ارتودنسی دندان: مزایا، معایب و مراقبت از براکت های دندان

ارتودنسی دندان روشی برای مرتب کردن دندان ها است که با جا به جا کردن دندان ها ظاهر و عملکردشان را بهبود میدهد. همچنین بر سلامت بلند مدت دندان ها،‌ لثه ها و مفاصل فک از طریق پخش کردن فشار جویدن روی تمام دندان ها اثر میگذارد.

مزایای ارتودنسی دندان ها

بهبود ظاهر و عملکرد دندان ها

از مهم ترین مزیت های ارتودنسی دندان ها این است که علاوه بر بهبود ظاهر دندان ها، با مرتب شدن دندان ها فرد از احساس ناخوشایندی که از عدم قرار گیری دندان ها به درستی رو یکدیگر ناشی میشود خلاص میگردد. بریس های ارتودنسی با مرتب کردن دندان ها هم به لحاظ زیبایی شناختی هم از نظر راحتی کیفیت زندگی فرد را بهبود میبخشند.

کاهش خطر ابتلا به دیگر مشکلات دندانی

مزیت دیگر ارتودنسی دندان این است که احتمال ابتلا به سایر مشکلات دندانی را به شدت کاهش میدهد. دندان های نامرتب با گذشت زمان ممکن است فرد را با مشکلاتی در جویدن یا بلعیدن درگیر کند یا منجر به درد در صورت شود. همچنین تمیز کردن دندان های نامرتب کار دشواری است و این احتمال تجمع پلاک میکروبی و باکتری را در دندان و لثه افزایش میدهد.

ارتودنسی دندان در بزرگسالان کار راحت تری است.

ارتودنسی دندان افراد بزرگسال از برخی جهات کار راحت تری به حساب می آید. اکثر بزرگسالان از اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان باخبرند و همواره سعی میکنند براکت های ارتودنسی خود را تمیز و سالم نگه دارند. همچنین بسیاری از بزرگسالان درباره انواع براکت های ارتودنسی تحقیق میکنند و نکات مهم در موفقیت آمیز بودن درمان ارتودنسی را می آموزند و به آنها عمل میکنند. برخی از بزرگسالان نسبت به کودکان و نوجوانان صبورتر هستند و در طول درمان نسبت به مدت زمان طولانی مرتب شدن دندان ها ناامید نمی شوند.

ارتودنسی چگونه دندان ها را مرتب می کند؟

در ارتودنسی دندان ها از ابزار های مختلفی استفاده میشود تا با آموزش دادن عضلات، دندان ها به آرامی و با گذشت زمان جا به جا شوند. همچنین این درمان با وارد کردن فشار به دندان ها و استخوان فک بر نحوه رشد فک اثر می گذارد.

ارتودنسی ثابت و متحرک

در درمان ارتودنسی میتوان از براکت های ثابت یا متحرک استفاده کرد. بسته به شدت بهم ریختگی دندان ها متخصص ارتودنسی مشخص میکند که کدام نوع براکت برای فرد مناسب است.

ابزارهایی که در ارتودنسی ثابت به کار می روند:

• بریس: به احتمال زیاد نام بریس به گوشتان خورده است. بریس رایج ترین ابزاری است که در ارتودنسی ثابت به کار می رود. بریس از کش، سیم ارتودنسی و براکت تشکیل شده است. نحوه کار کردن بریس به این صورت است:‌ براکت ها به جلوی دندان ها متصل میشوند. سیم ارتودنسی روی براکت ها قرار داده میشود و کش ها سیم و براکت های ارتودنسی را به یکدیگر متصل می کنند. با تنگ کردن سیم های ارتودنسی به دندان ها فشار وارد میشود و به آرامی دندانها به محل مورد نظر هدایت میشوند. معمولا بریس ها ماهانه توسط متخصص ارتودنسی تنظیم میشوند و به طور کلی از چند ماه تا چند سال در دهان فرد قرار خواهند داشت.
• ابزارهای تخصصی در ارتودنسی ثابت: تنها در برخی موارد و به عنوان آخرین راه حل برای کنترل مکیدن شست یا فشار دادن زبان به پشت دندان ها از ابزارهای ویژه ای استفاده میشود. این ابزارها را با کش به دندانها متصل میکنند به همین علت هنگام غذا خوردن فرد احساس ناخوشایندی خواهد داشت.
• فضا نگهدار ثابت: برخی اوقات دندان خردسالان زودتر از موعد می افتد. در چنین شرایطی متخصص ارتودنسی در دهان خردسال فضا نگهدار (Space Maintainer) قرار میدهد تا به این ترتیب در آن ناحیه فضا برای رشد دندان دائمی در آینده باقی بماند.

ابزارهایی که در ارتودنسی متحرک به کار می روند:

• الاینر: الاینر ها روز به روز میان بزرگسالان محبوبت تر میشوند. الاینر درست مانند بریس دندان ها را جا به جا و مرتب میکند اما به علت شفاف بودن قابل دیدن نیست و در ساختارش از سیم و براکت های فلزی استفاده نشده است. اگر قصد دارید از الاینر استفاده کنید خوب است بدانید که هربار پیش از خوردن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باید لاینر را از دهانتان خارج کنید.
• فضا نگهدار متحرک: کاربرد این دستگاه ها درست مانند فضا نگهدار ثابت است. فضا نگهدار متحرک را از پلاستیک یا سیم میسازند. این دستگاه یک پایه آکریلیک دارد که روی فک قرار میگیرد. فضا نگهدار متحرک را در فضا خالی میان دندان ها قرار میدهند تا دندان ها را از یکدیگر جدا نگه دارد.
• ابزار های جا به جا کننده فک: این ابزار ها که با نام دیگر «اسپلینت» نیز شناخته میشوند با قرار گیری روی فک بالا یا پایین در درمان اختلالات TMJ به کار میروند و کارشان اصلاح کردن نحوه بسته شدن فک بالا و پایین به مرور زمان است.
• ضربه گیر لب و گونه: عضلات لب و گونه ها ممکن است به دندان ها فشار وارد کنند. در چنین مواقعی میتوان با استفاده از ضربه گیر لب و گونه، عضلات لب و گونه ها را از دندان ها دور کرد تا فشار از روی دندانها برداشته شود.
• وسیع کننده کام: این دستگاه صفحه ای پلاستیکی است که روی سقف دهان یا کام شما قرار داده میشود. از وسیع کننده کام زمانی استفاده میشود که نیاز باشد قوس فک بالا وسیع تر شود.
• نگهدارنده متحرک: این دستگاه را روی سقف دهان میگذارند و وظیفه آن جلوگیری از بازگشتن دندان ها به جای قبلی شان است.
• هدگیر (headgear): این دستگاه رشد فک بالا را کاهش میدهد. همچنین هنگامی که دندان های جلویی به عقب کشیده میشوند، هدگیر، دندان های پشتی را سرجایشان ثابت نگه میدارد.

عوارض جانبی بریس ارتودنسی

درد و ناراحتی

در درمان ارتودنسی، دندان ها به صورت هدفمند جا به جا میشوند. شاید از نظر شما جا به جایی دندان ها جزئی باشد اما این جا به جایی برای دندان ها بسیار دشوار است. جا به جا شدن دندان ها باعث ایجاد ناراحتی میشود و در برخی اوقات با درد همراه است که علت آن کاملا مشخص است. ممکن است فرد گاهی دچار سردرد و یا درد فک شود.

درد فک

بسته به نوع ارتودنسی، احتمالا در طول درمان بارها دچار درد فک شوید. اگر بریس هایتان از نوع فلزی است (که شامل سیم و براکت های فلزی میشود) پس از ملاقات ماهیانه با متخصص ارتودنسی و تنگ شدن سیم های ارتودنسی تان دردتان در ناحیه فک تشدید خواهد شد. تنگ شدن سیم های ارتودنسی عاملی است که دندان ها را جا به جا و مرتب می کند پس لازم است با درد فک سازگار شوید و آن را تحمل کنید.

خونریزی لثه

همانطور که قبل تر هم اشاره کردیم در اولین روزهایی که بریس های ارتودنسی در دهانتان قرار میگیرند نه شما و نه بافت داخلی دهانتان هنوز به وجود این بریس ها عادت نکرده است و بریس های فلزی لثه ها و گونه هایتان را زخم میکند. همچنین بافت نرم پشت لب ها در داخل دهان ممکن است مجروح شود. محصولاتی وجود دارد که برای رفع این مشکل میتوانید استفاده کنید.

نکاتی درباره مراقبت از بریس ارتودنسی

راه های بسیاری حین درمان ارتودنسی برای مراقبت از بریس ارتودنسی و دندان هایتان وجود دارد. از جمله:

مسواک زدن با وجود بریس ارتودنسی

مسواک زدن بسیار مهم است چه بریس ارتودنسی داشته باشید چه نداشته باشید. اما زمانی که تحت درمان ارتودنسی هستید مسواک زدن اهمیتی دو چندان پیدا میکند. با وجود بریس ارتودنسی داخل دهان، هنگام غذا خوردن تکه های غذا و پلاک میکروبی میان براکت های ارتودنسی گیر می افتد و باعث به وجود آمدن مشکل میشود. به همین علت لازم است با استفاده از مسواکی نرم تمام دندان ها را حتی آن ها که خیلی در دسترس نیستند به آرامی و با دقت مسواک بزنید. اگر ترجیح میدهید که از مسواک مخصوص ارتودنسی استفاده کنید بسیار هم عالی است. میتوانید از مسواک بین دندانی برای پاک کردن باقی مانده مواد خوراکی و پلاک های میکروبی تجمع یافته استفاده کنید تا دندان هایی تمیز و سالم داشته باشید.

به درستی مسواک بزنید.

پس از تهیه مسواک مناسب برای دندان های دارای بریس،هنگام مسواک زدن ابتدا مسواک را در خط لثه دندان با زاویه ۴۵ درجه به سمت لثه نگه دارید. زمان که دندانتان را در خط لثه با خمیر دندان ارتودنسی تمیز کردید سر مسواک را با زاویه رو به پایین بالای براکت های ارتودنسی قرار دهید و آن قسمت را به خوبی تمیز کنید سپس سر مسواک را با زاویه رو به بالا پایین براکت ها نگه دارید و این ناحیه را هم مسواک بزنید.

گرچه معمولا افراد نیاز دارند در روز تنها دو بار مسواک بزنند اما توصیه میشود کسانی که تحت درمان ارتودنسی هستند پس از هر وعده غذایی دندان هایشان را مسواک بزنند و بهتر است همیشه همراهشان مسواک و خمیر دندان مناسب برای دندان های دارای بریس داشته باشند.

نخ دندان بکشید.

اگر از بریس ارتودنسی استفاده میکنید نباید نخ دندان را فراموش کنید. کشیدن نخ دندان برای رعایت کامل بهداشت دهان و دندان به ویژه زمانی که تحت درمان ارتدونسی هستید بسیار ضروری است. کشیدن نخ دندان پلاک میکروبی و ذرات غذای باقی مانده ای که میان دندان ها و براکت های ارتودنسی گیر افتاده از بین میبرد. اگر نخ کشیدن با نخ دندان معمولی برایتان دشوار است میتوانید از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا عبور دهنده نخ دندان کمک بگیرید.

باید از خوردن برخی غذاها پرهیز کنید.

کسانی که بریس ارتودنسی به دندانشان متصل است باید از خوردن برخی غذاها خودداری کنند. متخصص ارتودنسی لیست کامل این غذاها در اختیار بیمار قرار خواهد داد. به طور کلی خوردن غذاهای جویدنی، چسبناک، ترد یا سفت برای این افراد ممنوع است.

همچنین اگر عادت به جویدن ناخن، ته مداد یا درب خودکار دارید حتما این عادت را کنار بگذارید. این گونه عادات و خوردن غذاهایی که به آنها اشاره شد منجر به شکسته شدن براکت ارتودنسی میشود و پایان درمان ارتودنسی شما را به تاخیر می اندازد.

نکته دیگری که باید رعایت کنید پرهیز از غذاها و نوشیدنی های شکردار است. این مواد دندان ها را در اطراف براکت های ارتودنسی لکه و پوسیده میکند. این لکه ها ممکن است دائمی باشند و با پایان درمان ارتودنسی و برداشته شدن بریس ارتودنسی لکه های ایجاد شده کاملا مشخص شوند و لبخند شما را نازیبا کنند.