نقض حقوق فلسطین/از وعده بالفور تا «طوفان‌الاقصی»

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نزاع و مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی یکی از غامض‌ترین و پیچیده‌ترین بحران‌های منطقه غرب آسیا به شمار می‌آید که از بدو تأسیس رژیم صهیونیستی شروع و به‌تدریج به یکی از طولانی‌ترین و عمیق‌ترین بحران‌های بین‌المللی تبدیل شده است.
 
ریشه اصلی منازعات و درگیری‌های بین فلسطین و رژیم صهیونیستی به اعلامیه بالفور که در نوامبر 1917 صادر شد بازمی‌گردد. به موجب این اعلامیه، بریتانیا در پاسخ به امیال صهیونیسم جهانی، به یهودیان حق تأسيس موطن در سرزمین فلسطین صادر کرد. صدور اعلامیه بالفور كه در تأسيس رژیم صهیونیستی گام اساسی محسوب می‌شود، ناشی از اشتراك منافع صهیونیست‌ها و انگلیسی‌ها بود. انگلیسی‌ها با تأسيس رژیم اسرائیل اهداف متعددی را دنبال می‌نمودند که عبارتند از: حفظ منافع خود در كانال سوئز و مصر، قدردانی از صهیونیست‌ها به دلیل حمایت‌های مالی و معنوی از بریتانیا در جریان جنگ جهانی اول و كسب حمایت یهودیان روسیه برای عدم پیوستن آن كشور به متحدین در جنگ‌های آینده.

نخستين روز پس از اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، ارتش‌های كشورهاى عربى به سوى فلسطين شتافته و جنگ سال 1948 بین اعراب و رژیم صهیونیستی درگرفت

بعد از شکست امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول، براساس توافق سایکس – پیکو فلسطین تحت قیمومت بریتانیا قرار گرفت. جمعیت فلسطین در آن زمان را اکثریت اعراب و اقلیت یهودی تشکیل می‌دادند. اما از دهه 1920 تا 1940 میزان مهاجرت صهیونیست‌ها از کشورهای مختلف افزایش یافت و حجم خشونت‌ها بین یهودیان و اعراب شدت گرفت. پس از تشدید این منازعات، در 29 نوامبر 1947 مجمع عمومی سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه‌ای فلسطین را به سه قسمت کرد. 43 درصد آن را در اختیار عرب‌ها و 56 درصد آن را در اختیار یهودیان قرار داد. بیت‌المقدس نیز بین‌المللی اعلام گردید. اين قطعنامه از سوی اکثريت يهوديان پذيرفته شد، اما از سوی اکثريت فلسطينيان مسلمان و دولت‌های عرب رد شد و کشورهای عربي خواستار ارجاع اين موضوع به دادگاه بين‌المللي شدند. اما با پایان قیمومیت انگلیس، رژیم صهیونیستی دولت مستقل خود را در سال 1948 که شامل اکثريت اراضي فلسطينيان مي‌شد، اعلام نمود.

نخستين روز پس از اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی، ارتش‌های كشورهاى عربى به سوى فلسطين شتافته و جنگ سال 1948 بین اعراب و رژیم صهیونیستی درگرفت. کشورهای عربی و در رأس آنها سوریه و مصر به طور رسمی چهار بار در سال‌های 1948، 1956، 1967 و 1973 با رژیم صهیونیستی وارد جنگ شدند و جز در یک مورد که موفقیت جزئی داشتند در بقیه جنگ‌ها شکست خوردند.

شکست‌های متوالی ارتش‌های عربی در جنگ‌ها موجب شد که از سال 1967 گروه‌های مقاومت مسلحانه توسط خود فلسطینی‌ها تشکیل شود. فاز جدید مبارزات فلسطینی‌ها بعد از 1967 در اردوگاه‌های فلسطینی در اردن، لبنان و تا حدودی سوریه به وجود آمد و به تدریج از اواخر دهه 1960، گروه‌هایی نظیر فتح و سایر سازمان‌های چپ‌گرای فلسطینی تشکیل شدند. با تغییر مکان مبارزه از بیرون فلسطین به داخل سرزمین‌های اشغالی، ایدئولوژی‌های ناسیونالیستی و چپ‌گرایانه رادیکال مارکسیستی به تدریج جای خود را به ایدئولوژی اسلامی همانند جنبش «حماس» و «جهاد اسلامی» داد.

 
در سال 1979، پس از یک سری مذاکرات صلح، نمایندگان مصر و رژیم صهیونیستی پیمان کمپ دیوید را امضا کردند، معاهده صلحی که به درگیری 30 ساله بین مصر و رژیم صهیونیستی پایان داد. اگرچه توافق کمپ دیوید روابط بین رژیم صهیونیستی و همسایگانش را بهبود بخشید، اما موضوع تعیین سرنوشت و خودمختاری فلسطینیان حل نشده باقی ماند، زیرا صدها هزار فلسطینی ساکن کرانه باختری و نوار غزه در سال 1987 علیه رژیم اشغالگر قیام کردند که به انتفاضه اول معروف شد.

 
فلسطینی‌ها انتفاضه دوم را نیز در سپتامبر 2000 آغاز کردند که تا سال 2005 ادامه یافت. در ژوئن 2006، حماس گیلعاد شالیت، سرباز صهیونیست را به اسارت گرفت و رژیم صهیونیستی را بر آن داشت تا حملات هوایی و تهاجم به نوار را آغاز کند. شالیت در نهایت پس از پنج سال و در مقابل آزادی یک هزار و 27 زندانی فلسطینی از جمله یحیی السنوار آزاد شد.

اگرچه در سال 2021 درگیری‌های پراکنده بین گروه‌های مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی صورت گرفت اما سال 2022 شاهد بیشترین آمار تلفات انسانی بود

رژیم صهیونیستی علاوه بر راه‌اندازی جنگ‌های 1982 و 2006 علیه لبنان چندین بار به غزه تجاوز نظامی کرده است. در دسامبر 2008، صهیونیست‌ها جنگ 22 روزه را علیه غزه آغاز کردند. در نوامبر 2012 نیز رژیم صهیونیستی احمد الجعبری، رهبر نظامی حماس را ترور کرد که جرقه درگیری بین ارتش رژیم صهیونیستی و جناح‌های فلسطینی شکل گرفت.

در تابستان 2014، درگیری‌ها در سرزمین‌های فلسطینی باعث نبرد نظامی بین ارتش صهیونیستی و حماس شد که در نهایت در اواخر اوت 2014 با توافق آتش بس با میانجیگری مصر پایان یافت.

در ماه‌های مارس و مه 2018، فلسطینیان در نوار غزه همزمان با هفتادمین سالگرد نکبت تظاهرات هفتگی را در مرز بین نوار غزه و رژیم صهیونیستی ترتیب دادند. نیروهای اشغالگر 183 تظاهرکننده را شهید و بیش از 6 هزار نفر را با گلوله جنگی مجروح کردند. در نهایت درگیری‌ها بین حماس و ارتش اشغالگر در ماه مه 2018 رخ داد که بدترین دوره خشونت بعد از سال 2014 بود.

 
اگرچه در سال 2021 درگیری‌های پراکنده بین گروه‌های مقاومت فلسطینی و رژیم صهیونیستی صورت گرفت اما سال 2022 شاهد بیشترین آمار تلفات انسانی بود. خشونت‌ها در سال 2023 نیز ادامه یافت، زیرا کرانه باختری به سمت خشونت‌بارترین و مرگ‌بارترین سال‌های خود از سال 2005 در میان حملات روزانه رژیم صهیونیستی پیش می‌رفت.

 
با این حال نقطه عطف در منازعه فلسطین و رژیم صهیونیستی عملیات «طوفان الاقصی» بود. در سالگرد نیم قرن جنگ اکتبر 1973، حماس عملیات برق‌آسای طوفان الاقصی را آغاز کرد که به غافلگیری دستگاه امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی منجر شد. اکنون که یک سال از جنگ غزه می‌گذرد رژیم صهیونیستی به هیچ یک از اهداف اعلامی خود دست نیافته است و با بحران‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند.