ترامپ یا بایدن؛ گزینه مطلوب حاکمان خلیج فارس کیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ آموزه سیاست خارجی غیرمنسجم دونالد ترامپ باعث شد تا برخی از دول شورای همکاری خلیج فارس، تعهد آمریکا برای تامین امنیت کشورهای عربی خلیج فارس را به چالش بکشند. این در حالی است که جو بایدن می تواند مجددا روابط آمریکا و دول عربی خلیج فارس را احیا ببخشد. بدیهی است که هیچ کسی نمی داند که آیا دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی آمریکا یا جو بایدن معاون رئیس جمهور سابق در انتخابات ماه نوامبر پیروز خواهد شد – چه رسد به این که آن ها چگونه بر منطقه خاورمیانه تاثیر خواهند گذاشت.

با این حال برخی از کشورهای پادشاهی حوزه خلیج فارس آماده پیروزی مجدد دونالد ترامپ در انتخابات هستند و برخی دیگر از پیروزی بایدن که اکنون در صدر نظرسنجی ها قرار دارد، حرف می زنند. برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس احتمال برنده شدن هر یک از کاندیداها را هم مثبت و هم منفی می دانند. وقتی در مورد ایران صحبت می شود برخی از مقامات کشورهای خلیج فارس از سیاست خارجی جنگ طلبانه و تهاجمی ترامپ علیه این کشور خشنود می شوند. سعودی ها بر این واقف هستند که در مسئله قتل جمال خاشقچی، دونالد ترامپ به حمایت از محمد بن سلمان پرداخت. در این مسئله انتظار نمی رود که بایدن سیاست مشابه ترامپ اتخاذ کند، زیرا که وی در سال گذشته پادشاهی سعودی را «دولت منفور» نامید که باید هزینه قتل روزنامه نگار واشنگتن پست را پرداخت کنند زیرا خاشقچی به دست عاملانی که از محمد بن سلمان دستور گرفته بودند به قتل رسیده است.

تحت رهبری باراک اوباما، تنش های فیمابین ایران و آمریکا کاهش یافت و در نهایت به تصویب برجام رسید. در آن دوره دولت های شورای همکاری خلیج فارس حرفی برای گفتن نداشتند و به خصوص عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین به شدت نسبت به این توافق نامه ناراضی بودند. سایر وقایع و سیاست های باراک اوباما از قبیل بحران سوریه و محکوم کردن دولت های بحرین و مصر به دلیل نقض حقوق بشر باعث عدم اعتماد به رهبری آمریکا شد. در مجموع مقامات ریاض، ابوظبی و منامه از ابراز همدردی دولت اوباما با اسلام گرایان و ایران و همچنین حمایت محدود و گزینشی وی از اصلاحات دموکراتیک در جهان عرب به شدت انتقاد داشتند. با این وجود ترامپ به عنوان رئیس جمهور فاقد انسجام یا هر گونه نمای تفکر استراتژیک است و به این ترتیب رهبران شورای همکاری خلیج فارس از تعهد وی به تضمین امنیت شیخ نشین ها شک و تردید دارند.

فشار حداکثری علیه ایران

اگر دوره ریاست جمهوری ترامپ تا سال 2025 ادامه یابد، دلیل خوبی وجود دارد که انتظار داشته باشیم کمپین «فشار حداکثری» علیه ایران ادامه یابد. در حالی که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج مانند عربستان سعودی، امارات و بحرین از فشار شدید آمریکا علیه ایران حمایت می کنند، دیگران همچون عمان و قطر که خواهان موازنه بخشی در روابط با آمریکا و ایران هستند، با مشکلاتی همراه شده اند.

صرف نظر از اینکه هر یک از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به ریاست جمهوری ترامپ در مقابل ایران متفاوت نگاه می کنند؛ اما هر شش کشور عربی نگران این می باشند که «فشار حداکثری» از کنترل خارج شود. پنج عضو کوچکتر شورای همکاری خلیج فارس فاقد هرگونه عمق استراتژیک می باشند، بنابراین رهبران آنها کاملاً آگاه هستند که در صورت وقوع یک جنگ جدید با ایران در خلیج فارس، چقدر برای امنیت آن ها فاجعه بار خواهد بود. با حضور ترامپ در کاخ سفید، این همیشه یک خطر می باشد.

ریاست جمهوری بایدن به احتمال جدی بازگشت واشنگتن به برجام را افزایش می دهد و این منجر به کاهش فشار ایالات متحده بر تهران خواهد شد. کویت، عمان و قطر واقعاً طرفدار توافق هسته ای بودند و از ترامپ برای خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران ابراز حمایت نکردند. این کشورهای حاشیه خلیج فارس احتمالاً تغییرات در روابط واشنگتن و تهران در دوره ریاست جمهوری بایدن را برای منافع ژئوپلیتیکی خود سودمند خواهند دید. با این حال، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین که لابی کننده تلاش ترامپ برای تحمیل فشار حداکثری علیه ایران هستند، چشم انداز پیروزی بایدن را با ناراحتی می بیینند. رهبران در ریاض، ابوظبی و منامه نگران این هستند که بایدن استراتژی های اوباما را برای معامله با تهران بازگرداند، که به عقیده آن ها پادشاهی این حاکمان در منطقه آسیب پذیر خواهد شد.

یمن و عراق

کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در مناطق مختلف عربی مداخله کرده اند، که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری می تواند به شدت بر منافع آن ها تاثیر بگذارد. در بحران یمن، دولت ترامپ به شدت از جنگ ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی علیه گروه های حوثی حمایت و پشتیبانی کرده است. حتی با وجود انتقادات نهادهای دیپلماتیک آمریکا از اقدامات ریاض، ترامپ و محافل نزدیک وی با وجود فشارهای داخلی، هرگز دست از حمایت از کارزار نظامی عربستان سعودی نداشته است. اگر بایدن در ژانویه پیروز شود، ریاض ممکن است مجبور شود با دولت جدید آمریکا همکاری کند که در این صورت سعودی ها برای خروج از بحران یمن تحت فشار جدیدی قرار خواهد گرفت.

عراق صریح ترین و پررنگ ترین نقطه مقابله دولت ترامپ با نفوذ منطقه ای ایران می باشد که می توان به ترور{شهادت} سردار قاسم سلیمانی اشاره کرد. به طور کلی، سعودی ها از عزم ترامپ برای مقابله با ایرانیان و شبه نظامیان نیابتی آن ها در عراق در چارچوب تلاش های دولت ترامپ برای کاهش نفوذ تهران حمایت و پشتیبانی می کنند. اما از سوی دیگر پس از حملات آرامکو در سپتامبر 2019م. عربستان سعودی نسبت به تمایل ترامپ برای دفاع از پادشاهی در مقابل تهدیدات گروه های شبه نظامی نیابتی ایران در منطقه شک و تردید پیدا کردند. در مجموع برای برخی از دول شورای همکاری خلیج فارس لزوما مشخص نیست که آیا مزایای همکاری با ترامپ برای چهار سال دیگر بیشتر از هزینه ها است یا خیر. به همان اندازه که برنامه فشار حداکثری کاخ سفید با منافع برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس در تضعیف و منزوی سازی ایران همسو می باشد، اما آن ها نسبت به غیرقابل پیش بینی بودن و تصمیم بی رویه ترامپ نگران هستند. با این حال، بایدن نیز بیانگر برخی متغیرهای ناشناخته است که برخی از مقامات شورای همکاری خلیج فارس را ناراحت می کند. سنجش این که دولت بایدن همان احیا کننده سیاست های باراک اوباما می  باشد بسیار دشوار است. به طور خاص با توجه به این که خاورمیانه و جهان از ژانویه 2017 با تغییر و تحول قابل توجهی همراه شده است.