هتک حرمت مقدسات، جرم مغایر با حقوق بشر

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ هتک حرمت به قرآن کریم از سوی برخی جریان های افراطی و نژادپرستانه در اروپا به شکل سازماندهی‌شده‌ ادامه دارد. ابتدا راسموس پالودان، سیاستمدار راست افراطی اسلام‌ستیز و افراطی «استرام کورس» سوئدی-دانمارکی با اهانت به ساحت قرآن کریم، این کتاب آسمانی را در مقابل سفارت ترکیه در پایتخت سوئد به آتش کشید، درحالی‌که نیروهای پلیس سوئد از وی حمایت کردند. سپس ادوین واگنسولد، سرکرده گروه راست افراطی راست‌گرای پگیدا در کپنهاگ دانمارک دو بار در یک هفته و با حفاظت شدید پلیس این کشور قرآن را پاره کرد و آتش زد.

این اقدامات اهانت‌آمیز به اسلام که با اعتراض دولت-ملت های مسلمان مواجه شد، واکنش مقام های سازمان ملل متحد را نیز به همراه داشت. دبیرکل سازمان ملل متحد اهانت به قرآن کریم در جریان تجمعی در پایتخت سوئد را محکوم کرد و نماینده عالی اتحاد تمدن‌های سازمان ملل متحد، سوزاندن قرآن را اقدامی شرورانه خواند و خواستار احترام متقابل و ارتقای جوامع فراگیر و صلح‌آمیز با ریشه در حقوق بشر و کرامت برای همه شد.

آزادی عقیده و بیان یکی از حقوقی است که در تمام اعلامیه‌های حقوق بشری به‌صراحت بر آن تأکید شده است و در قوانین بسیاری از کشورها وجود دارد

میگل آنجل موراتینوس درباره هتک حرمت قرآن کریم در سوئد در بیانیه‌ای اعلام کرد: عمل قرآن سوزی به‌منزله ابراز نفرت نسبت به مسلمانان، بی‌احترامی و توهین به پیروان اسلام است و نباید آن را با آزادی بیان یکسان دانست.

 با توجه به اینکه اهانت به دین مبین اسلام در کشورهای مدعی آزادی بیان سابقه دیرینه‌ای دارد، اما اساساً این قبیل اهانت‌ها و هتک حرمت‌ها به مقدسات اسلامی و با توجیه آزادی بیان، در مغایرت با اسناد بین‌المللی و حقوق بشری است.

آزادی عقیده و بیان یکی از حقوقی است که در تمام اعلامیه‌های حقوق بشری به‌صراحت بر آن تأکید شده است و در قوانین بسیاری از کشورها وجود دارد. همچنین در اسناد حقوق بشری مختلفی همچون اعلامیه جهانی حقوق بشر، ۱۹۴۸ (ماده ۱۹)، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، ۱۹۶۶ (بندهای ۱ و ۲ و ۳ ماده ۱۹ و بند 2 ماده 20)، کنوانسیون بین‌المللی رفع هر نوع تبعیض نژادی، ۱۹۶۵ (ماده ۵ و ۲۲) و ... نیز منعکس شده است.

آنچه از تعاریف آزادی بیان در اسناد بین المللی برمی آید،  به هیچ وجه توجیهی برای توهین یا تمسخر سایر عقاید وجود ندارد، بلکه آزادی بیان تا جایی کاربرد دارد که با سایر حقوق تزاحم پیدا نکند. جریحه دار کردن احساسات و عقیده بیش از 1 میلیارد مسلمان در جهان به بهانه آزادی بیان نه تنها با هیچ منطق و استدلالی قابل پذیرش نیست، بلکه مغایر با همین اسناد، کنوانسیون ها و معاهداتی است که آزادی بیان را به عنوان حق بشری معرفی کرده اند.

میثاق بین‌المللی حقوق مدنی سیاسی در ماده ۱۹ بند سوم پس‌ازآنکه در بند دوم به‌حق بر آزادی بیان اذعان می دارد؛ متذکر می شود اعمال حقوق مذکور در بند دوم این ماده مستلزم حقوق و مسئولیت هایی خاص است و لذا ممکن است تابع محدودیت های معینی بشود. این محدودیت ها در ادامه بند سوم ماده ۱۹ قانونی بودن، ضروری بودن و در راستای احترام به حقوق یا حیثیت دیگران و حفظ اخلاق و سلامت یا امنیت ملـی و نظم عمومی را به‌عنوان محدودیت مورداشاره قرار گرفته‌اند.

هرگونه دعوت (ترغیب) به کینه (تنفر) ملی یا نژادی یا مذهبی که باعث تحریک به تبعیض و یا دشمنی و خشونت گردد به‌موجب قانون ممنوع است

همچنین بند دوم ماده ۲۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز حوزه‌های جدیدی از محدودیت بر آزادی بیان را معرفی می‌کند که هدف آن تا حدود زیادی مشابه با زمینه‌های محدودیت بر مبنای بند سوم ماده ۱۹ میثاق و سایر محدودیت‌های قانونی مشابه در دیگر اسناد حقوق بشری که معمولاً حول سه محور نظم عمومی، اخلاق و آزادی‌های دیگران است، متفاوت است.

ماده‌ ۲۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی انواع جدیدی از محدودیت بر آزادی بیان را ارائه کرده است:

۱-هرگونه تبلیغ برای جنگ به‌موجب قانون ممنوع است

۲-هرگونه دعوت (ترغیب) به کینه (تنفر) ملی یا نژادی یا مذهبی که باعث تحریک به تبعیض و یا دشمنی و خشونت گردد به‌موجب قانون ممنوع است

هدف این ماده درواقع مشابه هدف ماده چهار پیمان‌نامه بین‌المللی رفع هرگونه تبعیض نژادی، ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی در مورد اقلیت‌ها، پیمان‌نامه بین‌المللی جلوگیری از کشتار جمعی بی‌رحمانه و سایر اسنادی است که حمایت از اقلیت‌های آسیب‌پذیر را مدنظر دارند. همچنین ماده‌ چهارم کنوانسیون بین‌المللی بر رفع هرگونه تبعیض نژادی با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر به صورتی که آزادی بیان دارای محدودیت باشد، تأکید می کند.

ازآنجاکه آزادی بیان در حقوق بین‌الملل بدون حدومرز نیست و آزادی بیان در حقوق بین‌الملل موضوع مسئولیت‌ها و تکالیف است، مشخص می شود آزادی بیان، آزادی مطبوعات و گردش آزاد اطلاعات ارزش‌های مطلقی نیستند و در صورتی‌ که نوشته، تصویر فیلم یا هر موضوع دیگری به علت توهین به عقیده دینی یا مقدسات پیروان ادیان باعث رنجش شود، ضرری است که تحدیدکننده آزادی بیان به شمار می رود و با توجه به اصل ضرر یا اصل مصلحت عمومی قابل جرم انگاری خواهد بود.

بنابراین هتک حرمت قرآن کریم و صدور مجوز برای این اقدام ضد اسلامی که مسلمانان را هدف گرفته و به ارزش‌های مقدس آنان اهانت کند، علاوه بر اینکه مصداق آشکار نفرت پراکنی و گسترش خشونت علیه مسلمانان است، هیچ ارتباطی با حق آزادی عقیده و بیان ندارد و هر نوع توجیه و حمایت از آن با عنوان آزادی بیان، طبق اسناد بین‌المللی مرتبط غیرقابل‌قبول است.

 
بهره سخن

طبق اسناد بین‌المللی حقوق بشری، اهانت به مقدسات جرم تلقی می‌شود. به استناد بند سوم ماده‌ ۱۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، در قوانین بسیاری از کشورها در راستای حمایت از حقوق مذهبی دیگران یا حفاظت از نظم و اخلاق عمومی، توهین به ادیان جرم تلقی می‌شود. این جرم‌انگاری یا محدود به توهین به دین اکثریت است یا اینکه شامل توهین به همه‌ ادیان می‌شود.

همچنین طبق بند دوم ماده ۲۰ میثاق و نیز ماده‌ چهار کنوانسیون منع اشکال تبعیض نژادی، اظهاراتی که با توجیه آزادی بیان، ترغیب به تنفر ملی یا نژادی یا مذهبی نماید و باعث تحریک به تبعیض و یا دشمنی و خشونت شود، جرم تلقی می‌شود.

 می‌توان گفت رفتارهای اهانت‌آمیز جنبش‌های نژادپرستانه و افراطی اروپا نسبت به مسلمانان و مقدسات آن‌ها که با حمایت دولت‌های اروپایی و با توجیه آزادی بیان انجام می‌شود، طبق اسناد بین‌المللی حقوق بشری ممنوع است و بر این اساس اهانت به مقدسات مسلمانان در کشورهای اسکاندیناوی ازجمله سوئد و دانمارک این ظرفیت را دارد که به‌عنوان جرم سازماندهی‌شده و ناقض حقوق بشر به شمار رود و پیگرد شود.

در این شرایط، نهادهای بین‌المللی همانند مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشری همانند شورای حقوق بشر می‌توانند به صدور قطعنامه محکومیت مبادرت ورزند و دولت‌ها و نهادهای اسلامی نیز می‌توانند پیگیر حقوقی بین‌المللی اهانت به مقدسات اسلامی در مراجع بین‌المللی ازجمله دیوان حقوق بشر اروپایی، دیوان بین‌المللی دادگستری و نیز کمیته حقوق بشر میثاق باشند.