چرا ترامپ و نتانیاهو درباره ایران اختلاف دارند؟
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا ۲۸ می گفت، شخصاً مانع حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران شده است. وقتی از وی پرسیده شد، آیا در تماس تلفنی با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل مداخله کرده است یا خیر، ترامپ پاسخ داد: خب، می‌خواهم صادق باشم. بله، مداخله کردم و گفتم، فکر نمی‌کنم الان مناسب باشد.
ترامپ در آغاز دوره دوم ریاست جمهوری اش اعلام کرد، می‌تواند جنگ اوکراین را در مدت ۲۴ ساعت پایان دهد، اما بیش از چهار ماه بعد، ناامید و ناراضی است
اسکات لوکاس، کارشناس مسائل خاورمیانه درباره وضعیت متفاوت دو طرف و اینکه ایالات متحده به دنبال انعقاد توافق هسته‌ای با ایران است، در حالی که اسرائیل این موضوع را رد می‌کند، به اختلاف نظر ترامپ و نتانیاهو پرداخت و گفت: تل آویو مدت‌ها نسبت به هرگونه اقدام دیپلماتیک در قبال تهران بدبین است و ادعا می‌کند، ایران متعهد به نابودی اسرائیل است.
این موضع تا به امروز بدون تغییر باقی مانده است. وقتی ترامپ به‌تازگی به نتانیاهو گفت، خواهان راه‌حل دیپلماتیک با ایران و معتقد است می‌تواند «به توافقی خوب» دست یابد، نخست وزیر اسرائیل اصرار داشت «توافق خوب» تنها توافقی خواهد بود که تأسیسات هسته‌ای ایران را برچیند. اما اولویت ترامپ دستیابی به «توافق خوب» نیست، بلکه ترجیح می‌دهد حتی در غیاب توافقی اساسی، خود را به عنوان «معامله‌گر» معرفی کند.
در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ، وی کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی را که پیش‌تر وی را با «آتش و خشم» تهدید و به عنوان «مردک موشکی» تمسخر کرده بود، در آغوش گرفت و بعدها از پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای متزلزل خبر داد. این مذاکرات چیزی بیش از یادداشتی یک صفحه‌ای نبود، اما ترامپ نخستین رئیس جمهور در مسند قدرت ایالات متحده بود که وارد کره شمالی شد و به همین دلیل مورد توجه بین‌المللی قرار گرفت.
ترامپ در آغاز دوره دوم ریاست جمهوری اش اعلام کرد، می‌تواند جنگ اوکراین را در مدت ۲۴ ساعت پایان دهد، اما بیش از چهار ماه بعد، ناامید و ناراضی است. وی به‌تازگی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه را کاملاً دیوانه توصیف کرد.
ترامپ همچنین اعلام کرد، می‌تواند حمله اسرائیل به غزه را حل کند. وی موفقیت مرحله نخست توافق آتش‌بس را که در آن حماس برخی گروگان‌ها را در ازای آزادی صدها فلسطینی زندانی در زندان‌های اسرائیل آزاد کرده بود، تأیید کرد. با وجود این، خودداری کابینه نتانیاهو از حرکت به مرحله دوم باعث عقب‌نشینی اش شد.
امروز، وی امیدوار است با وجود شرایط عجیب و غریب، در کنار مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران برای انعقاد توافق حاضر شود.
کشورهای حاشیه خلیج فارس چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
عربستان سعودی و امارات متحده عربی رقبای ایران برای رهبری منطقه‌ای هستند، اما می‌خواهند از اقدام نظامی اسرائیل علیه تهران اجتناب کنند، زیرا این موضوع می‌تواند آتش جنگ را در سراسر منطقه شعله‌ور کند. آنها پس از آنکه مداخله شان در سرکوب مقاومت حوثی‌ها شکست خورد، به دنبال خروج از جنگ یک دهه‌ای در یمن هستند.
آنها همچنین می‌خواهند فضایی برای توسعه سوریه پس از پایان پنج دهه حکومت خانواده اسد در دسامبر 2024 ایجاد کنند و این موضوع می‌تواند برای شرکت‌های خلیج فارس که در تلاش‌های بهبود و بازسازی مشارکت دارند، سودآور باشد.
قطر که ترامپ در ماه می نیز از آن بازدید کرد و عمان، مدت‌هاست به عنوان میانجی صلح، ازجمله تسهیل‌کننده مذاکرات میان ایالات متحده و ایران شهرت خود را تثبیت کرده‌اند.
ایران چقدر به توسعه سلاح‌های هسته‌ای نزدیک است؟
وقتی ایران سال ۲۰۱۵ با بریتانیا و دیگر قدرت‌های جهانی بر سر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به توافق دست یافت، هرگونه احتمال برنامه هسته‌ای نظامی را رد کرد. غنی‌سازی اورانیوم به ۳.۶۷ درصد محدود و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصد از کشور خارج شد. گرچه اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصد برای استفاده در سلاح هسته‌ای مناسب نیست، اما زمان لازم برای تولید سلاح هسته‌ای را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
ترامپ زمانی که ایالات متحده ماه می ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد و 6 ماه بعد تحریم‌های جامعی را اعمال کرد، به ایران اجازه داد برنامه هسته‌ای اش را از سر بگیرد. ایران نه تنها غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی را ازسر گرفت، بلکه تولید اورانیوم ۶۰ درصدی را نیز آغاز کرد که می‌تواند تا ۹۰ درصد مورد نیاز برای مصارف نظامی غنی‌سازی شود.
با وجود این، تهران هنوز تا رسیدن به سطح ۹۰ درصد فاصله دارد. این کشور اعلام کرده است، در توافق مجدد با ایالات متحده هرگونه احتمال برنامه نظامی را کنار خواهد گذاشت، اما درخواست‌های ایالات متحده برای توقف غنی‌سازی برای اهداف صلح‌آمیز را رد می‌کند.
قطر که ترامپ در ماه می نیز از آن بازدید کرد و عمان، مدت‌هاست به عنوان میانجی صلح، ازجمله تسهیل‌کننده مذاکرات میان ایالات متحده و ایران شهرت خود را تثبیت کرده‌اند
نقشه‌های احتمالی اسرائیل برای برهم زدن مذاکرات
نتانیاهو امکان دارد ترامپ را به چالش بکشد و دستور حمله نظامی علیه ایران صادر کند. با وجود این، چنین اقدامی اسرائیل را بیشتر از جامعه بین‌المللی منزوی، روابطش را با واشنگتن بی‌ثبات و تهدید به ایجاد درگیری‌های منطقه‌ای می‌کند که ارتش اسرائیل را زیر فشار قرار می‌دهد.
نهادهای اطلاعاتی و نظامی اسرائیل پیش تر با برنامه‌های نتانیاهو برای حمله به ایران، به ویژه سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ مخالفت کرده بودند. هنگامی که وی تلاش کرد زمینه را برای عملیات نظامی فراهم کند، این نهادها موانع سیاسی، دیپلماتیک و لجستیکی ایجاد کردند که به تعلیق حمله منجر شد. با وجود تلاش‌های نتانیاهو برای جایگزینی رؤسای اطلاعات و فرماندهان نظامی با عناصر وفادار، منصوبان جدید احتمالاً همین موضع را اتخاذ خواهند کرد.
بیش از ۱۵ سال است اسرائیل عملیات مخفیانه‌ای را برای ایجاد اختلال در برنامه هسته‌ای ایران انجام می‌دهد. این عملیات شامل خرابکاری، حملات سایبری، ترور و بمب‌گذاری‌هایی بوده که به‌وسیله عواملش در داخل ایران انجام شده است. به نظر می‌آید این عملیات ماه‌های اخیر فروکش کرده است، اما می‌تواند بدون برانگیختن خشم ترامپ ازسر گرفته شود.
اختلاف بر سر ایران چه تأثیری بر روابط آمریکا و اسرائیل به ویژه درباره غزه دارد؟
در جهانی زندگی می‌کنیم که ترامپ می‌تواند نتانیاهو را در مورد ایران مهار کند، اما به وی اختیار تام می‌دهد به غزه حمله کند و جمعیت آن را گرسنه نگه دارد. دولت ترامپ به رد اجتناب‌ناپذیر مرحله دوم آتش‌بس غزه به‌وسیله کابینه نتانیاهو در اوایل ماه مارس هیچ اعتراضی نکرد. این موضوع به ازسرگیری عملیات نظامی و مسدود شدن کمک‌های بشردوستانه منجر شد. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه نیز در تلاش‌های به اصطلاح میانجیگرانه خود شکست خورد.
نتانیاهو نه تنها طرحی برای اشغال بلندمدت غزه، ایجاد چهار منطقه نظامی و محدود کردن ساکنان غزه به سه منطقه با محدودیت تردد تدوین کرد، بلکه علنی از پیشنهاد ترامپ برای آواره کردن صدها هزار نفر از ساکنان غزه استقبال کرد؛ اقدامی که برخی آن را «پاک‌سازی قومی» توصیف می‌کنند.
بنا به گزارش‌ها، اکتبر ۲۰۲۴ ترامپ در حمله به حماس به نتانیاهو گفت، «هر کاری باید انجام دهد، انجام دهد». اواسط فوریه به وی گفت، «هر کاری می‌خواهی بکن». بنابراین، در حالی که ترامپ درباره موضوع ایران هر کاری می‌خواهد انجام می‌دهد و نتانیاهو را عصبانی می‌کند، نخست وزیر اسرائیل متوجه می‌شود ترامپ، وی را در غزه مهار نمی‌کند.