولتی روسیه را تحت تأثیر قرار دهد.
83 درصد از صادرات گاز طبیعی روسیه به اروپاست؛ طبعاً غربی ها معتقدند مسکو به بازارهای اروپایی وابستگی دارد و با از دست دادن مهم‌ترین واردکننده نفت، گاز و زغال‌سنگ خود و بدون امکان هدایت سریع صادرات گاز به آسیا، نمی‌تواند زنجیره‌های تامین کلیدی و واردات فناوری پیشرفته را در کوتاه‌مدت متنوع کند.
اوایل سپتامبر دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تأکید کرد هرگونه ازسرگیری عرضه گاز روسیه به لغو تحریم‌ها بستگی دارد. در حالی که اقدامات خرابکارانه باعث شده است نورد استریم ۱ و ۲ از شرایط بهره برداری خارج شوند، مسکو همچنان خطوط لوله دیگری برای انتقال گاز به اروپا از مسیر ترک استریم دارد.
به تازگی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دیدار با رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود پیشنهاد ایجاد هاب گازی را در ترکیه مطرح کرد که مورد استقبال آنکارا قرار گرفت. براین اساس، مسکو می تواند حجم گاز نورد استریم ۱ را به این مسیر هدایت کند تا از منطقه تراکیه به بلغارستان و رومانی و سپس سایر کشورها ارسال شود.