اقدام جدید امارات و آچمز ترکیه در سوریه

به گزارش راهبرد معاصر، سفر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به دمشق، رویداد مهمی بود. این سفر، نه تنها تحولات سیاسی کشورهای عربی، بلکه منافع و اهداف سیاسی ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. چرا که در سالیان اخیر و در جریان بحران سوریه، ترکیه همواره یک بازیگر مهم بوده و به شکل آشکار به دنبال ساقط کردن دولت سوریه و قدرت رساندن مخالفین اسد بوده است.

ترکیه در این مسیر، همراه با قطر در یک جبهه قرار گرفته و در رقابت با عربستان – امارات، علاوه بر حمایت از گروه های سیاسی نزدیک به اخوان المسلمین، از ده ها گروه مسلح ترکمان، عرب، کُرد، ملی گرا، لیبرال و دیگر طیف های سوری حمایت کرده است.

اما سیاست های ترکیه، دستاوردی جز ده ها میلیارد دلار پول بر باد رفته نداشته و کسی نمی تواند منکر این واقعیت باشد که ترکیه در سوریه شکست خورد.

اما حالا، سوریه از انزوای تحمیل شده خارج شده و با وجود همه فشارها، خود را سر پا نگه داشته و در مسیر ترمیم روابط خارجی است. بنابراین، سفر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به سوریه و تلاش برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب، در تقابل کامل با اهداف و سیاست های ترکیه و قطر در سوریه است.



دیپلمات باتجریه اماراتی در این مورد نوشته است: «امارات همچنان به روند ایجاد ارتباط و تقویت روابط و همچنین تمامی آنچه قطع شده بود ادامه می‌دهد. امارات در تمامی این موارد، به اهمیت ابعاد عربی این مسائل و جلوگیری از افزایش تنش و درگیری‌های مداوم در منطقه تاکید دارد.»

ترکیه و جهان عرب

ترکیه در چند سال گذشته، تا حد مشهود و نمایانی از جهان غرب فاصله گرفته و به صورت مداوم، بر استراتژی مهمی به نام «بازگشت به آسیا» تاکید کرده است. اما با این حال، نتوانسته در پرونده های مرتبط با کشورهای عربی، اقدامات اساسی انجام دهد.

به عنوان مثال:

با وجود چند دور مذاکره، هنوز هم روابط بین ترکیه و مصر به سطح عادی سازی و پایان دادن به تنش های قبلی نرسیده است.

ترکیه همچنان به عنوان یک نیروی اشغالگر در بخش های مهمی از سوریه حضور دارد و تنها کشوری است که دولت خودخوانده موقت مخالفین سوری را به رسمیت شناخته و به آنها جا و مکان و امکانات داده است.

سفیر جدید ترکیه در امارات متحده عربی مشغول به فعالیت شده اما عملاً خبری از رابطه جدی بین آنکارا و ابوظبی نیست.

سفیر جدید ترکیه در ریاض فعالیت خود را آغاز کرده اما هنوز هم سیم قطع شده روابط بین اردوغان و بن سلمان، متصل نشده است.

اتحادیه عرب، چندی پیش در بیانیه ای تند، از ترکیه درخواست کرد سرزمین های عربی عراق و سوریه را ترک کرده و به اشغالگری نظامی پایان دهد.

اهداف سیاسی ترکیه در لیبی، همچنان در هاله ای از ابهام است و در تونس نیز بخش مهمی از نفوذ خود را از دست داده است.

مواضع آمریکا درباره سوریه و رویکرد متناقض ترکیه

ترکیه در چند سال اخیر، از حیث میزان تبعیت از آمریکا در سوریه، همواره به شکلی متناقض عمل کرده است. به این معنی که ترکیه نیز همچون آمریکا، خواهان سرنگون کردن حکومت سوریه بوده و از مخالفین بشار اسد حمایت کرده است. اما در عین حال، همواره به حمایت واشنگتن از شبه نظامیان کُرد تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه اعتراض کرده است!

در همین حال، روابط ترکیه با بسیاری از گروه های افراطی مخالف اسد، سرویس جاسوسی آمریکا را نگران کرده و آشکارا اعلام کرده اند که رفتارهای پیش بینی نشده ترکیه، به مبارزه با داعش و دیگر گروه های تروریستی لطمه می زند.

اینک هم در ماجرای سفر وزیر اماراتی به دمشق، دستگاه دیپلماسی ترکیه در برابر تابلوی شگرفی قرار گرفته که نمی داند آیا باید خود را به آمریکا نزدیک کند یا این که علیه آمریکا موضع بگیرد! چرا که وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ‌ای، از دیدار بشار اسد رئیس‌ جمهور سوریه و شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات ابراز نگرانی کرده و با لحنی مداخله جویانه از کشورهای منطقه خواسته، به دقت درباره آن چه اسد مرتکب شده فکر کنند!

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست خبری خود چنین گفت:«ما از گزارش‌های مربوط به این دیدار و پیامی که ارسال می‌کند، عمیقاً نگران هستیم. همچنان که قبلاً گفتیم، دولت آمریکا از تلاش‌ها برای عادی‌سازی یا احیای روابط با بشار اسد، هیچ حمایتی نخواهد کرد.»

سوال اینجاست: آیا ترکیه هم می تواند با پیروی از این دیدگاه واشنگتن، به راحتی علیه امارات و سوریه موضع بگیرد؟ خیر.

قضیه به این سادگی نیست. اولاً که ترکیه و سوریه بیش از نهصد کیلومتر مرز مشترک دارند و دوم این که ترکیه همواره امارات را در پرونده سوریه به چشم یک رقیب خطرناک دیده اما حالا به دنبال عادی سازی رابطه با امارات است!

تفاوت رفتار و رویه اسد و آل نهیان با اردوغان

تصویر منتشر شده از استقبال رئیس جمهور سوریه از وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، هیچ شباهتی به دیدار سیاستمدارانی نداشت که مدت ها خصم همدیگر بوده اند.

آنان به گرمی همدیگر را در آغوش کشیدند و بر اساس منطق حاکم بر جهان دیپلماسی و ضرورت حفظ منافع ملی، از کنار همه تندی ها و خاطرات تلخ سالیان اخیر گذشتند.

علاوه بر تفاوت حوزه منافع سیاسی بین سوریه و امارات و ترکیه، این موضوع با کیش شخصیتی رهبران نیز ارتباط دارد. چرا که اسد و آل نهیان نشان دادند که در مواقع لازم، می توانند در مقام یک مسئول سیاسی، عواطف فردی را با مسائل سیاسی در نیامیزند.

اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، بارها نشان داده که فاقد این ویژگی است و روابط سیاسی- اقتصادی بسیار مهم ترکیه با کشورهایی همچون عربستان سعودی و مصر، به راحتی تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته که اردوغان، حاضر نیست یا نمی تواند اخم و آغوش خود را بگشاید.

به عبارتی ساده، بخش مهی از مسائل پیچیده حوزه سیاست خارجی ترکیه، در اصل و اساس، چندان غامض و شگرف نیست و این رفتار و صفات شخصیتی اردوغان است که موجب ایجاد پیچیدگی های تاریخی شده است!


در پایان باید گفت، سفر عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات به دمشق، یک بار دیگر این واقعیت را نشان داد که با وجود همه هجمه ها و فشارهای بین المللی، تحولات سیاسی در سوریه، در مسیر دلخواه دشمنان اسد پیش نرفته و در این میان، ترکیه نیز در شرایط بسیار سخت و پیچیده ای قرار گرفته است. چرا که از یک سو، روابط خود با کشورهای عربی را در خطر می بیند و از دیگر سو، علاوه بر قبول شکست سیاست هایش در سوریه، باید این واقعیت را نیز بپذیرد که با وجود تمام تحرکات مشترک آنکارا – دوحه، رقابت منطقه ای در پرونده سوریه، تا حد قابل توجهی، به نفع رقبای آنها یعنی عربستان و امارات پیش رفته است.

در نتیجه، نوع نگرش سیاسی – امنیتی ترکیه نسبت به آینده سوریه، موضوعی است که نیاز به تجدیدنظر جدی دارد./تسنیم