ترکش‌های جنگ غزه بر بندر راهبردی ایلات

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تاریخ تأسیس بندر ایلات به سال 1951 میلادی و سه سال پس از اشغال سرزمین‌های فلسطینی و تأسیس رژیم صهیونیستی در سال 1948 میلادی بازمی‌‌گردد. در خلال هفته‌های نخست جنگ سال 1948 میلادی عمده تمرکز اعراب و رژیم صهیونیستی در محدوده رود اردن تا بنادر مستقر در مدیترانه از نهاریا تا اشکلون و به‌ویژه شهر کلیدی بیت المقدس بود. 

با این وصف و بلافاصله پس از تسلط نسبی صهیونیست‌ها بر شماری از مراکز کلیدی و اخراج اعراب، توجه بن‌گوریون، بنیان‌گذار این رژیم بر تنها منطقه قابل سکونت در انتهای صحرای پهناور و بیابانی نِقِب جلب شد؛ منطقه‌ای با جمعیتی محدود و چادرنشین که اعراب آن را «ام الرشراش» نامیده بودند و بعدها بندر ایلات نام گرفت.

صهیونیست‌ها با اتکا به تنش تاریخی میان هندوستان و برخی دولت‌ها بر سر موضوع کشمیر، روابطی تنگاتنگ در حوزه‌ نظامی و اقتصادی با دهلی‌نو برقرار کرده‌اند

بندر ایلات به‌واسطه قرارگیری در شمال خلیج عقبه و همسایگی با بنادر طابا و عقبه مصر و اردن به مرور نقشی کلیدی در سیاست‌های اقتصادی رژیم صهیونیستی ایفا کرد و به منزله‌ معبری برای اتصال این رژیم از مسیر دریای سرخ به شرق آسیا مبدل شده است. 

اهمیت حیاتی ایلات تا جایی است که در می 1967 میلادی و پس از اعلان جمال عبدالناصر مبنی بر بستن تنگه تیران (جزایر مشرف بر ورودی خلیج عقبه) به روی کشتی‌های صهیونیستی، تل‌آویو در اقدامی پیش‌دستانه، برق آسا و تهاجمی به رژیم‌های عربی مصر، سوریه و اردن اعلان جنگ کرد و در کمتر از 6 روز، با تصرف بخش اعظم خاک اعراب (کرانه باختری، نوار غزه، بیت‌المقدس، بلندی‌های جولان و صحرای سینا) طعم تلخ شکست را به آن‌ها چشاند. 

اکنون و در آستانه‌ پایان ششمین ماه از نزاع رژیم صهیونیستی و جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در نوار غزه، بندر ایلات به یکی از مراکز حائز اهمیت در نزاع یاد شده تبدیل شده است. مقاومت اسلامی یمن (انصارالله) با آغاز نبردها در نوار غزه، با اعلان جنگ به رژیم صهیونیستی، علاوه بر حملات پهپادی، موشکی و دریایی به کشتی‌های عازم این رژیم، بندر ایلات را در سلسله حملاتی هوایی و موشکی آماج حملات خویش قرار داده است. 

اتحادیه کارگران رژیم صهیونیستی در آخرین موضع‌گیری خود اعلام کرد، در نتیجه تداوم بحران کشتیرانی در دریای سرخ، نیمی از کارگران مستقر در بندر ایلات در آستانه‌ از دست دادن کار خود قرار دارند.

پل ارتباطی رژیم صهیونیستی با شرق

از زمان شکل‌گیری رژیم صهیونیستی در سال 1948 میلادی دولت‌های غربی و در رأس آن‌ها انگلیس، فرانسه و آمریکا در جایگاه متحدان کلیدی سیاست خارجی صهیونیست‌ها از جناح‌های متعدد اعم از چپ یا راست قرار داشته‌اند. 

با وجود این، به موازات نقش پر رنگ چین در اقتصاد جهانی و به‌ویژه برنامه‌ پکن برای هموارسازی پروژه جهانی «یک کمربند، یک جاده»، صهیونیست‌ها بیش از هر زمان نیم نگاهی به شرق کردند و به‌دنبال تقویت مناسبات فی‌مابین گام برداشته‌اند. 

صهیونیست‌ها با اتکا به تنش تاریخی میان هندوستان و برخی دولت‌ها بر سر موضوع کشمیر، روابطی تنگاتنگ در حوزه‌ نظامی و اقتصادی با دهلی‌نو برقرار کرده‌اند. حضور هند و رژیم صهیونیستی در کنار امارات متحده عربی و آمریکا در بلوک اقتصادی کواد (I2U2) را می‌توان اوج همکاری‌های فی‌مابین قلمداد کرد؛ بستری بین‌المللی که به‌دنبال تقویت زیرساخت‌های منطقه، راه آهن و توسعه دریانوردی میان کشورهای عضو است. 

در این میان بندر ایلات به منزله‌ مهم‌ترین راه ارتباطی رژیم صهیونیستی با شرق (بدون اتکا به کانال سوئز) به شمار می‌رود. بر مبنای برآوردهای اقتصادی منتشر شده، بخش اعظم خودروهای وارد شده از چین و دیگر کشورهای شرقی و همچنین قطعات الکتریکی مورد نیاز رژیم صهیونیستی از بندر ایلات تأمین می‌شود. 

علاوه بر این، عمده صادرات نمک پتاس بحرالمیت نیز از بندر ایلات به جهان صادر می‌شود؛ صادرات و وارداتی که اکنون و با افزایش تنش‌ها در دریای سرخ متوقف شده و خسارت قابل ملاحظه‌ای به اقتصاد رژیم صهیونیستی وارد کرده است.

پروژه ایلات-اشکلون و کانال آبی ایلات-اشدود برای کاهش وابستگی‌ها به کانال سوئز

کانال سوئز و استیلای پان عربیسم های حاکم بر قاهره بر آن در دهه‌های 50 تا 70 میلادی همواره چالشی بزرگ پیش روی رژیم صهیونیستی و متحدان غربی اش در خلال سه دهه یاد شده به شمار می‌آمد. 

حمله مشترک فرانسه، انگلیس و رژیم صهیونیستی در سال 1956 میلادی، تلاش برای کنترل این کانال راهبردی و در ادامه نقش بسزای آن در جنگ‌های 1967 و 1973 میلادی، سران رژیم صهیونیستی را بر آن داشت با برنامه‌ریزی به‌دنبال ایجاد مسیری جایگزین برای کانال سوئز باشند. 

ریشه این ایده ابتدا در سال 1957 میلادی زده شد. بعدها خط لوله راهبردی ایلات-اشکلون ایجاد شد، مسیری که نیاز رژیم صهیونیستی را به سوئز مرتفع کرد و عملاً می‌توانست با تقویت خویش، بسان کانالی آبی از اهمیت سوئز بکاهد و جایگزینی مناسب برای آن از سوی دولت‌های غربی باشد. 

با آغاز جنگ، 360 هزار نیروی ذخیره رژیم صهیونیستی که پیش‌تر به عنوان نیروی کار در بازار این رژیم اشتغال داشتند به جنگ فراخوانده شده‌اند

در خلال تحریم نفتی گسترده اعراب در ماه‌های پس از جنگ 1973 میلادی، رژیم صهیونیستی توانست بدون نیاز به سوئز از خلیج عقبه و با انتقال نفت از اشکلون به شمال سرزمین‌های اشغالی نیازهای انرژی خود را مرتفع کند.

با انعقاد پیمان ابراهیم در سال 2021 میلادی با میانجی‌گری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در تلاشی قابل توجه، امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی کوشیدند با راه اندازی مجدد این خط لوله علاوه بر تقویت همکاری‌ها، از اهمیت کانال سوئز بکاهند. 

خروجی سیاست یاد شده تا جایی پیش رفت که در کمتر از سه سال میزان نفتکش‌های وارد شده به بندر ایلات تا پنج برابر افزایش یافت. فارغ از افزایش اهمیت خط لوله ایلات-اشکلون، بلندپروازی صهیونیست‌ها در ابتدای دهه سوم هزاره‌ سوم تا جایی پیش رفت که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و متحدانش از ضرورت راه‌اندازی کانال آبی بن‌گوریون سخن به میان آورده‌اند. 

این کانال بندر ایلات را به بندر اشدود متصل می‌کند و جایگزینی مهم برای کانال سوئز برای عبور کشتی‌ها از شرق آسیا به سوی اروپا به شمار می‌رود؛ پروژه‌ای که در تئوری، از حمایت ضمنی آمریکا و دولت‌های اروپایی نیز برخوردار است. 

در چنین فضایی افزایش رویارویی‌های کم سابقه در غزه که ناقض اصول راهبردی رژیم صهیونیستی مبنی بر ضرورت جنگی برق آسا و کوتاه مدت است، نه تنها بندر ایلات را راکد کرده، بلکه ایده‌ کانال آبی بن‌گوریون و تقویت همکاری ابوظبی با تل‌آویو در بهره‌برداری از خطوط لوله منتهی به اشکلون را دست کم در میان مدت به محاق برده است.

گردشگری راکد ایلات و افزایش بحران اقتصادی در سرزمین‌های اشغالی

عملیات هفتم اکتبر 2023 میلادی نیروهای مقاومت علیه رژیم صهیونیستی و واکنش دهشتناک صهیونیست‌ها که تا به امروز دست کم به شهادت 32 هزار نفر و آوارگی 2 میلیون نفر منجر شده، پیامدهای ناگوار اقتصادی برای صهیونیست‌ها دربر داشته است. 

با آغاز جنگ، 360 هزار نیروی ذخیره رژیم صهیونیستی که پیش‌تر به عنوان نیروی کار در بازار این رژیم اشتغال داشتند به جنگ فراخوانده شده‌اند. 

فراخواندن این جمعیت بزرگ نیروی کار به نسبت جمعیت نسبتا اندک رژیم صهیونیستی (10 میلیون نفر)، مهاجرت 300 هزار نفر از اتباع صهیونیستی دارای گذرنامه‌های مضاعف و نیز اخراج و خروج بیش از 200 هزار کارگر فلسطینی، آسیای شرقی و هندی از سرزمین‌های اشغالی به دلیل ناامنی و بی اعتمادی صهیونیست‌ها به کارگران عرب، عملاً حدود 20 درصد نیروی کار 4 میلیونی صهیونیست‌ها را از میان برده و لطمات جبران ناپذیری به اقتصاد این رژیم وارد کرده است. 

بتسالل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی هزینه روزانه تداوم جنگ را 260 میلیون دلار ارزیابی کرده؛ هزینه‌ای که بخشی از آن صرف خرید ادوات نظامی شده و بخش عمده‌ دیگر به شکلی غیرمستقیم ناشی از رکود اقتصادی و پیامدهای ناشی از تداوم جنگ در نوار غزه است. 

روزنامه واشنگتن پست در گزارشی که ماه پیش منتشر کرد، هزینه تحمیل شده در خلال پنج ماه نخست جنگ را 18 میلیارد دلار ارزیابی کرده است. روزنامه اقتصادی کالکالیست چاپ رژیم صهیونیستی نیز طبق داده‌های منتشر شده از سوی وزارت دارایی این رژیم برآورد کرد، در صورت تداوم جنگ در یک سال، هزینه‌ تحمیل شده به اقتصاد رژیم صهیونیستی تا 200 میلیارد شِکِل یا 51 میلیارد دلار خواهد بود؛ رقمی که معادل 10 درصد تولید ناخالص داخلی رژیم صهیونیستی ارزیابی می‌شود.

در چنین فضایی، رکود و ناامنی تحمیل شده به بندر ایلات، بحران اقتصادی حاکم بر سرزمین‌های اشغالی را افزایش داده است. از این بندر به عنوان یکی از مقاصد گردشگری بزرگ در دریای سرخ نام برده می‌شود. بر مبنای آمار منتشر شده از سوی صهیونیست‌ها، قریب به 1 میلیون گردشگر خارجی سالانه از این بندر بازدید می‌کنند و در آن سکنی می‌گزینند. 

تل‌آویو در سالیان اخیر با طرح موضوع مثلث گردشگری بین‌المللی در بنادر ایلات رژیم صهیونیستی، طابای مصر و عقبه اردن برای جلب نظر مساعد گردشگران بین‌المللی سرمایه‌گذاری وسیعی بر طرح یاد شده کرده؛ موضوعی که اکنون و با افزایش رویارویی‌ها در غزه به محاق کامل رفته است.

موقعیت راهبردی ایلات

بندر ایلات واقع در جنوب سرزمین‌های اشغالی فاصله‌ای طولانی با شهرهای کلیدی این رژیم دارد؛ صحرای بی آب و علف نِقِب به طول ده‌ها کیلومتر میان این شهر ساحلی واقع در خلیج عقبه با شهرهای مرکزی و شمالی قرار گرفته است. 

با وجود این، دسترسی مجزای ایلات به دریای سرخ، موجب شده است سرن صهیونیست در یک دهه اخیر برنامه‌های توسعه محوری برای این شهر بندری اختصاص دهند. از ایلات به عنوان یگانه بندر آزادی در سرزمین‌های اشغالی نام برده می‌شود که برخلاف سایر بنادر این رژیم از پرداخت هرگونه مالیات ناشی از گمرکات مبری شده است. 

همین موضوع جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاری و زندگی در ایلات برای شهروندان خارجی و اتباع رژیم صهیونیستی فراهم کرده است.

طرح 27 میلیارد دلاری اتصال ریلی بندر ایلات به سایر بنادر این رژیم و شهر کریات شمونه واقع در شمالی‌ترین منطقه سرزمین‌های اشغالی و همجوار مرزهای لبنان که رسانه‌های داخلی رژیم صهیونیستی در جولای 2023 میلادی از آن به عنوان کانال سوئز داخلی نام بردند، ایده‌ کلان محوری است که رژیم مستقر در تل‌آویو مدت‌ها در سر می‌پروراند. 

علاوه بر این، رژیم صهیونیستی قصد دارد بلافاصله پس از برقراری پروژه عادی‌سازی روابط با سعودی، بندر ایلات را به عنوان منطقه‌ای همجوار با خاک عربستان به بنادر و شهرهای آن کشور متصل کند.

رژیم صهیونیستی برای تحقق آمال خویش در جنوب این رژیم، با انعقاد پیمان کمپ دیوید در سال 1978 میلادی حکومت قاهره را مجاب کرد نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد از سال 1982 میلادی تاکنون در مناطق همجوار این بندر با مناطق مصری مستقر شوند. 

ساخت دیوار بتنی به ارتفاع 30 متر در مناطق مرزی ایلات با مصر و کشیدن دیواری 30 کیلومتری در امتداد مرزهای سرزمین‌های اشغالی با اردن هاشمی تا دره تیمنا و فرودگاه بین‌المللی رامون از دیگر تدابیری است که طرف صهیونیستی برای افزایش ضریب امنیتی در شهر بندری ایلات اتخاذ کرده است. 

این سیاست کلان روزهای اخیر با تداوم تنش در غزه زیر سؤال رفته و شهر ایلات را به منطقه‌ای خالی از گردشگران خارجی مبدل کرده است.

نتیجه گیری

پس از تأسیس بندر ایلات در ابتدای دهه 50 میلادی قرن گذشته، صهیونیست‌ها کوشیده‌اند با اتکا به بندر ایلات نه تنها از محاصره ایجاد شده از سوی اعراب رهایی یابند، بلکه از ظرفیت‌های آن به نحوی بهینه در راستای مصالح سیاسی، امنیتی و اقتصادی خویش بهره برداری کنند. 

طرح ایجاد کانال آبی از ایلات به اشدود و راه اندازی پروژه خطوط نفتی ایلات-اشکلون که بر مبنای برآورد صهیونیست‌ها از توان تأمین 15 درصد نفت مورد نیاز اتحادیه اروپا برخوردار است، ازجمله ایده‌هایی بوده که سران تل‌آویو در سایه سازش با شماری از دولت‌های عربی درسر می‌پرورانند.

اکنون با افزایش رویارویی‌ها میان رژیم صهیونیستی و مقاومت اسلامی فلسطین و افزایش فشارهای بین‌المللی بر تل‌آویو که به‌تازگی و با رأی ممتنع آمریکایی‌ها، زمینه صدور قطعنامه‌ای مبنی بر ضرورت پایان جنگ و تبادل اسیران میان دو طرف را فراهم کرده است، اقتصاد رژیم صهیونیستی به طور اعم و وضعیت مالی و توسعه‌ای شهر بندری ایلات به طور اخص مورد تهدید واقع شده است. 

حضور میدانی شمار وسیعی از نیروی کار رژیم صهیونیستی در جنگ و همچنین جابه‌جایی 250 هزار نفر از ساکنان شهرک‌های همجوار با نوار غزه و مرزهای شمالی با لبنان، فشار سنگینی بر تل‌آویو تحمیل کرده است تا جایی که رویترز در جدیدترین گزارش خود به نقل از اداره آمار رژیم صهیونیستی از سقوط 19.4 درصدی اقتصاد این رژیم در سه ماهه آخر سال 2023 میلادی سخن به میان آورده است. 

در این میان برنامه کاخ سفید برای اعطای کمک 14 میلیارد دلاری به رژیم صهیونیستی در کش و قوس تنش‌ها میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در کنگره بر سر حمایت از اوکراین و افزایش سختگیری‌ها در مرزهای جنوبی با مکزیک مسکوت مانده و عملاً موقعیت اقتصادی صهیونیست‌ها را بیش از پیش در تنگنا قرار داده است.

ترکش‌های تداوم جنگ در غزه نه تنها بندر ایلات به عنوان منفذ ارتباط تل‌آویو با شرق را مسدود کرده، بلکه دامان سایر همسایگان این رژیم را نیز گرفته است. افزایش منازعه در جنوب دریای سرخ میان انصارالله یمن با ائتلاف دریایی به سرکردگی آمریکا موجب گسیل بخش عمده‌ای از کشتی‌های تجاری به دماغه امیدنیک واقع در جنوب آفریقا شده است. 

این موضوع مسیر کشتیرانی میان آسیا با اروپا را 17 تا 22 روز افزایش داده و در زنجیره تأمین غذایی جهان اختلال ایجاد کرده است. در چنین فضایی بندر ایلات به عنوان تنها بندر جنوبی رژیم صهیونیستی تا حدی در رکود فرو رفته است که گدعون گولبر، مدیر اجرایی این بندر ایلات را فلج شده توصیف کرده است که دیگر کشتی‌ها از حضور در آن خودداری می‌کنند.