جهان عرب پیش به سوی احیای روابط با ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ شکست بن‌بست قطع‌ روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان ظاهراً باطل کننده سحر روابط خاکستری برخی کشورهای عربی با تهران بود. این رخداد سبب شد نهادهای منطقه‌ای همچون اتحادیه عرب یا شورای همکاری خلیج فارس با عبور از اتخاذ مواضع منفی و تکراری در قبال ایران، از لحنی مثبت استفاده و از بهبود روابط میان این دو کشور اسلامی استقبال کنند. 

تنها چند روز پس از اعلام خبر بهبود روابط میان جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی سعودی، زمزمه‌هایی در زمینه فعال بودن کانال‌های دیپلماتیک برای میانجی‌گری میان ایران با مصر، اردن، بحرین و مالدیو به گوش می‌رسد. در زمانی که گفت‌وگوهای بازگشت آمريکا به برجام در وضعیت تعلیق قرار دارد، احیای روابط ایران با کشورهای عضو بلوک محافظه‌کار عرب دستاوردی قابل توجه در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و ضربه‌ای بزرگ به جایگاه سیاسی آمریکا در منطقه غرب آسیا به‌شمار می‌رود. 

ادامه قطع رابطه با ایران به صلاح مصر نیست. این موضع سیاسی به‌تازگی از سوی دستیار وزیر امور خارجه این کشور اتخاذ شد. به گزارش الشرق الاوسط، روند پیگیری پرونده ایران و مصر در سازوکار «چارچوب ادارات ویژه» ادامه دارد. بغداد هم‌زمان با پیشبرد پرونده میانجی‌گری میان ایران و سعودی، کانال‌های دیپلماتیکی برای برقراری ارتباط میان تهران با مصر و اردن نیز ایجاد کرد. 

بغداد این فرصت را ایجاد کرده است تا ایران و مصر بتوانند پس از چهار دهه قطع رابطه، اختلافات را به حاشیه ببرند

همچنین مقام‌های سیاسی کشورمان این فرصت را پیدا کردند تا در حاشیه اجلاس بغداد 2 گفت‌وگوهای مثبتی با عبدالفتاح السياسي، رئیس‌جمهور مصر داشته باشند و گامی مثبت در مسیر حل اختلافات میان دو کشور بردارند.

پیش تر گفته می‌شد در جریان سفر سیسی به عمان، وی با هیئتی از ایران دیدار غیر رسمی داشت. حال کانال بغداد این فرصت را ایجاد کرده است تا ایران و مصر بتوانند پس از چهار دهه قطع رابطه، اختلافات را به حاشیه ببرند و به سمت تعریف روابطی مبتنی بر منافع و اعتماد متقابل حرکت کنند. 

در حال حاضر پرونده‌های اختلافی میان دو کشور با توجه به تحولات سال‌های اخیر به نظر می‌آید موضوعاتی قابل مدیریت باشند. به صورت هم‌زمان کانال ارتباطی مشابهی میان تهران و امان وجود دارد. البته گسترش روابط راهبردی میان اردن و آمریکا و حمایت مالی واشنگتن از این کشور مانع جدی در مسیر بهبود روابط دو کشور به‌شمار می‌رود، اما تهران فرصت دارد با استفاده از ظرفیت دوستان جدید خود در جهان عرب، فصلی جدید از روابط را با اردن آغاز کند. 

سومین کشور مهمی که احتمال ازسرگیری روابط دیپلماتیک با آن وجود دارد، پادشاهی بحرین است. پس از وقایع بیداری اسلامی، حکام منامه در موضع‌گیری شتاب‌زده ایران را مسئول اصلی نارضایتی مردم و اعتراضات در این کشور معرفی و روابط دیپلماتیک با تهران را قطع کردند. در این مدت منامه نیز در کنار ابوظبی اقدام به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی کرد. 

اکنون علاوه بر ناوگان پنجم آمریکا و مرکز فرماندهی سنتکام، منامه میزبان وابستگان نظامی- امنیتی صهیونیست در مرزهای جنوبی ایران است. بهبود روابط میان ایران و بحرین این فرصت را فراهم خواهد کرد دو کشور با کنار گذاشتن اختلافات قدیمی روی به سیاست دیپلماسی مبتنی بر منافع و امنیت مشترک بیاورند. 

در دوران جدید دیگر بحرین محلی برای جولان نیروهای وابسته به تل‌آویو برای اقدام علیه امنیت ملی کشورمان نخواهد بود. به گزارش اسپوتنیک، هم‌اکنون مذاکراتی میان ایران و بحرین برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک در جریان است. در این مذاکرات مستقیم دو طرف به دنبال حل موضوعات اختلافی و ایجاد دریچه‌ای جدید در روابط دوجانبه هستند. 

بهبود روابط میان ایران و بحرین این فرصت را فراهم خواهد کرد دو کشور با کنار گذاشتن اختلافات قدیمی روی به سیاست دیپلماسی مبتنی بر منافع و امنیت مشترک بیاورند

برهمین اساس ممدوح صالح، نماینده مجلس بحرین با استقبال از روابط با ایران طبق اصل برادری و مداخله نکردن در امور داخلی گفت، منامه به بازگشایی سفارت در تهران و ازسرگیری پروازها میان دو کشور اهتمام دارد. بی‌شک بهبود روابط میان تهران و منامه سبب شکل‌گیری فضای مثبتی در منطقه خلیج‌فارس علیه ادامه حضور صهیونیست‌ها در این منطقه خواهد شد. 

علاوه بر بهبود روابط کشورهای عربی با ایران، روی دیگر توافق پکن حل‌وفصل برخی پرونده‌های مهم منطقه غرب آسیاست. کارشناسان معتقدند، بیانیه سه‌جانبه ایران- سعودی – چین تنها بخشی از توافقات میان دو کشور است.

در نظر تحليلگران، تهران و ریاض در جریان دو سال مذاکرات امنیتی بغداد بر روی بسیاری از موضوعات اختلافی همچون بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و شناسایی بشار اسد به عنوان رئیس‌جمهور قانونی، پایان اختلافات سیاسی در لبنان و تشکیل دولت فراگیر ملی، کاهش منازعات فرقه‌ای در عراق و درنهایت پایان جنگ یمن به توافقات مهمی دست یافتند.

توقف حملات ائتلاف سعودی، استقبال انصارالله از بیانیه پکن، سفر نماینده سازمان ملل متحد در امور یمن به تهران، درخواست امارات برای مذاکره مستقیم با دولت نجات ملی در صنعا نشان دهنده پایان یکی از طولانی‌ترین منازعات خونین در منطقه غرب آسیاست.

نزدیک شدن مجدد این دو قدرت بزرگ جهان اسلام به یکدیگر می‌تواند مقدمه بازگشت آرامش به منطقه غرب آسیا و شکل‌گیری جبهه‌ای واحد در برابر دشمن صهیونیستی باشد.

بهره سخن

بهبود روابط ایران و عربستان سعودی به عنوان مرکز دو محور مقاومت و محافظه‌کار عربی این فرصت را فراهم خواهد آورد تا بسیاری از دولت‌ها و بازیگران فرا دولتی با کنار گذاشتن اختلافات قدیمی به سمت معماری نظمی جدید مبتنی بر حفظ امنیت و منافع اقتصادی حرکت کنند.

در این نظم جدید بازیگران فرامنطقه‌ای دیگر نمی‌توانند همانند قبل از اختلاف و شکاف‌های موجود در جهان اسلام سوءاستفاده و اقدام به فروش تسلیحات یا تاراج منابع طبیعی کشورهای منطقه کنند. 

حال روند مذاکرات و تحولات آتی غرب آسیا مشخص خواهد کرد بهبود روابط تهران و ریاض تا چه اندازه خواهد توانست به حل مناقشات غرب آسیا و شمال آفریقا کمک کند.