آخرین ائتلاف‌های سیاسی انتخابات پارلمانی عراق
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ طبق اظهارات رائد حمدان مالکی، عضو کمیته حقوقی مجلس عراق، تاکنون صلاحیت ۴۰۰ نامزد برای انتخابات پارلمانی که قرار است 11 نوامبر برگزار شود، رد شده است. این رد صلاحیت‌ها طبق قانون پاسخگویی و عدالت (مرتبط با ریشه‌کن کردن حزب بعث) و اصلاحیه شماره ۱۲ سال ۲۰۱۸ میلادی انجام شده است که حتی افرادی را که مشمول عفو عمومی هستند، شامل می‌شود. مهم ترین شخصیت رد صلاحیت شده خمیس الخنجر، رئیس حزب سیاده اهل سنت است. همچنین بررسی پرونده‌های ۷ هزار و 926 نامزد ادامه دارد .
چارچوب هماهنگی شیعی تصمیم گرفته است با ائتلاف‌های متحد در استان‌های دیالی، صلاح‌الدین و نینوا وارد رقابت شود
حدودا ۳۰ میلیون نفر از مجموع ۴۶ میلیون جمعیت عراق واجد شرایط رأی دادن هستند. این انتخابات طبق اصلاحیه سوم قانون انتخابات سال ۲۰۱۸ میلادی که سال ۲۰۲۳ میلادی اصلاح شد، با استفاده از ساختار فهرست باز(انتخاب حزب، لیست و نماینده دلخواه) و نظام تناسبی سانت لیگو با عدد اعشاری 7/1، انتقال پذیری آرا و ۲۵درصد کرسی‌ها برای زنان و ۹ کرسی برای اقلیت‌ها برای رقابت 329 کرسی پارلمانی برگزار خواهد شد.
ائتلاف‌های شیعی
چارچوب هماهنگی شیعی با راهبرد رقابت در خانه و ائتلاف در بیرون به رقابت در انتخابات پارلمانی پیش رو وارد می شود. تا این لحظه چارچوب هماهنگی شیعی کمپین انتخاباتی خود را با 10 فهرست مستقل (اصلی) در مناطق مرکزی و جنوبی و چهار ائتلاف مشترک (فرعی) در شهرهای سنی‌نشین که به نظر می آید در ریاست نوری المالکی هستند، پیش می‌برد.
چارچوب هماهنگی شیعی تصمیم گرفته است با ائتلاف‌های متحد در استان‌های دیالی، صلاح‌الدین و نینوا وارد رقابت شود . ائتلاف المالکی «تحالف صلاح‌الدین» با سر لیستی جمال محمد جعفر، برادر جاسم محمد جعفر از رؤسای حزب الدعوه و وزیر پیشین ورزش است. این ائتلاف شامل هفت گروه ازجمله دولت قانون، جریان حکمت (عمار الحکیم)، جنبش السومریون (احمد الاسدی، وزیر کار)، سازمان بدر، شورای عالی اسلامی و... است.
المالکی «تحالف ديالي اولا » را ریاست می‌کند که علاوه بر دولت قانون، شامل ائتلاف احمد الاسدی و ائتلاف الاساس است. فهرست دیگری نیز به ریاست تیم المالکی در موصل با عنوان «تحالف الحدباء الوطنی» فعالیت می‌کند که شامل دولت قانون، جریان حکمت و مجلس اعلای اسلامی است. درکرکوک این فهرست با عنوان إنقاذ تركمان كركوك شامل بدر، باقر صولاغ وزير کشور اسبق (حركة إنجاز)، مجلس اعلى، و الحكمة به علاوه گردان های حزب الله (حركة حقوق)، تلة دعم الدولة وخالد الأسدي (تحالف العمق) است که دو مورد آخر از ائتلاف المالکی هستند.
• کتلة الإعمار والتنمیة (ائتلاف بازسازی و توسعه): به ریاست محمد شیاع السودانی که به دنبال ائتلاف فراجناحی با تیار الفراتین سودانی با ۵۴ نماینده پارلمانی و برخی اعضای چارچوب هماهنگی شیعی ازجمله الابداع الکربلائی، نصیف الخطابی استاندار کربلا، کتله السند احمد الاسدی، عقد الوطنی فالح الفیاض، ائتلاف الوطنیه ایاد علاوی، تجمع الاجیال به ریاست محمد الصیحود، ائتلاف الحلول الوطنیة محمد صاحب الدراجی و... است.
• ائتلاف دولت قانون: به ریاست نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین.
• ائتلاف فتح: به ریاست هادی العامری، رهبر سازمان بدر. سازمان بدر به ریاست هادی العامری به صورت مستقل رقابت خواهد کرد، اما به نظر می آید خود را برای ائتلاف پساانتخاباتی با محمد شیاع السودانی آماده می‌کند. این مسیر با تصمیم سودانی مبنی بر معرفی نکردن نامزد در استان دیاله – پایگاه سنتی بدر – نشان داده می‌شود که حاکی از توافق پشت پرده دو جناح است. با تشکیل ائتلاف الاعمار و التنمیه ، مذاکرات برای تشکیل ائتلاف محمد شیاع السودانی با سازمان بدر هادی العامری برهم خورد.
• ائتلاف قوى الدولة (نیروهای دولت): به ریاست عمار الحکیم.
• کتلة صادقون: به ریاست قیس الخزعلی، رئیس جنبش عصائب اهل الحق.
• جنبش حقوق گردان های حزب الله
• مجلس اعلای اسلامی نیز با فهرست اصلی به نام «ابشر یا عراق» به ریاست همام حمودی در انتخابات حضور دارد که در ائتلاف با عبدالحسین عبطان (تجمع الاقتدار)، وزیر پیشین ورزش و مصطفی السند (تجمع الاساس الوطنی) است.
• ائتلاف تصميم به ریاست عامر الفایز نماینده مجلس و اسعد العیدانی استاندار بصره به‌صورت مستقل در انتخابات شرکت می‌کند.
• محمد المیاحی، استاندار واسط نیز به‌صورت مستقل با فهرست «تحالف واسط اجمل» در انتخابات حضور دارد.
• تحالف خدمات به ریاست شبل الزیدی، رئیس گردان های امام علی (ع) به همراه برخی گروه های مقاومت مستقل شرکت خواهند کرد.
• جنبش امتداد به ریاست علاء الرکابی، از جنبش‌های برآمده از اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹
• ائتلاف البدیل عدنان الزرفی شامل ۱۳ گروه، با شعار تمرکز بر حاکمیت دموکراتیک و مبارزه با فساد و شامل شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی متعددی ازجمله عدنان الزرفی، سجاد سالم و حسین الغرابی است. عدنان الزرفی رهبر «حرکة الوفاء»، از چهره‌های سیاسی برجسته که سال 2020 میلادی به عنوان نامزد نخست‌وزیری مطرح بود. سجاد سالم نماینده حزب «الاستقلال» و از شخصیت‌های فعال سیاسی و حسین الغرابی از اعضای «حزب البیت الوطنی» و رائد فهمی از حزب کمونیست عراق و سعد عاصم الجنابی از «التجمع الجمهوری» و رحیم الدراجی از «حرکة کفی»،گروه‌های مرتبط با اعتراضات اکتبر 2019 میلادی (تشرین) مانند « جنبش نازل آخذ حقی به ریاست مشرق الفرجی» و «تیار قضیتنا» و....
این ائتلاف از نیروهای مدنی و گروه‌هایی تشکیل شده که پس از اعتراضات اکتبر 2019 میلادی ظهور کردند و به دنبال تغییر در ساختار سیاسی عراق با کنار گذاشتن نظام سهمیه‌بندی طایفه‌ای (محاصصه) بودند. هدف این گروه ها ارائه گزینه‌ای برای نمایندگی نیروهای مدنی و مستقل در برابر ائتلاف‌های سنتی چارچوب هماهنگی شیعی است. این ائتلاف با ترکیب متنوع و حمایت از نیروهای مدنی امکان دارد بخشی از آرای ناراضیان و اکتبری ها و مدنی ها را کسب کند.
ائتلاف‌های سنی
• ائتلاف القيادة السنية الموحدة (ریاست سنی متحد) شامل محمود المشهدانی رئیس مجلس عراق، خمیس الخنجر رئیس ائتلاف السیاده، مثنی السامرائی رئیس ائتلاف عزم، احمد الجبوری رئیس حزب الجماهیر، زیاد الجنابی رئیس کتلة المبادرة. (احتمال اینکه هر کدام از این گروه ها مستقل شرکت کنند، بسیار بیشتر است)
• ائتلاف تقدم: به ریاست محمد الحلبوسی، رئیس پیشین مجلس. محمد تمیم وزیر برنامه‌ریزی، خالد بتال وزیر صنعت و همچنین الانبارهویتنا نزدیک به الحلبوسی هستند که در انتخابات پارلمانی پیش رو شرکت خواهند کرد.
• المشروع الوطني للإنقاذ (پروژه ملی نجات): به ریاست اسامه النجیفی رئیس پیشین مجلس.
• حسم الوطنی جمال الکربولی و رافع العیساوی و ثابت العباسی وزیر دفاع و...
میان احزاب کردی تلاش‌هایی برای بازگرداندن «ائتلاف کردستان» که سال ۲۰۰۹ میلادی مورد استفاده قرار گرفت، در حال انجام است
ائتلاف‌های کردی:
• حزب دموکرات کردستان (KDP) به ریاست مسعود بارزانی
• اتحادیه میهنی کردستان (PUK) به ریاست بافل طالبانی
• جنبش نسل جدید به ریاست شاسوار عبدالواحد.
• اتحاد اسلامی کردستان و جماعت عدالت کردستان به ریاست علی باپیر و...
میان احزاب کردی تلاش‌هایی برای بازگرداندن «ائتلاف کردستان» که سال ۲۰۰۹ میلادی مورد استفاده قرار گرفت، در حال انجام است. حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) در حال بررسی ایجاد سکوی انتخاباتی مشترک هستند تا منافع منطقه کردستان را در برابر بغداد حفظ کنند
تحریم کنندگان انتخابات
• مقتدا صدر اعلام کرده در انتخابات شرکت نمی‌کند و از فساد ساختاری در کشور انتقاد کرده است. پرچمدار گفتمان تحریم انتخابات در مقطع فعلی صدر است، اما از طرفداران خود خواسته اطلاعات انتخاباتی خود را به‌روزرسانی کنند که برخی کارشناسان احتمال بازگشت ناگهانی وی را مطرح می‌کند. نگارنده معتقد است، ثبت نام طرفداران صدر و دریافت کارت بیومتریک و شرکت نکردن در انتخابات به کاهش شدید مشارکت انتخاباتی با توجه به آمار نهایی کمیساریای عالی انتخابات عراق که تعداد افرادی را که کارت بیومتریک دریافت کرده اند در آمار نهایی قرار می دهد، می انجامد.
• مقتدا صدر با جریان تیار الوطنی شیعی و برخی شخصیت‌های مستقل ازجمله مصطفی الکاظمی تیار المرحله و حیدر العبادی ائتلاف نصر(تحریم مشروط)، کتله خط الوطنی، حزب توازن منصور الغریری و برخی رؤسای ائتلاف‌هایی مانند عزم و برخی دیگر از جریان های مدنی انتخابات پیش رو را تحریم کردند.
توضیحات تکمیلی
نوری المالکی رئیس ائتلاف دولت قانون قصد دارد در بغداد به عنوان نفر نخست لیست دولت قانون نامزد شود تا با سودانی نخست‌وزیر، که وی نیز نفر نخست تیار الفراتین در بغداد نامزد شده، رقابت کند. دیگر رؤسای سیاسی نیز همین مسیر را دنبال کرده‌اند که نشان‌دهنده شدت رقابت برای کسب کرسی‌های پارلمانی اختصاص‌یافته به بغداد است. (69کرسی معادل تعداد کرسی های پنج استان جنوبی به علاوه دو کرسی اقلیت) انتظار می‌رود در بغداد، هادی العامری، رئیس سازمان بدر سر لیست این جریان قرار گیرد. پیش‌بینی می شود محسن المندلاوی ائتلاف الاساس، عمار موسی تیار الحکمه عمار الحکیم، نعیم العبودی کتله صادقون، محمود القیسی العزم، و احتمال ائتلاف احتمالی المشهدانی و خمیس الخنجر و... به عنوان سرلیست ائتلافی از حوزه انتخابی بغداد وجود دارد. محمد الحلبوسی، رئیس پیشین مجلس هم به دنبال سرلیستی شماره یک از حوزه انتخابیه بغداد است.
نتیجه گیری
انتخابات پارلمانی عراق در شرایطی برگزار می‌شود که این کشور با چالش‌های متعددی ازجمله شکاف‌های سیاسی، بحران‌های اقتصادی، کاهش اعتماد عمومی و تنش‌های امنیتی منطقه‌ای مواجه است. تحریم انتخابات به وسیله شخصیت‌های مهم سیاسی، تقسیمات درونی احزاب و تلاش برای تشکیل ائتلاف‌های جدید عواملی هستند که نتیجه انتخابات را پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی می‌کنند.
انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵ عراق با بحران های جدی ذیل مواجه است:
• گفتمان تحریم انتخابات و خروج از روند سیاسی به وسیله بلوک‌های اصلاح‌طلب و خطر بی‌اعتباری نتیجه آن و افزایش کرسی های اهل سنت در مناطق متنازع علیها
• گسترش فساد مالی و خرید آرا
• نارضایتی عمومی از احزاب سنتی و تمایل به تغییر
• کاهش مشارکت عمومی و کاهش مشروعیت نظام سیاسی
• ضریب خوردن گفتمان انحصار سلاح به دست دولت و کاهش مقبولیت گروه های مقاومت
• تکثر بی‌سابقه در صحنه سیاسی و افزایش نقش بازیگران محلی و رؤسای قبایل و عشایر در برابر جریان‌های فرقه‌ای
نتیجه انتخابات نه تنها توازن قدرت داخلی، بلکه جایگاه عراق را در معادلات منطقه‌ای بازتعریف خواهد کرد.
____________________________________________________________________________________________________
[1]https://www.kurdistan24.net/fa/story/857642?__cf_chl_rt_tk=o2uomp_Cb0WCnRQD.vk1ABtgb9YYMZFbGOgCKQ0Q9Gs-1755341941-1.0.1.1-P9xQ4jbf0XqlbCge8PNspYnIsJgpflwmz2Qah6KQMXQ
[2] تا تاریخ ۱۶ اوت ۲۰۲۵، منابع رسمی و خبری هیچ فهرست مشخصی از اسامی نامزدهای رد صلاحیت‌شده منتشر نکرده‌اند. این موضوع ممکن است به دلایل امنیتی، قانونی یا حفظ محرمانگی فرآیند بررسی صلاحیت‌ها باشد. با این حال، اعلام شده که فهرست نهایی نامزدها پس از اتمام بررسی‌های امنیتی و قضایی (تا چند روز آینده از تاریخ ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۵) منتشر خواهد شد.
[3] این سه استان از نظر جمعیتی و سیاسی متنوع هستند و شامل ترکیبی از شیعیان، سنی‌ها، کردها و دیگر گروه‌های قومی و مذهبی می‌شوند. صلاح‌الدین و نینوا عمدتاً سنی‌نشین هستند، در حالی که دیاله جمعیتی مختلط دارد. تشکیل ائتلاف متحد در این مناطق به چارچوب_هماهنگی اجازه می‌دهد تا با تمرکز بر وحدت، آرای بیشتری کسب کرده و نفوذ سیاسی خود را در این استان‌های استراتژیک افزایش دهند.
[4]https://shafaq.com/en/Report/Iraq-s-2025-Elections-A-mix-of-political-realignment-and-fragile-stability#:~:text=Kurdistan,is%20seen%20as%20a%20strategic%20move%20to%20safeguard%20the%20Kurdish
[5] پیروزی نوری المالکی نخست وزیر اسبق عراق در مقابل سودانی نخست وزیر فعلی عراق در استانداری بغداد یک تحول سیاسی مهم در عراق به شمار می‌رود. "عطوان العطوانی"، رئیس کمیسیون مالی پارلمان عراق و همچنین رئیس فراکسیون پارلمانی دولت قانون با پشت سر گذاشتن "ذوالفقار الفیاض"، نامزد نزدیک به محمد شیاع السودانی به عنوان استاندار جدید بغداد انتخاب شد. انتخاب عطوان العطوانی به عنوان استاندار بغداد تنها یک رویداد محلی نیست، بلکه بازتابی از کشمکش‌ها و ائتلاف‌های گسترده‌تر در میان نخبگان سیاسی عراق است. این پیروزی برای المالکی و ائتلاف دولت قانون، گامی مهم در تقویت جایگاه آن‌ها در برابر السودانی و نیروهای سیاسی نزدیک به او با توجه به انتخابات پارلمانی 2025 عراق محسوب می‌شود.