سه چهره‌ی کلیدی انتخابات تونس

به گزارش راهبرد معاصر؛ تونس تنها کشوری است که در پی اعتراض‌های موسوم به بیداری اسلامی، از یک نظام تک‌حزبی اقتدارگرا به یک نظام سیاسی دموکراتیک تبدیل شد. این کشور همچنین آغازگر اعتراض‌های بیداری اسلامی نیز بود؛ موجی که به سرعت جهان عرب را در نوردید و چهره کشورهایی چون لیبی، مصر و یمن را به کلی متحول کرد.

این سومین انتخابات ریاست‌جمهوری تونس از زمان سقوط زین‌العابدین بن‌علی در سال ۲۰۱۱ است و به دلیل موفقیت تونس در گذار به دموکراسی، با حساسیت قابل‌توجهی توسط ناظران مسائل تونس، شمال آفریقا و دنیای عرب دنبال می‌شود.

انتخابات ریاست‌جمهوری تونس روز یک‌شنبه با شرکت بیش از 7 میلیون راس دهنده و 24 کاندیدای انتخاباتی برای پست ریاست جمهوری آغاز شد.

24 کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری تونس پس از 13 روز کارزار مبارزه انتخاباتی و تبلیغ برای برنامه‌های خودشان از طریق میتینگ‌ها و مناظرات تلویزیونی، امروز با یکدیگر به رقابت برمی‌خیزند.

قرار بود 26 کاندایدای انتخاباتی در این رقابت شرکت کنند اما با کنار رفتن محسن المرزوق و سلیم الریاحی به نفع  عبدالکریم الزبیدی وزیر دفاع سابق تعداد نامزدها به 24 تن رسید . هر کدام از این نامزدها علاقمند هستند که جای الباجی السبسی که در 25 ژوئیه فوت کرد را پر کنند.

گمانه‌زنی‌های آگاهان سیاسی تونس از گذر به مرحله دوم این انتخابات خبر می‌دهند به عقید آگاهان اوضاع سیاسی تونس دشواری به نظر می‌آید که یکی از نامزدهای موجود بتواند بیش از 50 درصد آرا به دست بیاورد. همگرایی نامزدها در امکانات و نزدیک بودن سطح نفوذ آنها شانس برنده شدن یک نامزد خاص را از بین برده است اما احتمالاً این رقابت اصلی این انتخابات بین سه نامزد یعنی عبدالفتاح مورو نامزد «جنبش النهضه» و کاندیدای زندانی نبیل القروی و یوسف الشهید نخست وزیری که اخیرا استعفا داده است رقابت اصلی میان این سه نفر خواهد بود.

یگانه بودن دموکراسی تونس در میان گروه بزرگی از کشورهای عربی نیز به اهمیت این انتخابات افزوده است و این کشور را در جایگاهی ویژه قرار داده‌ است. برپایی مناظره انتخاباتی میان رقبا و پخش زنده تلویزیونی آن، آزادی پوشش خبری انتخابات و از همه اینها مهمتر، حضور نامزدهایی از طیف‌های رنگارنگ سیاسی (از سوسیال دموکرات و راست لیبرال تا اسلامگرا) در کنار نامزدی دو زن در این انتخابات، همه ویژگی‌هایی هستند که موجب می‌شوند هم دموکراسی‌طلبان خاورمیانه و شمال آفریقا و هم دشمنان دموکراسی، با علاقه‌ای بیشتر این انتخابات را رصد کنند.

ماکس گالین، پرفسور علوم سیاسی از دانشگاه اقتصاد لندن که در باره تونس تحقیق می‌کند، در این باره می‌گوید که "ما تا به حال شاهد چنین فرایندی نبوده‌ایم". این کارشناس سیاسی همزمان وجود خطر را در روند دموکراسی در تونس گوشزد می‌کند و می‌گوید که "هنوز موضوع بر سر سیستم سیاسی" این کشور است.

با وجود همه اصلاحات در جامعه تونس موضوع هنوز بر سر وضعیت اقتصادی این کشور است. تونس با مشکلات عمده اقتصادی روبرو است. میزان بیکاری به ویژه در میان فارغ‌التحصیلان جوان بسیار بالا است. یارانه بنزین و مواد غذایی به تازگی کاهش یافته و قیمت‌ها باز هم افزایش پیدا کرده است. به این دلایل بارها و بارها اعتصابات و تظاهرات علیه دولت صورت گرفته است.

برخی از نامزدهای انتخاباتی اهمیت دموکراسی را مورد تردید قرار داده‌اند. به عنوان مثال عبیر موسی، یکی از دو زن کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری که از اعضای حزب بن علی، دیکتاتور پییشین تونس است می‌گوید: «آنچه در سال ۲۰۱۱ اتفاق افتاد تصاحب غیرقانونی قدرت بود.» او با ابراز این نظرات و در تلاش برای جلب توجه مردم و نشان دادن نزدیکی با آنان می‌افزاید که "در گذشته همه چیز بهتر بود".

بخت های اصلی پیروزی

۲۴ تن در این انتخابات نامزد شده‌اند. از این ۲۴ تن، دو نفر زن هستند. در میان این گروه هم سیاستمدارهای حرفه‌ای و چهره‌های سیاسی رده بالای سالهای اخیر دیده می‌شود، هم نام‌های ناآشنا و چهره‌های نورسیده و چه بسا غیرمتعارف.

یکی از چهره‌های مهم یوسف شاهد، نخست‌وزیر فعلی است. او که سالها عضو حزب "حرکت ندای تونس" (چتر سیاسی باجی قائد سبسی برای سکولارها) بود، اخیرا در پی اختلاف نظر با پسر سبسی از این حزب اخراج شد.  شاهد یک تکنوکرات سکولار است که به دلیل اجرای اصلاحات اقتصادی مورد نظر صندوق بین‌المللی پول، متهم شماره یک دشواری‌های اقتصادی تونس از جمله افزایش بیکاری و کاهش حمایت‌های اجتماعی نیز هست.

از جناح مقابل، یعنی اسلامگرایان، عبدالفتاح مورو از بنیانگذاران حزب اسلامی "نهضت" حضور دارد. علت غیبت راشد غنوشی، چهره اول اسلامگراها این است که غنوشی در ماه اکتبر نامزد شده تا وارد پارلمان شود. اسلامگرایان تونسی به میانه‌روی شهره هستند. در میانشان مورو هم به میانه‌روی بیشتری معروف است تا جایی که در دوره‌ای در اعتراض به "تندروی" حزب از آن خارج شده بود.

سومین چهره مهم این انتخابات نبیل قروی است؛ کسی که برخی به او لقب "برلوسکونی تونس" داده‌اند و در آستانه انتخابات دستگیر و زندانی شده است. قروی یک سرمایه‌دار است که از طریق شبکه تلویزیونی‌اش به نام "نسمه" خیلی سریع هوادارانی پیدا کرد. او به پولشویی متهم شده، اما کمیسیون انتخابات تونس حکم داد که او همچنان می‌تواند نامزد انتخابات باشد. دستگیری نبیل قروی و در روزهای اخیر اعتصاب غذایش، نام او را بیش از هرکس دیگر در این انتخابات مطرح کرده. او می‌گوید که به دنبال مبارزه با فقر است، اما منتقدینش می‌گویند که او یک پوپولیست است.

عبدالکریم زبیدی که از سال ۲۰۱۱ تا امروز وزیر دفاع بوده، عبیر موسی که از بازماندگان رژیم سابق محسوب می‌شود و حزبی از کارگزاران دوران بن‌علی تشکیل داده، منصف مرزوقی که خود در سه سال بحرانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ رئیس‌جمهور بوده، محمد عبو از فعالان قدیمی حقوق بشر با گرایش‌های سوسیال دموکراسی و مهدی جمعه، از نخست‌وزیرهای سابق و تکنوکرات‌های راست میانه، از دیگر نامزدهای این انتخابات هستند.

به دلیل ممنوعیت انتشار نظرسنجی در چند هفته اخیر، گفتن اینکه کدام یک از این نامزدها بخت بیشتری دارند آسان نیست.

انتشار خبر ضد و نقیض مرگ بن علی در میانه انتخابات

زین العابدین بن علی رییس جمهوری مخلوع تونس که در عربستان سعودی به سر می برد، چندی پیش حال جسمی اش وخیم و به بیمارستانی در این کشور منتقل شد، اخبار ضد و نقیض رسانه‌ها حکایت از مرگ و بحرانی بودن اوضاع وی دارد.

تحولات  و انقلاب های مردمی در کشورهای عربی که با عنوان "بهار عربی" شناخته می شود از ۲۰۱۱سال  در  تونس آغاز شد،  ابتدا گریبان رژیم بن علی در تونس را گرفت، رژیم وی در همان سال سرنگون شد و خود نیز به عربستان گریخت.

دادگاه تونس در همان سال بن علی را به صورت غیابی محاکمه و به اتهامات متعددی از جمله فساد مالی و شکنجه انقلابیون به ۳۵ سال حبس محکوم کرد.

تونس به طور رسمی از عربستان خواست تا بن علی را تحویل دهد اما ریاض از این اقدام امتناع کرد.

بر اساس گزارش روزنامه القدس العربی چاپ لندن، خانواده بن علی و به طور ویژه دختر وی به طور ضمنی خبر مرگ وی را اعلام کردند، در عین حال به طور صریح از آن سخن نگفته اند.

القدس العربی نیز با وکیل بن علی تماسی برقرار کرد تا از صحت و سقم این خبر جویا شود اما وی از تایید یا تکذیب این خبر سرباز زد.

"منیر بن صالحه" وکیل بن علی در صفحه فیسبوک خود نوشت: بن علی، مردم تونس قدردان تو خواهند بود، پایان یک مرد بزرگ. اما پس از گذشت لحظاتی،  عبارت پایانی جمله خود را حذف کرد.

نسرین دختر وی نیز در حساب شخصی خود به نقل از پدرش نوشت: حتی استخوان هایم را به وطن ناسپاس تحویل نمی دهم.

چندی پیش خانواده بن علی از مردم خواسته بودند برای وی دعا کنند زیرا حالش رو به وخامت گذاشته است.

روزنامه "الاخباریه" تونس هم روز گذشته (شنبه) به نقل از خانواده بن علی خبر مرگ وی را تکذیب کرد.

بن علی ۸۳ ساله به اتهام قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، توطئه علیه امنیت کشور، اختلاس و اتهامات بسیاری با احکام سنگینی از جمله ۴ فقره حبس ابد و پرداخت ۱۰۰ میلیون دلار غرامت روبه رو است که به علت حمایت عربستان تاکنون مجازات نشده است.