جوانی جمعیت، تکلیف راهبردی دولت چهاردهم

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ جمعیت را یکی از راهبردی ترین موضوعات بین المللی می دانند، زیرا بدون جمعیت فعال و پویا یعنی جوانان، هیچ کشوری قادر به ادامه مسیر نخواهد بود. دشمنان این مرز و بوم از روزهایی که چراغ خاموش به مرزهای فرهنگی و اجتماعی کشورهای مسلمان و به ویژه میهن اسلامی ما نفوذ کردند تا با شعارهای به ظاهر فرهنگی و متناسب با منابع زمین فرزند کمتر را ترویج دهند، به خوبی به ماهیت کار وافق بودند و در پس شعارهایشان نقشه های شومی در جریان بود؛ نقشه هایی که برای خانواده ایرانی نسخه فرزند کمتر می پیچید، اما برای خانواده غربی خانه پر سر و صدا، شلوغ و پر بچه ترسیم می کرد. 

آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)، مقام معظم رهبری بارها درباره لزوم افزایش جمعیت تذکر داده اند؛ کار به جایی رسید در پس غفلت مسئولان سیر رشد جمعیت نزولی شد و پژوهشگران و کارشناسان جمعیت شناسی کشور هشدار می دهند پنجره جمعیتی رو به بسته شدن می رود. حال چند سال بیشتر زمان نداریم تا جلوی کاهش جمعیت و نرخ نزولی شدن بدون ترمز و شتابان آن را بگیریم و از پیری جمعیت کشور جلوگیری کنیم. به روایت آمارها نرخ رشد جمعیت در پنج سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته است و در سال ۱۴۲۹ از هر سه ایرانی، یک نفر سالخورده خواهد بود.

جوانی جمعیت مهر 1400 به عنوان قانونی در راستای اجرای صحیح سیاست های جمعیتی به شکل فوریتی و لازم الاجرا تصویب شد

قانونی برای جبران مافات  

مطابق آمارهای رسمی، سال 1395 رشد جمعیت 2.1 بوده و این عدد درسال ۱۴۰۰، ۵۰ درصد کاهش داشت که در دنیا بی نظیر بود. در سال 1399 نرخ فرزندآوری به ۱.۵  رسیده، در حالی که سال 1395 این عدد ۲.۱  بوده است و پیش بینی می شود سال ۱۴۰۵ به ۱.۲ برسد.  

 
جوانی جمعیت مهر 1400 به عنوان قانونی در راستای اجرای صحیح سیاست های جمعیتی به شکل فوریتی و لازم الاجرا تصویب شد، قانونی که شاید بتواند شاخص های آماری جمعیتی را در چشم اندازی چند ساله دچار تحولات بنیادی کند، اما این قانون همچنان کامل اجرایی نشده است. با روی کار آمدن دولت چهاردهم نگاه ها به عملکرد و البته رویکردها در اجرای قوانینی است که مسیر سخت آن، یعنی فراهم کردن زیرساخت ها، قوانین و دستورالعمل های اجرایی آن در دولت سیزدهم ایجاد شد و حال نوبت دولت چهاردهم است تا مسیر را ادامه دهد. 

 
رهبر معظم انقلاب اسلامی در زمینه جمعیت و تکلیف دولت چهاردهم در اجرای آن فرمودند: جوانی جمعیت باید جدی پیگیری شود، از آقای ظفرقندی می‌خواهم شخصاً موضوع جوانی جمعیت و برطرف کردن موانع آن را به طور جدی پیگیری کنند.

 
قانون جوانی جمعیت به کجا رسید؟

صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت درباره توصیه رهبر انقلاب اسلامی به دولت چهاردهم در زمینه اجرای قانون جوانی جمعیت به «راهبرد معاصر» گفت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید اجرای قانون جوانی جمعیت را جدی پیگیری کند، زیرا یکی از دستگاه هایی است که در این زمینه نقش مؤثری دارد. البته همه چالش جمعیت به وسیله این وزارتخانه قابل حل نیست، ولی سهم و وزن آن بسیار زیاد است. 

وی افزود: باید نقش دولت چهاردهم به طور ویژه در قانون جوانی جمعیت احساس شود، زیرا چهار سال پایانی مدت اجرای قانون جوانی جمعیت را در اختیار دارد. این قانون سال ۱۴۰۰ تصویب شد و چون براساس اصل ۸۵ بود، هفت سال مدت اجرای آزمایشی داشت و سپس مجلس شورای اسلامی باید در زمینه سرنوشت آن تصمیم بگیرد. این مهلت سال ۱۴۰۷ پایان می یابد؛ به عبارتی دولت چهاردهم که تا سال ۱۴۰۷ مستقر است، از نظر زمان قانونی باید اجرای قانون جوانی جمعیت را پیگیری کند که این موضوع فرصت متنمی است.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت عنوان کرد: زیرساخت هایی که برای اجرای قانون جوانی جمعیت نیاز است، در دولت سیزدهم تصویب و فراهم شد و آیین نامه ها، قوانین و مقررات لازم دستگاهی و نهادی نوشته، اشکالاتش فهمیده و تا حد خوبی اصلاح شده است و اکنون فرصت فوق العاده برای دولت چهاردهم وجود دارد تا آن را اجرایی کند.

در زمینه ماده اعطای خودروی بدون نوبت برای فرزند دوم و بیشتر که در مقاطعی کاملاً تعطیل شده بود و هم اکنون وضعیت اجرای آن مشخص نیست

پیشرفت 30 درصدی 

قاسمی گفت: قانون جوانی جمعیت در 2.5 سال ابتدایی حداکثر حدود ۳۰ درصد اجرا شد، البته نه به این معنا که قانون به طور کامل اجرا شده؛ بلکه ۳۰ درصد مواد قانونی در دستگاه ها به سمت اجرا رفت و با وجود اشکالات جدی که وجود دارد، تسهیلات در حال پرداخت است. البته تسهیلات بعضاً دچار مشکل است و تضامین سخت گیرانه ای از متقاضی درخواست می شود، زمان زیادی طول می کشد و متقاضی در نوبت می ماند، ارجاعات بانکی سخت شده است، ولی جزو موادی هستند که اجرا می شوند و شدت و ضعف دارد. 

وی در توضیح دیگر مواد قانون جوانی جمعیت عنوان کرد: ماده اعطای ۲۰۰ متر زمین برای فرزند سوم و بیشتر که بعد از سال ۱۴۰۰ به دنیا می آید، در شرایط خیلی محدودی اجرا شد و حداکثر در کل کشور حدود ۸۵ هزار زمین واگذار شده است؛ در حالی که قاعدتاً بایستی بیش از ۶۰۰ هزار زمین داده می شد و این یعنی تا فاصله اجرای درست ماده قانونی راه زیادی مانده است.

 
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت افزود: در زمینه ماده اعطای خودروی بدون نوبت برای فرزند دوم و بیشتر که در مقاطعی کاملاً تعطیل شده بود و هم اکنون وضعیت اجرای آن مشخص نیست؛ لذا در خوشبینانه ترین حالت ۲۵ تا ۳۰ درصد قانون اجرا شده است.

 
قاسمی گفت: موضوع اصلی که رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بیشتر از وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مطالبه کردند، این است قانون جوانی جمعیت به طور جدی پیگیری شود. اگر دولت چهاردهم عزم و اراده جدی داشته باشد، می توان امیدوار بود درصد اجرای قانون به ۵۰ درصد افزایش یابد.

 
وی تأکید کرد: این موضوع شرط بزرگی دارد و آن، رویکرد سازمان برنامه و بودجه است. چنانچه در دولت شهید آیت الله رئیسی سازمان برنامه بودجه در برخی مقاطع همراهی کرد. باید دانست اگر سازمان برنامه و بودجه رویکرد حمایت و تأمین منابع و اعتبارات را در پیش بگیرد، می توان امیدوار بود درصد اجرای قانون جوانی جمعیت افزایش یابد.