نکته‌هایی درباره مسمومیت کبدی با استامینوفن
فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در خصوص مسمومیت کبدی با مصرف زیاد داروهای مُسکن، هشدار داد.
به گزارش راهبرد معاصر ابوالفضل نمازی، در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما، در پاسخ به این سوال که آیا زردی همان هپاتیت است، گفت: زردی یا یرقان، نشانه اختصاصی هپاتیت نیست، بلکه زردی، علامت غیر اختصاصی بسیاری از بیماری‌ها است. زردی یک سرنخ است که باید علت آن را یافت.
وی افزود: حساس‌ترین عضو در مقابل افزایش بیلی روبین خون، سفیدی چشم (صلبیه) است، پس از چشم، پوست و مخاط زرد می‌شوند.
نمازی ادامه داد: در افرادی که پوست تیره دارند، تشخیص زردی سخت‌تر صورت می‌گیرد.
وی یادآور شد: بیلی روبین از تجزیه و شکست گلبول‌های قرمز حاصل می‌شود، طول عمر گلبول قرمز ۱۲۰ روز است، اگر این تعادل به هم بخورد، یعنی تولید بالا رود و یا دفع آن با اختلال مواجه شود، میزان بیلی روبین در خون بالا می‌رود و در مخاط‌ها و پوست رسوب پیدا می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، التهاب کبد را، به سه دسته قبل کبدی، کبدی و بعد کبدی، تقسیم بندی کرد و افزود: بیماری‌های خونی متعددی هستند، که تجزیه هموگلوبین را بیش از حد بالا می‌برند و باعث زردی می‌شوند. هر بیماری که سلول‌های کبد را تحت تأثیر قرار دهد، مانند: هپاتیت A،B،C،D،E و هپاتیت خود ایمنی، انواع و اقسام داروهای شیمیایی و گیاهی، همچنین طیف وسیعی از سرطان‌ها (سرطان کبد، مجاری صفراوی، لوزالمعده، اثنی عشر و…)، که باعث انسداد در مسیر خون کبدی و مجرای صفراوی شوند، ایجاد زردی می‌کنند.
وی یادآور شد: شرح حال دقیق بیمار، همراه با انجام آزمایشات و تصویربرداری‌های مختلف، تشخیص بیماری اصلی را، میسر می‌گرداند.
نمازی در پاسخ به این سوال که آیا مسکن‌ها می‌توانند باعث ایجاد زردی شوند، گفت: بله، شایع‌ترین مسکنی که مصرف زیاد آن، باعث مسمومیت کبدی می‌گردد، استامینوفن است.
وی یادآور شد: در مسمومیت‌های دارویی، زردی به یکباره اتفاق می‌افتد که گاهی منجر به پیوند کبد اورژانسی می‌شود.
نمازی در پاسخ به این سوال که سرطان‌ها چه زمانی خود را با بروز زردی نشان می‌دهند، گفت: این زمان، بستگی به محل سرطان دارد، اگر سرطان در ابتدای لوزالمعده قرار داشته باشد، چون مجاور خروجی صفراست، زردی زودتر اتفاق می‌افتد و یا سرطان مجاری صفراوی که سریعاً باعث بروز زردی می‌شود.
این فوق تخصص گوارش و کبد یادآور شد: بعضی از غذاها که حاوی رنگدانه ای به نام کاروتن هستند، (کاروتن در سبزیجاتی مانند هویج، نارنگی، پرتقال، کدو حلوایی و…)، باعث افزایش زردی در پوست می‌شوند، اما چون میزان بیلی روبین خون را بالا نمی‌برند، موجب نگرانی نیست.
وی متذکر شد: بعضی از داروهای گیاهی که به صورت فله خریداری می‌شوند و خلوص بالایی ندارند، ممکن است با اختلالات عملکرد کبد همراه باشند، مانند مصرف بیش از حد چای سبز که به خصوص اگر خالص نباشد باعث ایجاد زردی در پوست می‌شود.
نمازی ادامه داد: مصرف داروها و عرقیات گیاهی را، تنها تحت نظر پزشکان متخصص طب سنتی مصرف کنید.
این استاد دانشگاه یادآوری کرد: در صورت مواجهه با زردی، با مراجعه به پزشک و انجام معاینات بالینی و آزمایش خون، از سلامت خود اطمینان حاصل نمائید.
نمازی در پاسخ به این سوال که آیا شن ریزه های داخل کیسه صفرا می‌تواند باعث زردی پوست شود، گفت: به طور معمول خیر، تنها در صورتی این شن ریزه ها می‌توانند باعث زردی شوند که از کیسه صفرا به سمت مجرای صفرا حرکت کرده باشند و باعث انسداد مسیر و افزایش بیلی روبین خون شوند.
وی در پاسخ به این سوال، که آیا سیگار می‌تواند باعث زردی پوست شود، گفت: سیگار با اینکه غلظت خون را بالا می‌برد و باعث تیرگی رنگ لب‌ها و همچنین تغییر رنگ موضعی دندان‌ها می‌شود، باعث زردی پوست نمی‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: بیماری‌های خونی که با شکست گلبول‌های قرمز (همولیز) همراه هستند، مانند: کم خونی داسی شکل، فاویسم (حساسیت به باقلا)، تالاسمی ماژور و…، باعث زردی پوست می‌شوند.
وی یادآور شد: کم خونی ناشی از فقر آهن، در مواقعی که شدید نباشد، باعث زردی پوست نمی‌شود. اما کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک، اگر شدید باشد، می‌تواند باعث زردی پوست شود.
نمازی در پاسخ به این سوال که آیا قهوه برای کبد خوب است، گفت: ثابت شده است که قهوه اثر حفاظتی بر سلول‌های کبدی دارد و برای مبتلایان به کبد چرب توصیه می‌شود، اما مانند هر دارویی تیغ دو لبه است و ممکن است به خاطر وجود کافئین، عوارض دیگری نیز به دنبال داشته باشد./مهر