به گزارش راهبرد معاصر؛ در پی سلسله اقدامات مجلس یازدهم براي سر و سامان دادن جوانان مجرد، همزمان با اول ذی‌الحجه و سالروز مبارک ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) که به نام «روز ازدواج» نام‌گذاری شده‌ است، از اپلیکیشن «همدم» به‌عنوان اولین نرم‌افزار رسمی و دارای مجوز در امر همسریابی و مشاوره ازدواج با حضور رئیسی مجلس در موسسه فرهنگی رسانه‌ای تبیان رونمایی شد. اقدامی که شاید می توانست سال‌های قبل اتفاق بیفتند و علاوه بر جلوگیری از ناهنجاری ها و طلاق‌ها، امروز به نتیجه مطلوب مورد نظر برسد. 

ضرورت اپلیکیشن همسریابی «همدم»

در هر حال راه اندازی «اپلیکیشن همسریابی» می تواند راه مناسبی باشد که بسترهای مناسب تعامل گفت‌وگو و شناخت برای جوانان  را ایجاد کند تا یک دختر و پسر گزینه مناسب خود را با شناخت کافی انتخاب کنند؛ چرا که افرادی همچون همکلاسی یا همکار و... ممکن است ویژگی‌های یک همسر خوب را نداشته باشند و این به دلیل این است که مناسبات یک زندگی مشترک کاملاً متفاوت است. هرچند نباید غافل بود که هنوز با آداب و رسوم کهنه و قدیمی همسرگزینی مواجه هستیم و مواردی چون مهریه و جهیزیه از موانع مهم هستند. در واقع هنوز جامعه ما برای تسهیل فرآیند ازدواج به بلوغ نرسیده است. گفتنی است بر اساس آمار و پایش‌های صورت گرفته، از آنجایی که افراد مذهبی ازدواج را جزئی از زندگی می‌دانند و سبک زندگی دینی افراد را بیشتر به سمت ازدواج سوق می‌دهد. این در حالی است که  بین اقشاری که گرایشات دینی کمتری دارند تمایل به ازدواج کمتر است چرا که این دسته مقید به این نیستند که ازدواج یک اصل است و سبک زندگی مجردی را برای زندگی خود حتی تا پایان عمر کافی می‌دانند.

با این وجود، حضور رئیس قوه مقننه در مراسم رونمایی از اپلیکیشن رسمی همسریابی، می‌توان نشانه‌ای از پی بردن به اهمیت ازدواج  و البته درک بحران حرکت جامعه به سمت پیری جمعیت از سوی مسئولان باشد. اهمیتی که با توجه به تاثیر عمیق و چندساله آن بر جامعه ، بارها مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است. ایشان با اشاره به اهمیت فراوان تولید و افزایش نسل تاکید داشتند: «کثرت جمعیت جوان یکی از امتیازات کشور است و در صورت استمرار سیاست‌ها و اقدامات نادرستی که منجر به تحدید نسل و کاهش شدید جمعیت جوان کشور در طول سال‌های آینده خواهد شد، دچار ضربه بسیار بزرگی بنام سالمندی عمومی خواهیم شد». رهبر معظم انقلاب اسلامی مسئله تکثیر نسل و جلوگیری از کاهش جمعیت جوان کشور را یک مسئله حیاتی دانسته و به کرات تاکید داشتند این موضوع «باید بطور جدی دنبال شود». ایشان با توجه به ظرفیت های کشور از لزوم رسیدن به جمهیت صدو پنجاه میلیونی گفتند و فرمودند: «هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از صد و پنجاه میلیون انجام بگیرد».

این در حالی است که از سال ۹۷ به بعد حتی سالانه به کاهش ۸ درصدی موارد ازدواج رسیدیم. به گفته مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت، اوایل انقلاب سالانه ۲.۵ درصد جمعیت کشور افزایش می‌یافت، در دهه ۷۰ ناگهان رشد جمعیت به حدود ۱.۵ رسید، در ورود به دهه ۸۰ باز هم کم شد و در سال ۱۳۹۹ رشد جمعیت کشور برای اولین بار به کمتر از یک درصد رسیده است. قطعا  با این روند در ۳۰ سال آینده یکی از کشورهای پیر دنیا خواهیم بود و این مساله در همه حوزه‌های علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور خطرناک است تا جایی که آمار جمعیت سالمندان در حدود چهار دهه اخیر از ۵ به به بیش از ۱۱ درصد رسیده است.

کاهش میل به ازدواج در جامعه

در کنار آمار جمعیتی که معلوم کاهش آمار ازدواج در کشور است، کاهش میل به ازدواج هم مسئله‌ای نگران‏کننده است. طبق گزارش وزارت ورزش و جوانان، براساس نظرسنجی‌های انجام‌شده بین جوانان در آستانه ازدواج، ۳۳ درصد جوانان حتی با وجود پیداشدن فرد مناسب و فراهم‌بودن شرایط اقتصادی تمایلی به ازدواج ندارند. ۳۴.۹ درصد جوانان بالا بودن هزینه‌های ازدواج، ۳۰ درصد جوانان نداشتن شغل، ۲۶.۳ درصد جوانان هم ترس از ازدواج ناموفق را از دلایل تاخیر در ازدواج اعلام کرده‌اند. جمعیت شناسان و کارشناسان این حوزه معتقد هستند که افزایش تورم، بیکاری، حس استقلال طلبی و در برخی موارد ارتباطات ناسالم در شبکه‌های مجازی از جمله دلایلی هستند که سبب افزایش آمار تجرد قطعی شده‌اند. هرچند علاوه بر موثر بودن شرایط اقتصادی جامعه در به وجود آمدن آن، باید برای رسیدن به علت، در حوزه‌های بیشتری از جمله روان شناسی و جامعه شناختی  جوانان کار تحقیقاتی و علمی صورت بگیرد.

علاوه بر مسئله کاهش تمایل جوانان دهه 70 و 80 به ازدواج ، افزایش سن ازدواج و تمایل جوانان به تجرد قطعی چالش بزرگی است که این روزها بسیاری از خانواده‌های ایرانی را تحت تأثیر قرار داده است. «تجرد قطعی» به کسانی اشاره دارد که از سنین 45 و 50 سال می‌گذرند در حالی که هنوز مجرد هستند! فرصت ازدواج این دسته به‌شدت کاهش پیدا می‌کند؛ از این رو بعد از 40سالگی و با توجه به شرایط رکود اقتصادی و تورم بالایی که با آن روبه‌رو هستیم، در عمل امکان ازدواج این قشر از بین خواهد رفت. بنابر آمار‌های منتشر شده ۱۳ میلیون زن و مرد مجرد در کشور زندگی می‌کنند. اخیرا نیز سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود «حدود ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار دختر دهه شصتی داریم که یک و نیم میلیون نفر از آنها ازدواج نکرده‌اند».

اگر در سیاه‌چاله جمعیتی گیر بیفتیم، تا ۱۵۰ سال درگیر آن خواهیم بود

علاوه بر نگرانی چندساله رهبر معظم انقلاب و تاکیدات مکرر ایشان بر ضرورت توجه و برنامه ریزی مضاعف مسئولان برای تسهیل ازدواج و جدی گرفتن بحران پیری جمعیت، این روزها هشدارهای کارشناسان حوزه جمعیت در این زمینه نیز  بیشتر شده است به نحوی که به گفته کارشناسان اگر در سیاه چاله جمعیتی گیر بیفتیم، تا ۱۵۰ سال درگیر آن خواهیم بود. مشکل کاهش جمعیت در دهه‌های اخیر تحت تأثیر پیچیدگی‌های شرایط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه قرار گرفته و به گفته کارشناسان زنگ خطر کاهش ازدواج در جامعه به صدا درآمده است. به همین دلیل برخی معتقدند یکی از نیازهای جدی در ارائه برنامه های دولت آیت‌الله رئیسی، باید توجه به ساخت و توسعه زیرساخت‌های دوره سالمندی باشد؛ چرا که از ۱۰ سال آینده ما با بحران افزایش جمعیت سالمندی رو به رو خواهیم شد. در هر صورت چند سال بیشتر وقت نداریم و باید هرچه سریع‌تر سن ازدواج را پایین بیاوریم و شرایط ازدواج جوانان به ویژه دهه‌شصتی‌ها را که الان آماده ازدواج و فرزندآوری هستند، فراهم کنیم. اگر در دولت جدید چاره‌ای برای عبور از این وضعیت اندیشیده نشود و برنامه‌‌های کوتاه‌مدت و بلند مدت در این زمینه پیش بینی نشود، در سال‌های نه چندان دور، جامعه با بحران مواجه خواهد شد و به گفته جمعیت شناسان، «سیاه‌چاله جمعیتی، ما را می‌بلعد».