جزییات مهم درباره سند تحول آموزش و پرورش
معاون اسبق آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه پای سند تحول آموزش و پرورش باید به مدارس باز شود، گفت: اگر آینده نیز به روش گذشته سپری شود تا ۱۱سال دیگر هم اتفاقی در مدرسه نخواهد افتاد.
به گزارش راهبرد معاصر، سید باقر پیشنمازی معاون اسبق آموزش و پرورش و عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی درباره راهکارهای اجرای سند تحول آموزش و پرورش، اظهار کرد: دغدغه‌های همزیستی مسؤولانه، از عوامل دوراندیشی نسبت به سرنوشت فرزندان و آینده‌سازان جامعه است.
وی ادامه داد: کارآمدی نظام تعلیم و تربیت، به عنوان اصلی‌ترین بستر سرنوشت‌ساز کشور می‌تواند چشم‌انداز امید بخشی را برای فرداهای دور و نزدیک ما، ترسیم کند. و لذا اندیشه‌ورزی و همفکری در جهت تحقق و ارتقای آن، امری ضروری و فوری به نظر می‌رسد.
پیشنماری تصریح کرد: سیاست‌ورزی‌های دشمنان، از تهاجم نظامی تا تحریم اقتصادی و... موجب شد که در ۴۰ سال اول انقلاب هیچ وقت مسأله زیرساختی بسیار مهمی مثل تربیت نیروی انسانی و کادر سازی برای انقلاب امری فوری تلقی نشود و چه بسا با همین نگرش و به دلیل فوریت‌های دیگری که دشمن بر ما تحمیل می‌کند، در ۴۰ سال دوم انقلاب نیز هیچ گاه فوریت پیدا نکند.
وی اضافه کرد: دشواری جست‌وجو و دسترسی به مدیرانی برخوردار از جامعیت، برای تصدی مسؤولیت‌های سطوح عالی و حتی میانی دولتی و غیردولتی و رضایت دادن به حداقل معیارها و گاهی کمتر از آن! از نتیجه‌های در اولویت نبودن دائمی مسأله خطیر تعلیم و تربیت در کشور ما است؛ با اذعان به اینکه هر جا درخشش داشتیم محصول عملکرد مدیران لایق و کارآمد بود و هرجا توقف و یا بازگشت به عقب داشتیم نتیجه به‌کارگیری مدیران فاقد شرایط بود.
این کارشناس تعلیم و تربیت افزود: می‌توان ادعا کرد که اگر مسأله تربیت نیروی انسانی در تراز انقلاب را از آغاز در اولویت دیده بودیم هم مسیر ۴۰ ساله را زودتر طی می‌کردیم و هم مردم شریف ما از تحریم‌های اقتصادی دشمن و سیاست‌های اقتصادی جریان غرب‌گرای داخلی، کمتر آسیب دیده بودند.
* آسیب‌هایی که پس از چند دهه تبدیل به یک بیماری صعب‌العلاج شده است
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه ضعف وزارت آموزش و پرورش در پیشبرد و اجرای سند تحول بنیادین پس از گذشت بیش از ۱۰ سال از تصویب دیرهنگام و ابلاغ آن، نشانه آشکار آسیب‌های متعددی است که این وزارت در دولت‌های مختلف از آن رنج برده است، گفت: این آسیب‌ها که پس از چند دهه تبدیل به یک بیماری صعب‌العلاج شده است، از یک طرف نشأت گرفته از ساختار فرسوده و ناکارآمد آن، و از سوی دیگر نتیجه انبوه مداخلات غیر تخصصی و اخلالگر، از خارج این وزارت در امور مدیریتی و تصمیم‌سازی آن است؛ مداخلاتی که عمدتا با هدف بهره‌گیری‌های انتخاباتی و خویشاوندی‌های حزبی و رویکردهای ارتجاعی، این وزارت راهبردی را به شدت زمین‌گیر و در پیشبرد اهداف عالی خود ناتوان ساخته است.
وی ادامه داد: فصل چهارم سند تحول، چشم‌انداز نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در افق ۱۴۰۴ را برخوردار از مربیان و مدیران آراسته به فضایل اخلاق اسلامی، عامل به عمل صالح، تعالی‌جو و تحول آفرین، انقلابی، آینده‌نگر، عاقل، متعهد، امین، بصیر و حق‌شناس توصیف کرده است یعنی وزیر آموزش و پرورش در سال پایان این دولت، گزارش تلاش و دستاوردهای خود و وزرای قبل در بیان میزان تحقق این چشم‌انداز را به رئیس‌جمهور و ملت شریف ایران ارائه خواهند کرد و اینکه از هم اکنون باید برای فاصله بسیار وضع موجود با افق ترسیم شده چاره‌اندیشی کنند.
* آیا بهتر نیست که در نقشه راه نحوه اجرای سند بازنگری صورت گیرد؟
پیشنمازی اظهار کرد: سند تحول در ادامه فصل چهارم، «مدرسه در افق چشم انداز ۱۴۰۴» را نیز با ۱۵ وصف تعریف کرده است و این به معنای آن است که مدرسه به عنوان خط مقدم نظام تعلیم و تربیت، معیار سنجش بوده و هیچ تلاش و اقدامی برای تحقق سند در سطح ستاد وزارت و صف، تا در مدرسه ظهور نداشته باشد، باور نخواهد شد.
وی اضافه کرد: ادعاهای مطرح شده در ۱۱ سال گذشته مبنی بر انجام مطالعات و تهیه زیرنظام‌ها به عنوان مقدمه اجرای سند، چون در حد ستاد متوقف شد و به خط مقدم نرسید اقداماتی بی نتیجه ارزیابی می‌شوند و اگر آینده نیز به روش گذشته سپری شود تا ۱۱ سال دیگر هم اتفاقی در مدرسه نخواهد افتاد! اکنون پس از یک دهه تجربه بی‌فایده بودن، فرایند حرکت از ستاد به سوی مدرسه، آیا بهتر نیست که در نقشه راه نحوه اجرای سند بازنگری صورت گیرد؟
*شخصیت تعلیم و تربیتی مدیران واجد معیارهای تحول به صورت تصادفی شکل می‌گیرد!
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی اظهار کرد: اگر مدرسه را مبدأ و مقصد تحول بپذیریم ناگزیر خواهیم بود با معطوف کردن توجه به مدرسه و تمرکز بر مدیر آن، از مرحله انتخاب، آموزش، انتصاب، تجهیز و پشتیبانی تا تفویض اختیارات کافی و نظارت و ارزیابی مبتنی بر معیارها، رویکرد جدیدی را برای آغاز تحول به اجرا بگذاریم.
وی ادامه داد: نبود یک مرکز آموزش عالی تخصصی برای تربیت مدیران تراز سند تحول در وزارت آموزش و پرورش، به معنای این است که در این زمینه احساس ضرورت نشده، و این گونه تصور شده است که شخصیت تعلیم و تربیتی مدیران واجد معیارهای تحول به صورت تصادفی شکل می‌گیرد! و دانش‌اندوزی و توانمندی حرفه‌ای آنان و توجیه نظری و عملی نسبت به اسناد بالادستی نظام تحول، به طور اتفاقی حادث می‌شود!
* آموزش و آماده‌سازی برای شروع تحول را می‌توان از مدیران مدارس داوطلب آغاز کرد
پیشنمازی با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش می‌تواند آموزش و آماده‌سازی برای شروع تحول را از مدیران مدارس داوطلب آغاز و با ایجاد رقابت سازنده به تدریج به سایر مدارس تسری بخشد، تصریح کرد: تحقق اوصاف ۱۵ گانه فصل چهارم سند برای مدرسه تحول یافته در افق ۱۴۰۴ چیزی نیست که در حد پشتیبانی‌های محدود فعلی ادارات آموزش و پرورش شهرستان‌ها و مناطق نسبت به مدارس، محقق شود.
وی ادامه داد: در این صورت زمینه‌سازی برای فراخوان ظرفیت‌های رسمی و غیر رسمی برون مدرسه‌ای، در جهت هم‌افزایی در مسیر تحول تربیتی مبتنی بر معیارهای سند، اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد و لذا برای هموارسازی زمینه اقدام، برخی راهکارها به مدیران مدارس، پیشنهاد می شود.
*کشف ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراتحصیلی دانش‌آموزان
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش اظهار کرد: برای نهادینه‌سازی همکاری کانون‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی به ویژه مسجد و حوزه علمیه، و بهره‌گیری از ظرفیت‌های گوناگون و پشتیبانی‌های آنان در جهت پیشبرد وظایف و تکالیف تحولی، مدیر مدرسه، در اعتماد سازی از طریق برقراری ارتباط مؤثر و مشارکت جویی و مشورت خواهی پیش قدم می‌شود و از ظرفیت مدرسه نیز برای مشارکت فعال در برنامه‌های مرتبط محله، بهره‌گیری می‌کند که در فصل هفتم- راهکار ۲-۷ آمده است.
وی ادامه داد: برای افزایش کارآمدی شوراهای معلمان و دانش‌آموزان و بهره‌گیری از ظرفیت مؤثر اولیا و مربیان و اوقات فراغت معلمان بازنشسته می‌توان با تفویض برخی از اختیارات به آنان از جمله تشکیل کمیته‌هایی برای بررسی راهکار تحقق کارکردهای پانزده گانه مدرسه تحول یافته، فرصت‌سازی کرد که در فصل هفتم- راهکار۲-۱۳ اشاره شده است.
پیشنمازی افزود: همچنین می‌توان از فضای تربیتی مدرسه در برابر آسیب‌های اجتماعی و عوامل استرس‌زا، مراقبت کرده و برای ایفای نقش تربیتی معلمان و سایر کارکنان مدرسه از طریق تببین و آموزش راهبردها و راهکارهای مربوط، بر اساس معیارهای سند تحول، زمینه سازی کرد.
وی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه می‌توان با شناسایی دانش‌آموزان ارشد و برخوردار از مقبولیت، و تکریم و نقش سپاری به آنان، در جهت کشف ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فراتحصیلی سایر دانش‌آموزان به منظور بهره‌گیری در پیشبرد وظایف تربیتی مدرسه و پاسخگویی به موقع و مناسب به تشخص طلبی آنان، تحت اشراف و هدایت معاون یا مربی پرورشی مدرسه اقدام کرد.
عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی تصریح کرد: می‌توان به منظور راهبری تولید محتوای پرورشی سازنده و جذاب، شورای نخبگان سایبری را در جهت تأمین نیازهای آموزشی و پرورشی و فوق برنامه‌ای دانش‌آموزان مدرسه و کودکان و نوجوانان محله بر اساس معیارهای سند تحول، تشکیل داده و با شوراهای نخبگان مدارس مشابه، با هدف غنی سازی اوقات فراغت، همفکری و هم افزایی کرد./ فارس