مقاومت اسلامی سوریه اعلام موجودیت می‌کند؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تنها یک روز پس از برقراری آتش‌بس میان لبنان و رژیم صهیونیستی، زمزمه حملات تحریرالشام به مواضع ارتش سوریه به گوش رسید. آنان ابتدا از سمت شمال سوریه اقدام به پیش‌روی کردند و بعد از تصرف حلب، به سمت جنوب سوریه راهی شدند. عملکرد سریع هیئت تحریرالشام علیه نظام بشار اسد حاکی از چند عامل و پیوستگی متغیرهای تأثیرگذار مهر تأییدی بر پیروزی آنان است.

در ابتدا عملکرد قابل مشاهده تحریرالشام چه در زمان پیش‌روی آنان و چه در دوران نشستن بر مسند قدرت، فراهم بودن زمینه داخلی و خارجی برای قدرت‌گیری ابومحمد جولانی است. همچنین ضعف و مقاومت نداشتن ارتش سوریه در برابر اقدامات و حملات تحریرالشام، موجب سرعت بخشیدن به روند قدرت‌گیری جولانی در سوریه شد. در آخر نیز نقش قدرت‌های خارجی در یاری رساندن به این گروه را نمی‌شود نادیده گرفت.

موقعیت فعلی سوریه حاکی از پررنگ بودن ریشه‌های سکولاریسم در اطراف آن است؛ به گونه‌ای که به راحتی پذیرفتن گروهی نزدیک به اخوان‌المسلمین برای عراق، لبنان، اردن، عربستان، امارات قابل قبول نیست

یکی از مهم‌ترین موارد حائز اهمیت در چرخه قدرت، حفظ آن در مرحله بعد از به دست آوردن است. در مرحله حفظ قدرت، دولت جولانی با موانعی در داخل سوریه و خارج از آن مواجه و به عنوان نمونه، مشکلات معیشتی و اقتصادی کم‌و بیش از سال 2011 میلادی در این کشور ریشه دوانده است. بنابراین قدرتی که جایگزین رژیم سابق می‌شود، دست‌کم لازم است تغییرات بنیادین و رفاهی برای مردم رقم بزند، زیرا مشکلات معیشتی در سوریه یکی از دلایلی است که هر زمان امکان دارد به از سرگیری جنگ‌های داخلی و آشوب منجر شود.

علاوه بر این، جامعه سوریه حالتی چندتکه دارد که هرتکه اش منافع و ایدئولوژی مورد نظر خود را به رسمیت می‌شناسد. در این صورت قدرت‌گیری جولانی در میان هیئت تحریرالشام که خود از چندین گروه متفاوت تشکیل می‌شود و میان جامعه سکولار و گروه علویان زمینه‌های اختلاف‌نظر را شدت می‌بخشد. در آخر نیز قدرت‌گیری گروهی که در گذشته شاخه‌ای از القاعده بود، برای اکثریت جامعه سوریه قابل پذیرش نخواهد بود.

از منظر خارجی، دولت جولانی با چالش‌های متعددی مواجه است. تا قبل از سقوط رژیم بشاراسد، روسیه به دلایل منافع ژئوپلیتیکی خود از رژیم اسد حمایت می‌کرد، اما با تغییرات رخ داده یک ماه اخیر در سوریه نگاه مسکو به دولت جدید سوریه تغییر کرده است. در شرایط کنونی، روسیه برای پیگیری منافعش در سوریه نیازمند تغییراتی در این سرزمین است. به قدرت رسیدن گروه نزدیک به اخوانی در درون سوریه با موقعیت جغرافیایی خاص در همسایگی‌اش و میان کشورهای عربی موجب نگرانی‌هایی برای کشورهای منطقه شده است.

موقعیت فعلی سوریه حاکی از پررنگ بودن ریشه‌های سکولاریسم در اطراف آن است؛ به گونه‌ای که به راحتی پذیرفتن گروهی نزدیک به اخوان‌المسلمین برای عراق، لبنان، اردن، عربستان، امارات قابل قبول نیست. علاوه بر رقابت‌های منطقه‌ای موجود میان سوریه و کشورهای یادشده، درگیری‌های رژیم صهیونیستی در سوریه نه تنها تمام نشده، بلکه بعد از تغییر رژیم در سوریه، حملات رژیم صهیونیستی ادامه داشته و زیرساخت‌های این کشور را هدف قرار داده است.

درحالی که اقدامات سخت‌گیرانه هیئت تحریرالشام متوجه مردم سوری اعم از مسیحیان و علویان شده است؛ گروه مقاومت سوریه خود را برای مقابله با جولانی آماده می‌کند. به تازگی «گروه مقاومت سوریه در ساحل» در بیانیه‌ای خواستار توقف تجاوزات تروریست‌ها علیه شهروندان این کشور شد. انتشار این بیانیه در این مرحله از تاریخ سوریه از چند منظر دارای اهمیت است:

نخست، آنکه مقاومت اسلامی بار دیگر نشان داد در شرایط سخت و بحرانی پشت مردم بی‌گناه است و با هرگونه تجاوز مقابله خواهد کرد. همان گونه که سران مقاومت به جولانی هشدار راه افتادن حمام خون را به او داده‌اند.

دوم، آنکه حتی با تغییر رژیم‌های کشورهای غرب آسیا، از بین رفتن ریشه‌ها و افکار مقاومت قابل تصور نیست؛ زیرا مقاومت به نوعی با عقاید و ارزش‌های مردم پیوند عمیقی برقرار کرده است.

سوم، در شرایط پیچیده دولت جدید سوری، پیوسته احتمال در جریان بودن مقاومت در آینده این کشور وجود دارد. به عبارت دیگر برای مبارزه با رژیم صهیونیستی چاره‌ای جز همکاری میان تمام اجزای مقاومت، به ویژه در جغرافیای سوریه نیست. البته نوع و کیفیت حضور هر یک از اعضا با توجه به شرایط محلی می‌تواند تغییر کند.

جولانی که شرایط لازم برقراری ارتباط با ایران را رعایت قوانین دیپلماتیک بیان می‌کند، در باطن به دنبال یافتن حامی واقعی در برابر مشکلات روزافزون نظام سیاسی فعلی سوریه است

با گذشت زمان از قدرت‌گیری جولانی در سوریه و نمایان شدن مشکلات فزاینده برای دولت جدید، تغییر رویکرد وی به صراحت قابل بررسی است. جولانی که از همان ابتدا خود را مخالف جمهوری اسلامی ایران معرفی می‌کرد، با تغییر مواضعش به صراحت اعلام می‌کند، « نمی‌توانیم با کشوری بزرگ مانند ایران قطع رابطه کنیم.»

جولانی که شرایط لازم برقراری ارتباط با ایران را رعایت قوانین دیپلماتیک بیان می‌کند، در باطن به دنبال یافتن حامی واقعی در برابر مشکلات روزافزون نظام سیاسی فعلی سوریه است. با در کنار هم قرار دادن تمامی متغیرهای موجود، باید گفت سوریه در وضعیت کنونی نمی‌تواند حامیان گذشته خود را ترک کند و به دنبال یافتن راه‌حلی مؤثر است. در چنین شرایطی دولت موقت سوریه باید به این نکته توجه کند، به رسمیت نشناختن واقعیتی همچون «مقاومت» در آینده نزدیک می‌تواند چالش‌های جدیدی برای آنها ایجاد و حتی زمینه تغییر معادلات را به نفع مردم سوریه و منطقه فراهم کند.