اسنپ بک؛ واپسین نفس های راهبرد شکست خورده ترامپ در برابر ایران

به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالی که آمریکایی ها با بحران اپیدمی کروناویروس روبرواند و بیشتر آن ها بر مسئله انتخابات تمرکز کرده اند، دولت ترامپ یک شوی دیپلماتیک را در شورای امنیت سازمان ملل متحد به راه انداخته است. آمریکا انتظار دارد که با توسل به مکانیزم اسنپ بک ضمن تلاش برای خاتمه بخشی به توافق هسته ای دولت اوباما، تمامی تحریم های سازمان ملل را علیه ایران بازگرداند، اما این یک بازی دیپلماتیک قوی یا معتبر نیست و این اقدام می تواند به اعتبار آمریکا خسارت قابل ملاحظه ای وارد کند و ایران را به واکنش وا دارد. با این اقدامات به نظر می رسد که شاهد نفس های آخر رویکرد فشار حداکثری شکست خورده آمریکا علیه ایران باشیم، که احتمالا پس از انتخابات ۳ نوامبر ریاست جمهوری امریکا تغییر خواهد کرد.

هفته گذشته، شاهد تقاضا، التماس و تحریک سایر کشورهای شورای امنیت از سوی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران بودیم که تحت چارچوب برجام در ماه اکتبر منقضی می شوند. در زمانی که آمریکا می توانست در مسئله برجام به راحتی اجماع ایجاد کند، به صورت منفرد دولت ترامپ در می ۲۰۱۸ از توافق هسته ای خارج شد و منجر به واکنش متحد کشورهای دیگر در مقابل آمریکا شد. در رای گیری شورای امنیت تنها جمهوری دومینکن هم رای آمریکا بود و حتی برای رد پیش نویس قطعنامه نیازمند وتوی چین و روسیه نبود.

دولت ترامپ به جای این که از اشتباهات گذشته خود درس بگیرد به دنبال هدف رادیکال توسل به مکانیزم ماشه می باشد. مشارکت کنندگان بر اساس مکانیزم حل اختلاف مندرج در توافق می توانند از این مکانیزم استفاده کنند. در صورت عدم حل و فصل مناقشه، یک طرف شاکی می تواند مسئله را به شورای امنیت سازمان ملل واگذار کند و به دنبال آن برای رای گیری بازگشت تمامی تحریم های سازمان ملل، دیگر قدرت های اصلی نمی توانند به حق وتو متوسل شوند. این در حالی است که آمریکا با صدای بلند و آشکار مشارکت خود در برجام را متوقف کرده است و اکنون به دنبال توسل به مکانیزم ماشه می باشد. این یک اقدام بسیار خطرناک می باشد. در صورت شروع و اجرای مکانیزم ماشه، ایران احتمالا تمامی تعهدات برجامی خود را متوقف می کند و به سمت خروج از برجام یا حتی پیمان منع گسترش سلاح هسته ای حرکت خواهد کرد.

در حال حاضر نمایندگان اصول گرای مجلس ایران با تصویب قانون توقف اجرای  برجام در صورت توسل آمریکا به مکانیزم ماشه خبر داده اند. با این حال چنین اقدامی به یقین اعتبار دیپلماتیک آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل را تضعیف خواهد کرد و روابط بین اعضای دائم شورای امنیت را تیره تر و به اعتبار شورای امنیت به عنوان ضامن دیپلماسی چندجانبه بسیار آسیب خواهد رساند. در حالی که اکنون اتحاد برای مقابله با تهدید مشترک اپیدمی کرونا ویروس مورد نیاز است. به دنبال استفاده بد از این مکانیزم با وجود هشدارهای مستمر متحدین، آمریکا دیگر توسط کشورها مورد اعتماد قرار نمی گیرد.

با این حال باید از بدترین نتایج جلوگیری کرد. فرانسه و انگلیس، متحدان اصلی آمریکا، نسبت به بازی اسنپ بک اعتراض کرده اند و همراه با چین و روسیه بر این تاکید دارند که آمریکا به دلیل خروج از برجام دیگر نمی تواند به مکانیزم ماشه متوسل شود. در حالی که برخی از کشورها ممکن است خواهان موضع تقابل جویانه دولت ترامپ نسبت به ایران باشند، اما اکثریت گسترده با این اقدام آمریکا مخالف هستند و منتظر انتخابات آمریکا در ماه نوامبر می مانند و بر این امید هستند که آمریکا به سرعت از مرحله «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران خارج شود.

اکنون نمی توان نشانه های شکست فشار حداکثری را کتمان کرد. ایران به تدریج پای بندی خود را به محدودیت های هسته ای متوقف کرده و زمان مورد نیاز برای دستیابی احتمالی به کلاهک هسته ای را  کاهش داده است. آمریکا به جای کمک به ثبات منطقه ای، دو بار به دلیل حملات به عراق و افغانستان، تا آستانه جنگ با ایران حرکت کرده است.

به همین دلیل، کمپین جو بایدن به صورت مستمر بر حمایت خود از بازگشت آمریکا به برجام تاکید می کند، هر چند که آن را به بازگشت ایران به تعهدات برجامی مشروط کرده است. تیم بایدن مجموعه ای از مشاورانی است که بیش از دو سال در مورد برجام مذاکره کرده اند و آن ها از قربانی کردن دستاوردشان بدون یک آلترناتیو روشن بیزار هستند و اگر این بازگشت به برجام سریع اتفاق افتد می تواند زمینه مذاکرات بیشتر در خصوص امنیت منطقه ای را فراهم کند.

با تاکید بر این که ترامپ در هفته های اخیر در اظهارات خود تاکید کرده که در صورت انتخاب مجدد در طی ۴ هفته می تواند با ایران توافق کند. تا زمانی که او و اطرافیانش مایل به سازش در زمینه فشار حداکثری نباشند یا با لغو تحریم ها حسن نیت نشان ندهد، هیچ کس آن را جدی نمی گیرد که ترامپ واقعا خواهان توافق خوب با ایران باشد، چه رسد به این که توافق در طی چهار هفته انجام شود. اگر چه رویکرد ترامپ تخریب تمامی کانال های دیپلماتیک بوده است، اما به نظر می رسد هنوز خواهان توافقی مشابه اوباما با ایران است. به نظر می رسد بعد از انتخابات تلاش برای تغییر، بیشتر از حفظ و تداوم وضع موجود باشد. فشار اسنپ بک شورای امنیت می تواند زمینه فروپاشی برجام را فراهم سازد.