آیت‌الله اعرافی: هیچ برنامه‌ای برای ورود به قوه قضائیه ندارم
کاندیدای انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: نیازی به سند و برنامه‌های کلان جدید در کشور نداریم ولی برنامه‌های عینی و عملیاتی تحول‌زا می‌خواهیم.
به گزارش راهبرد معاصر؛ انتخابات میان‌دوره ای مجلس خبرگان رهبری یکی از چهار انتخاباتی هست که 28خرداد در کنار انتخابات مهم ریاست جمهوری برگزار خواهد شد و در این میان شخصیت‌های زیادی درصدد ارائه سوابق و دیدگاه‌هایشان برای جلب رای مردم در این انتخابات هستند.
آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از فقهای نام آشنایی است که این دوره برای عضویت در مجلس حبرگان رهبری وارد رقابت انتخاباتی شده است. متن گفت‌وگوی آیت‌الله اعرافی با خبرگزاری فارس به شرح ذیل است:
نیازمند برنامه‌های عینی و عملیاتی جدید هستیم
فارس: تحول یکی از مسائلی هست که در این دوره انتخابات مطرح هست. اهمیت آن را در طلیعه گام دوم انقلاب اسلامی چقدر لازم می‌دانید؟
آیت‌الله اعرافی: ما در آستانه شرایطی هستیم که پس از بیانیه گام دوم و سند الگو هست و در روزها و ماه‌ها و هفته‌های آتی سند الگو ابلاغ خواهد شد و دولت آینده باید به سمت تدوین برنامه هفتم توسعه بروند. با توجه به این ملاحظات و برخی دیگر ازاسناد کشور که خوب تحقق نیافته، وقتی صحنه واقعی کشور را میبینیم به رغم همه دستاوردها میبینیم که نقاط آسیب جدی‌ای هم داریم. 20 محور هست که اگر اینها را حل و مدیریت نکنیم دستاوردهای انقلاب نمی‌تواند بماند و عرضه و تبیین شود. نیازی به سند و برنامه‌های کلان جدید نداریم ولی برنامه های عینی و عملیاتی تحول‌زا می‌خواهیم.
تلفیق کار جهادی و رویکرد علمی تحول ایجاد میکند
یک امر بسیار مهم در این برنامه‌های مبتنی بر این اسناد که باید در گام دوم توجه شود تلفیقی از رویکرد علمی و کارشناسی با رویکرد انقلابی و جهادی هست که اگر بتواند این دو را خوب در یک منظومه جدیدی شکل دهد می‌تواند تحولی ایجاد کند.
در این تحول ها و برنامه ریزی ها تکیه یک طرفه به مسائل علمی می‌کنند و برخی فکر می‌کنند با کار جهادی هردو را حل کرد ولی هر دو را باهم انجام داد و کار جهادی را نباید جدای از کار علمی بدانیم و تلفیق این دو می تواند تحولی را پایه‌ریزی کند.
فارس: بحث دولت تراز انقلاب اهمیت بسیاری دارد و صاحب‌نظران می گویند علیرغم تشکیل انقلاب اسلامی و حکومت اسلامی نتوانسته ایم به دولت انقلابی دست بیابیم. لازمه‌های این دولت انقلابی را با توجه به ابعادی که رهبر انقلاب ترسیم کرده اند چه می دانید؟
آیت‌الله اعرافی: به رغم همه اقدامات خوب که انجام شده و دستاوردهای بزرگ کشور که نباید آن را دست کم گرفت، طبعا ما باید شرایط مناسب با شاخص‌های یک دولت اسلامی نیرومند فاصله داریم و این فاصله را باید سریعا پر کرد، چون فرصت هم کم است.
مطالبات نسل جوان ما مطالبات بالایی هست و ما نسل جوان بزرگ تحصیل کرده آماده به کاری داریم که نتوانستیم به درستی به نیازهایشان پاسخ دهیم و مشکلاتشان را حل کنیم و به درستی آنها را به کار بگیریم. برای دستیابی به یک تراز بالاتری در دولت اسلامی چند نکته کلیدی هست که یکی دوگانه کار علمی و کارشناسی و جهادی و انقلابی باید در یک مدل جامعی جمع شود و قابل جمع هم هست که نمونه اش را هم کم نداشتیم و شهدای هسته ای ما از آن دسته‌اند. دستاوردهای جوانان نخبه ما در فناوری‌های گوناگون چون واکسن و مدیریت کرونا در کشوری که تحریم است و مشکلات مدیریتی هم دارد، با وجود روح جهادی همراه با علم و دانش موفقیت‌آفرین است.
مهاجرت نخبگان به دلیل نبود کار متناسب با استعدادهاست
تلفیق نگاه علمی با نگاه جهادی و اعتقاد به توانستن باز کردن گره‌ها هم هست. نخبگان کشور یعنی استعدادهای برتر و کارآفرین و مبتکر و خلاق جامعه بزرگی هست که داریم ولی هنوز هم شاهد مهاجرتیم که همه‌اش هم به خاطر مسائل سیاسی نیست و بخشی به خاطر این است که نمی تواند کاری متناسب با استعدادهایش انجام دهد. مقوله نخبگان و استعدادهای برتر هم مهم است و باید در ابعاد مختلف به آنان توجه کنیم و کار و عرصه وفعالیت مناسب برایشان پیدا کنیم.
نسل جوان بزرگی داریم که به نیازهایش جواب نداده ایم و طبق آمارهای متفاوت ۳ میلیون نسل جوانی داریم که از سن ازدواجشان گذشته است. از این مهم‌تر مشارکت آنها در حل مسائل کشور است و این در حالی است که در بیانیه گام دوم 40-50بار حضرت آقا اسم جوان را به کار بردند.
حوزه و دانشگاه باید با واقعیت‌ها جامعه منطبق شوند
اینجا نکته بنیادی‌تری هم هست که به حوزه و دانشگاه برمی‌گردد و آن خلق تئوری‌های عملیاتی و تولید فکر مبتنی بر واقعیت‌های جامعه هست و در این زمینه علوم انسانی ما و نهاد دانشگاه و حوزه نیاز به ارتقا دارد تا کارشان با واقعیت‌های جامعه منطبق شود.
تعامل علم و دین آنطور که امام می‌خواست تحقق نیافته است
فارس: وحدت حوزه و دانشگاه می تواند در این حوزه اثرگذار باشد.
آیت‌الله اعرافی: قطعا می‌تواند اثر بگذارد و من هم کسی هستم که هم پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را در پایه ریزی اش سهم داشتم و همیشه هم درگیر مسائل حوزه و دانشگاه بودم و بیش از 20سال در دانشگاه تدریس تخصصی داشتم و با هزاران استاد دانشگاه برای مسائل علوم انسانی و ارتباط حوزه و دانشگاه در ارتباط بودم. البته با ارزیابی منفی در اینجا منتقد نیستم. برخی رهاورد ارتباط حوزه و دانشگاه را کم دیده و استراتژی را در عمل ناکام می بینند و من فکر می‌کنم که شکل‌گیری جمهوری اسلامی و تدوین قانون اساسی در تعامل علم و دین بوده است. ولی اگر بپرسیم این مقوله به همان شکل که امام می‌خواست و نیاز جامعه بوده، تحقق نیافته است. چون جامعه وقتی می تواند تحقق یابد که نخبگانش همگرایی داشته باشند و این دو نهاد نماد نخبگان هستند و اگر همگرایی نباشد کار کشور پیش نمی‌رود و باید گام‌های بزرگتری برداشت.
فارس: انقلاب اسلامی ابعاد جهانی هم دارد که بخشی از آن را میبینیم. نگاه شما به ابعاد جهانی انقلاب اسلامی چیست و باید به چه قله ای برسیم؟
آیت‌الله اعرافی: از 20 سالگی درگیر فضای بین الملل بودم و به خاطر کارم دهها سفر به کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه داشته ام یا مطالعه میدانی پیوسته داشته ام. انقلاب اسلامی و هویت مردم ایران فراکشوری و بین المللی است و در تاریخ اینگونه بوه ایم و مشروطه ما و ملی شدن نفت ما در منطقه اثرگذار بود. البته ما از منطقه اثر هم می‌پذیریم اما در قرون اخیر بزرگترین پدیده بین الملی جهان اسلام و منطقه رهاورد ملت ایران و انقلاب اسلامی است.
نمادهای این مسئله یکی محور مقاومت است که الان یک شبکه قدرت در منطقه و فرامنطقه است و اثرگذار است. این یک برگ است ولی این قصه یک برگ زیرین و عمیق‌تری دارد و آن علاقه ملت‌های بزرگ عالم نسبت به ایران و اعتماد آنان به گفتمان انقلاب اسلامی هست.
بارها در سفرها در جلسات وقتی خبری از پیروزی ایران در صحنه ای می‌رسد شیعه و سنی و مسلمان و غیرمسلمان در افریقا و آسیا کف می‌زدند چون کشوری را می دیدند که قدرت استقلال در برابر زورگویان عالم را دارد و حرف هم برای زدن دارد. استقبالی که از معارف انقلاب اسلامی در دنیا می شود که نمونه اش در دانشگاه و نمونه دیگر در حوزه ما رقم خورده است و برای مثال اینکه در جامعه المصطفی یک اتصال وسیع با دهها کشور عالم برقرار است و دهها هزار نفر به ادبیات فارسی و معارف انقلاب اسلامی علاقه دارند، هسته مرکزی محور مقاومت است که دامنه و عمقش بسیار وسیع‌تر از تصور ماست. البته این به معنای غره شدن و فریب خوردن ما نیست بلکه ما باید خوب عمل کنیم.
فارس: در طول این 42سال یکی از رموز پیروزی انقلاب اسلامی همراهی مردم بوده و مردم در جنگ و تحریم و ناکارآمدی‌ها داخلی مردم تاب آوردند. الگوی تاب‌آوری مردم ایران را در چه می دانید؟
آیت‌الله اعرافی: در واقع یکی از مولفه‌های مهم انقلاب اسلامی که برآمده از ملت ایران است تاب آوری است و این تاب‌آوری انقلاب را پدید آورد و جنگ را اداره کرد و در فراز و فرود تحریم ها و شرایط دشوار و اشکالات برنامه ریزی های مسئولین، ملت ایستاده به راه خود ادامه داده است. مولفه اول این تاب‌آوری عقلی و فلسفی هست. اینکه ملتی آرمانی را بفهمد و ایده هایی را درک کند و معتقد به آرمان‌های بزرگ باشد شرط اول تاب آوری است. اگر آرمان های بزرگ و تفکر فلسفی عمیقی نداشته باشیم نمی‌توانیم تاب بیاوریم و موجی ما را از پا درمی‌آورد. مولفه دیگر روانشناسی هست و این بدان معنا است که روح جمعی جامعه بر اساس همان تفکر فلسفی صبور باشد و ظرفیت تحمل بالا را داشته باشد. مولفه سوم همبستگی اجتماعی است و دیدیم که در کرونا همبستگی اجتماعی باعث شد شاهد تاب‌آوری بالا باشیم. الگوی تاب‌آوری هم رکن عقلی و فلسفی و ذهنی و هم یک رکن روانشناختی و روحی و اخلاقی و یک رکن اجتماعی دارد و اگر این سه رکن در جایی جمع شود باعث می شود یک ملت بایستد و طوفان ها او را از پا در نیاورد.
موج اول که کرونا آمد یک وحشت عجیبی حاکم بود ولی همه جوان‌ها و گروه‌های جهادی آمدند و کادر سلامت جان گرفتند و مردم هم توانستند این فضا را ترمیم کنند.
برای بازسازی کشور باید نخبگان به حساب بیایند
فارس: نخبگان خیلی در پیشبرد انقلاب اسلامی موثرند ولی بعضا یک سرخوردگی بینشان بوجود آمده است. استفاده از ظرفیت نخبگان می تواند انقلاب اسلامی را به نقطه مطلوبش برساند.
آیت‌الله اعرافی: یک محور مهم برای ارتقا و بازسازی کشور و رسیدن به آرمان های بزرگ این است که جامعه نخبه و استعدادهای برتر به حساب بیایند و به کار گرفته شوند و مشارکت مناسب به آنها داده شود و مشارکت دادن به جامعه نخبگانی با حرف و تعارف نمی شود. شرط اول این است که این جامعه نخبگانی از لحاظ عقلی و فکری اقناع شوند و تبیین شود. مع الاسف در برخی فضاهای نخبگانی و دانشگاهی انقلاب اسلامی منطق روشنی دارد ولی نتوانستیم اقناع خوب را انجام دهیم و اقناع فکری و عقلی برای جامعه نخبگانی مهم است و نخبگان باید حس تعارف و مجامله نکنند و باید حس کنند که واقعا به آنها بها می‌دهیم و به کارشان می‌گیریم و اینها کارهای ظریف و حساسی هست که حاکمیت و بخش‌های علمی و دینی به آنها بپردازند و همچنین به اشتغال مناسب آنها توجه کنند.
باید جامعه نخبگانی پای کار انقلاب را کشف و برایش میدان تعریف کنیم
یک وقتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تحقیق شد که چرا برخی از استعدادهای نخبه مهاجرت می‌کنند و درصدی از مهاجرت‌ها برای فراگیری هست و بعد هم برمی‌گردند و درصدی هم اینگونه نیست. تحقیقی انجام شد و ماحصلش این بود که از بین 4- 5 عامل، اولین عامل این بود که این نخبه که می‌خواهد در این دانش و فناوری نقش ایفا کند، باید شرایط کار متناسب با نخبگی‌اش فراهم شود و این نیست و اگر تامین شود بخاطر عشق به کشورش پای کار کشورش می‌ایستد. باید جامعه نخبگانی که پای کار انقلاب و اسلام و کشور هستند را کشف کنیم و میدان نقش آفرینی برایشان تعریف کنیم./فارس